تاریخ مذهب تشيع | کتابخانه مجازی الفبا

مذهب تشيع از چه زمانی به وجود آمده است؟

نحوه پيدايش مذهب تشيع:

آنچه بر حسب تحقيقات علمي، به دور از عواطف تقليدي و احساسات مذهبي به دست آمده، اين است كه شيعه در زمان رسول خدا‏(ص) به وجود آمده است و ايشان اوّل كسي هستند كه اين بذر را نشانده، پرورش داده و در تمام مراحل زندگي‌شان مواظب آن بوده‌اند. اينك چند حديث از رسول خدا(ص) مي آوريم:

رسول خدا(ص) فرمودند: اي علي تو و شيعيانت در كنار حوض بر من وارد مي‏شويد. (مجمع الزوائد، ج 9، ص 131؛ كنوز الحقائق، ص 188، الاستيعاب، ج 2، ص 457) اي علي! به زودي تو نزد خدا وارد مي‌شوي در حالي كه شيعيان تو راضي و مورد رضايت خدا هستند و دشمنانت معذّب به عذابي سخت خواهند بود. (صواعق المحرقة،ص 93؛ مجمع الزوائد، ج 9، ص 131).

علي و شيعة او، آنها در روز قيامت رستگارند.( كنوز الحقائق، ص 92) شيعة علي، آنها رستگارند. (همان، ص 82) اي علي، خدا تو و ذريّة تو و فرزندانت و اهل و شيعة تو و دوستان شيعة تو را آمرزيد. همانا تو داراي قلب بزرگي هستي.( الصواعق المحرقة، ص 96).

سيوطي(ازعلماي بزرگ اهل سنت!) در تفسير قول خداي متعال كه مي‌فرمايد: آنهايي كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، آنها بهترين مردمند. مي‌گويد: ابن عساكر از جابر بن عبدالله روايت كرده است كه گفت: نزد پيامبر(ص) بوديم؛ پس علي‏(ع) وارد شد. پيامبر(ص) گفت: سوگند به آن كسي كه جانم در دست قدرت اوست، اين علي و شيعة او رستگارانند. و اين آيه نازل شد: «انّ الّذين آمنوا و عملوا الصّالحات اولئك هم خير البريّة»؛ پس اصحاب پيامبر(ص) وقتي علي‏(ع) مي‏آمد، مي‏گفتند: «خير البريّه» آمد.( الدرّ المنثور) ابن مردويه از علي‏(ع) روايت مي‏كند كه: رسول خدا(ص) به من گفت: «آيا نشنيدي قول خداي متعال را كه فرمود: «انّ الّذين آمنوا و عملوا الصّالحات اولئك هم خير البريّة» تو و شيعة تو، وعده‌گاه من و وعده گاه شما حوض است؛ وقتي امت‌ها براي حساب آورده شوند و پيشواي مسروران را دعوت كنند».( المقالات و الفرق،ص 15) اين گونه احاديث فراوان در صحاح شش گانه اهل سنّت ذكر شده‌اند و بر اين نكته تصريح دارند كه نبي اكرم‏(ص) نخستين كسي است كه تشيع را به پاداشت و آن را ايجاد كرد و به پيروان امام علي‏(ع)، صفات عاليه نسبت داده، آنان را به منزلت رفيع در بهشت بشارت داد. تأييدكنندگان اين روايات گروهي از علما ـ از قدما و مؤخّران ـ بر اين عقيده ‏اند كه تشيع از زمان رسول خدا(ص) تشكيل و اعلام شد. بعضي از گفته‏هاي آنها به شرح زير است: 1. شيخ صدوق: ثقة الاسلام شيخ صدوق‏(ره) تصريح كرده است كه: «تشيع براي امام، امير المؤمنين‏(ع) در عهد رسول خدا(ص) بود و او شيعه را به بهشت بشارت داد».( المقالات و الفرق،ص 15) 2. سعد قمي: وي تأكيد كرده است كه: اوّلين گروه در اسلام شيعه است و آن گروه امام علي بن ابي‌طالب‏(ع) است كه

به پيروي از او و اعتقاد به امامت او معروفند.( المقالات و الفرق،ص 15) همچنين قمي تصريح كرده است كه: در پيشاپيش شيعه، نخستين صحابة پيامبر(ص) مثل صحابي مجاهد، عمّار ياسر و انقلابي بزرگ ابوذر غفّاري و مستشار پيامبر(ص) سلمان فارسي و مقداد بن اسود بودند كه به اسم شيعه ملقّب شدند.( فرق الشيعة، ص 15) 3. رازي نيز تصريح كرده كه: «به اين گروه، شيعة علي و ياران علي‏(ع) مي‏گفتند و پيامبر(ص) دربارة آنها گفته است: بهشت مشتاق چهارنفر است: سلمان، ابوذر، مقداد و عمّار.( الزينة ورقة، ص205)

4. شيخ مفيد: وي اين چهار صحابي رسول خدا(ص) را اركان چهارگانه ناميده است؛ يعني اركان شيعه.( الزينة ورقة، ص 205؛ والاختصاص، ص 6) 5. امام كاشف الغطا: شيخ محمّد حسين آل كاشف الغطا گفته است: «اوّل كسي كه بذر تشيع را در سرزمين اسلام كاشت، شخص صاحب شريعت اسلامي بود؛ يعني بذر تشيع، دوش به دوشِ بذر اسلام و پهلو به پهلو و به موازات آن قرار گرفته است»( أصل الشيعة و أصولها). 6. علّامه مظفّر: علّامه شيخ محمّد حسين مظفّر گفته است: «دعوت به تشيع در روزي كه ناجي بزرگ، محمّد(ص) صدايش را به كلمة «لا اله الّا الله» بلند كرد، شروع شد و آن زماني بود كه آية «و أنذرعشيرتك الأقربين» نازل شد و پيامبر(ص) بني هاشم را جمع كرد و آنها را انذار داد و گفت: «كدام يك از شما مرا ياري مي‏كنيد تا اينكه او برادر، وارث، وصيّ و خليفة من در بين شما بعد از من باشد؟» احدي جواب او را نداد مگر علي مرتضي‏(ع). رسول خدا(ص) به آنها گفت: «اين برادر من و وزير من و وصيّ من و خليفة من در بين شما بعد از من است؛ از او بشنويد و او را اطاعت كنيد.» پس دعوت به تشيع ابوالحسن از سوي صاحب رسالت و هم‌زمان با دعوت براي شهادتين بود و از آنجاست كه ابوذر از شيعيان علي‏(ع) است». شيخ مظفّر از محمّد كردعلي، مؤلف خطّاط شام، چنين نقل كرده است: «گروهي از بزرگان صحابه به موالات علي‏(ع) در زمان رسول خدا(ص) شناخته شده بودند؛ مانند سلمان فارسي كه گفت: بيعت كرديم با رسول خدا(ص) بر سفارش به مسلمانان و امامت علي بن ابي‌طالب‏(ع) و پيروي از او». 7. سعيد خدري: وي گفته است كه: «مردم به پنج چيز مأمور شدند. چهار تا از آن را انجام دادند و يكي را ترك كردند و چون از چهار تا سؤال شد، گفت: نماز، زكات، روزة ماه رمضان و حجّ. گفته شد پس آن يكي چيست كه آن را ترك كردند؟ گفت: ولايت علي بن ابي‌طالب‏(ع)».( زندگي امام صادق(ع)، ج 7، ص 181)

پرسمان دانشجویی