آشنایی مختصری با اهل سنت | کتابخانه مجازی الفبا

توضیح مختری در مورد اهل سنت می خواستم؟

در اهل سنت چهار فرقه فقهي كه در ابتدا بيشتر بوده اند وجود دارد و چند مذهب كلامي پديدار گشته اند كه برخي از آنها از بين رفته اند و تعدادي از آنها باقي مانده اند.

مذاهب فقهي اهل سنت عبارتنداز : حنفيه كه مقلدان نعمان بن ثابت معروف به ابوحنيفه (متولد سال 80 و متوفّاي سال 151ه ق) مي‏باشند. ابوحنيفه فردي ايراني است كه امام اعظم اهل سنت به شمار مي‏رود. درجامعه تسنن، بعد از پيغمبر اكرم صلي الله عليه وآله و خلفاي راشدين و حسنين عليهما السلام هيچ‏كس به اندازه ابوحنيفه محترم نيست. پيروانش در ايران بسيار اندكند.

مالكيه كه پيروان مالك بن انس (متولد سال 95 و متوفّاي سال 179ه ق) مي‏باشند. مالك، عرب قحطاني است. بلاد مغرب غالباً پيرو مالك بن انس مي‏باشند.

شافعيه كه پيروان محمدبن ادريس شافعي (متولد سال 151 و متوفاي سال 204 ه ق) مي‏باشند. شافعي عرب قرشي است و از نظر كثرت پيروان مانند ابوحنيفه است و شايد بيش از او پيرو داشته باشد. اين فرقه فقهي بيشترين قرابت را با فقه شيعه دارد. در ايران شافعي ها وجود دارند.

حنابله كه پيروان احمدبن حنبل (متوفاي سال 241 ه ق) مي‏باشند. احمد از لحاظ نژاد عرب است، ولي ظاهراً خاندانش در ايران (مرو) مي زيسته اند.

لازم به ذكر است كه مذاهب فقهي اهل‏سنت از قرن چهار منحصر به اين چهار مذهب شد ولي قبل از آن بيش از چهل مذهب فقهي در ميان اهل‏ سنت مطرح بود كه به علل گوناگوني از جمله كاهش اختلافات، تنها چهار مذهب فقهي باقي ماند.

از نظر اعتقادي نيز اهل سنت به فرقه‏هاي زير تقسيم مي‏شوند:

اشاعره ( جبريون ): كه اكثريت اهل سنت و پيروان ابوالحسن علي بن اسماعيل اشعري هستند. اين فرقه همچنان به موجوديت خود با گستره زيادي در بين اهل سنت، بقاي خود را حفظ كرده است.

اهل حديث: كه پيروان احمدبن حنبل مي‏باشند. اين فرقه بسيار فعال بوده و خاستگاه وهابيت مي باشد.

معتزله ( اختياريون): كه پيروان واصل بن عطا هستند. اين كامل فرقه منقرض شده اند مگر نام جديدي كه در جهان اسلام با نام معتزله جديد مطرح مي باشد كه به علت مشتركات با آن فرقه به معتزله جديد معروف شده اند.

ماتريديه: كه پيروان ابو منصور ماتريدي سمرقندي هستند و شامل بسياري از حنفي هاي شرق جهان اسلام ميشوند. اين عقيده گرايش بسياري از مذاهب اهل سنت را شامل مي شود كه بسيار با مذهب اشعريه نزديك است و بيشترين جايگاه مكاني آنها در شرق و خاور مي باشد.

خوارج: كه بعد از جنگ خوارج به وجود آمدند. اين فرقه به جز اندكي از آنها، ديگر از كثرت و فعال بودن افتاده اند.

وهابيت: كه در صده هاي اخير محمد بن عبدالوهاب با بيان عقايد خود و كمك ديگران وهابيت را تأسيس كرد. اين فرقه جزء فرقه هاي بسيار فعال بوده و فعلا در تمام كشورهاي اسلامي به نوعي براي خود با صرف مبالغ مالي بسيار گسترده به تبليغ مي پردازند. وهابيت در ايران بسيار فعال مي باشند.

فرقه هاي كلامي كوچك ديگري نيز وجود دارند كه در هر منطقه و كشور ممكن است زيست داشته باشند.

آنچه كه در مورد ريشه هاي فرقه هاي مختلف مي توانيم بگوييم اين است كه هر فرقه و مذهبي ريشه و علت خاص خود را دارد و بايد در كتابهاي مرتبط كه به صورت تحليلي و تفسيري آمده است، جستجو كرد. اگر منظور منشأ شروع اختلاف باشد مي بايد گفت كه ازديدگاه شيعه و فرقه هاي اهل سنت، امامت و نقشي كه جانشيني بعد از پيامبر(ص) ايفا كرده است در دو ناحيه ظهور و بروز پيدا كرد:

الف. حكومت و اداره جامعه.

ب. مرجعيت ديني: يعني تبيين و تفسير آموزه هاي دين در سه بخش عقايد و اخلاق و احكام.

امامت از ديدگاه شيعه منصبي است الهي واز اصول دين محسوب مي شود و امام كسي است كه از سوي خداوند و بر زبان نبي اكرم به اين مقام منصوب شده اند. ولي اهل سنت امامت را از فروع دين دانسته و يك مقام ظاهري در حد رياست حكومت مي دانند كه از سوي مردم انتخاب مي شود. در مسئله اهل سنت داراي ديدگاه هاي متفاوتي مي باشند كه اين منشأ بسياري از اختلاف ها و تفاوت ها شده است.

اهل سنت قرآن، سنت پيامبر(ص) و قول تمام اصحاب رسول خدا(ص) را جزء منابع دين خود مي دانند چه اصحابي كه مصون از گناه و خطا باشند و چه كساني كه چنين مصونيتي را نداشته باشند لذا چون منابع تشريعي و قانون گذاري در مذاهب اهل سنت متفاوت بوده و احكام و قوانين آنها نيز با يكديگر اختلاف دارند.

منشأ پيدايش برخى تفاوت‏ها به دو عامل اساسى برمى‏گردد:

الف. تغييرات و تشريعاتى كه از سوى خلفا، پس از رحلت رسول اكرم(ص) صورت گرفت مانند مسأله تكتف (دست بسته نماز خواندن) كه از زمان عمر خليفه دوم مرسوم شد.

ب. دور شدن از عصر حضور پيامبر اكرم(ص) و پيدايش سؤالات جديد. اهل سنت كه راه دسترسى به حكم الهى را بسته مى‏ديدند، براى يافتن پاسخ سؤالات خود با اجتهاد به رأي و سليقه خود، به پاسخ آنها پرداختند.

ج. بر اساس نوع برداشت و تفسير مختلف افراد در تشخيص عقايد درست و نادرست، و يا اختلاف هايي كه بين استاد و شاگرد، و يا بين يك جريان با جريان ديگرواقع مي شد، عواملي بودند كه موجب مي شد فرقه هاي جديد ايجاد گردد. طرح مسائل مختلف با استدلال هاي متفاوتي كه مخصوص به خود جريان ها بود، حجت هايي را مطرح مي كردند و مسائل اسلامي را به نوعي از منظر خود مورد تحليل قرار مي دادند، كه موضوع و مسئله با شكل جديدي استدلال مي گرديد لذا بر اين اساس بزرگاني با پيرواني خاص پديدار گشتند كه به مرور به فرقه هاي كوچك و بزرگ تبديل شدند. براي اطلاع بيشتر در اين زمينه و آشنايي با علت هاي پديدار گشتن هر كدام از اين فرقه ها لازم است به كتابهاي ملل و نحل يا كتابهاي فرقه شناسي اسلامي مثل آشنايي با فرقه هاي اسلامي تأليف حسين صابري و... مراجعه نماييد.

پرسمان دانشجویی