انشعاب درهمه مذاهب | کتابخانه مجازی الفبا

مگراز حضرت علي تا آخر هر امامي قبل وفاتش امام بعد خود را به شيعيانش معرفي نميكرده پس چرا مثلا بعضي اسماعيل را امام بعد امام صادق ميدانند و برخي موسي كاظم را?

انشعاب درهمه مذاهب و خاصه در چهار دين آسماني، كليمي و مسيحي و مجوسي و اسلام و حتي در شعب آن ها نيز وجود دارد. در روايتي كه شيعه و سني از پيامبر اكرم(ص) نقل كرده اند آمده است: «ان امتي ستفرق بعدي علي ثلاث و سبعين فرقه، فرقه منها ناجيه و اثنتان و سبعون في النار؛ به زودي امت من به هفتاد و سه فرقه متفرق مي شوند كه يك فرقه نجات يافته و هفتاد و دو فرقه در آتشند» (شيخ صدوق، الخصال، ص 584 ؛ المتقي المهذي، كنز العمال، ج 11، ص 114 ؛ ابن عساكر، تاريخ مدينه دمشقي، ج 32، ج 32، ص 37 با كمي اختلاف در عبارات). تاريخ اسلام نشان مي دهد كه در درون شيعه نيز فرقه هاي متعددي ظهور كرده اند كه ريشه اختلافات به اموري چون تعصبات كور قبيله اي و گرايش هاي حزبي، حسد و جمود فكري و كج انديشي در فهم قرآن و سنت نبوي(ص)، جلوگيري از تدوين احاديث پيامبر اكرم(ص)، تلاش احبار (دانشمندان) يهود و راهبان مسيحي در جعل حديث و تحريف و از همه مهمتر قدرت طلبي برخي از افراد صاحب نفوذ بر مي گردد. مذهب شيعه در زمان سه پيشواي اول از پيشوايان اهل بيت (حضرت اميرالمؤمنين علي و حسن بن علي و حسين بن علي(ع) هيچگونه انشعابي نپذيرفت ولي پس از شهادت امام سوم اكثريت شيعه به امامت حضرت علي بن حسين سجاد قائل شدند و اقليتي معروف به كيسانيه پسر سوم علي محمد بن حنفيه را امام دانستند و معتقد شدند كه محمد بن حنفيه پيشواي چهارم و همان مهدي موعود است كه در كوه رضوي غايب شده و روزي ظاهر خواهد شد. پس از رحلت امام سجاد(ع) اكثريت شيعه بامامت فرزندش امام محمدباقر(ع) معتقد شدند و اقليتي به زيد شهيد كه پسر ديگر امام سجاد بود گرويدند و به زيديه موسوم شدند. پس از رحلت امام محمدباقر شيعيان وي به فرزندش امام جعفر صادق(ع) ايمان آوردند و پس از درگذشت آن حضرت، اكثريت فرزندش امام موسي كاظم(ع) را امام هفتم دانستند و جمعي اسماعيل پسر بزرگ امام ششم را كه در حال حيات پدر بزرگوار خود در گذشته بود امام گرفتند و از اكثريت شيعه جدا شده بنام اسماعيليه معروف شدند و بعضي پسر ديگر آن حضرت عبدالله افطح و بعضي فرزند ديگرش محمد را پيشوا گرفتند و بعضي در خود آن حضرت توقف كرده آخرين امامش پنداشتند. پس از شهادت امام موسي كاظم(ع) اكثريت شيعه فرزندش امام رضا(ع) را امام هشتم دانستند و برخي در امام هفتم توقف كردند كه به واقفيه معروفند. ديگر پس از امام هشتم تا امام دوازدهم كه پيش اكثريت شيعه مهدي موعود است انشعاب قابل توجهي به وجود نيامد و اگر وقايعي نيز در شكل انشعاب پيش آمده چند روز بيش نپائيده و خود به خود منحل شده است مانند اينكه جعفر فرزند امام دهم پس از رحلت برادر خود (امام يازدهم) دعواي امامت كرد و گروهي به وي گرويدند ولي پس از روزي چند متفرق شدند و جعفر نيز دعواي خود را تعقيب نكرد و همچنين اختلافات ديگري در ميان رجال شيعه در مسائل علمي كلامي و فقهي وجود دارد كه آن ها را انشعاب مذهبي نبايد شمرد. فرقه هاي نامبرده كه منشعب شده و در برابر اكثريت شيعه قرار گرفته اند در اندك زماني منقرض شدند جز دو فرقهء زيديه و اسماعيليه كه پايدار مانده اند و هم اكنون گروهي از ايشان در مناطق مختلف زمين مانند يمن و هند و لبنان و جاهاي ديگر زندگي مي كنند.

حال بايد ديد اين دوازده نفر چه كساني هستند؟اهل سنت توجيه هاي متعددي كرده اند كه هيچ كدام محكم ومستند نيست چرا كه خلفاي راشدين 4 نفر بودند و خلفاي بني اميه بيش از دوازده نفر بودند ودربين آنها فاسف وجود داشته وخلفاي بني عباس نيز بيش از دوازده نفربودند ودر بين آنها نيز فاسق وجود داشته است. در اينجا يكي از دانشمندان اهل سنت پيرامون دوازده خليفه اي كه پيامبر از آنان ياد كرده است سخني شنيدني دارد كه عصاره ي ان چنين است.

رواياتي كه حاكي از ان است كه جانشينان پيامبر پس از او دوازده نفرند از طرق وتوسط راويان فراواني وارد شده است. گذشت زمان و آشنايي انسان با جهان روشن ساخته است كه مقصود پيامبر از اين دوازده خليفه همان امامان دوازده گانه از اهل بيت اوست. زيرا نمي توان اين احاديث را بر خلفاي راشدين تطبيق كرد چون تعداد آنان از دوازده تا كمتر است.همچنين نميتوان آنها را به پادشاهان اموي منطبق نمود زيرا تعداد آنان از دوازده تا بيشتر بوده و همگي جز عمربن عبدالعزيز عناصري ظالم و ستمگر بوده اند.گذشته از اين در برخي از روايات،پيامبرفرموده است:اين دوازده نفر از دودمان هاشمند در حاليكه خلفاي بني اميه از تيره اميه بوده اند. در برخي از روايات آمده است كه پيامبر اسلام وقتي خواست بگويد:جانشينان من همگي از بني هاشمنداز صداي خودكاست زيرا گروهي از حضار خلافت بني هاشم را دوست نداشتند. همچنين نمي توان اين دوازده خليفه را به خلفاي بني عباسي تفسير كردزيرا تعداد انان از دوازده نفر بيشتر بوده وآنان پيوسته با نزديكان پيامبر در جنگ و ستيز بودند و فرمان خدارا در باره ي نزديكان او رعايت نمي كردند. بنابراين راهي جز اين نيست كه بگوييم مقصود پيامبردر روايات مزبوردوازده خليفه از عترت واهل بيت اوست كه همگي داناترين مردم عصرخود و پارساترين وبافضيلت ترين آنها بوده اند و دانشهاي خود را جز از طريق پدران خود،كه سينه به سينه به پيامبرمي رسيد، نگرفته بودند. (ينابيع الموده شيخ سليمان قندوزي چاپ استانبول سال 1301 و ص 446)

از اين گذشته رواياتي در منابع اهل سنت داريم كه اشاره به اسامي امامان شده است.

1.شيخ الاسلام ابراهيم بن محمد جويني شافعي از ابن عباس نقل مي كند كه پيامبراكرم فرمود:خلفا و اوصياي من و حجتهاي خدا بر خلق بعد از من دوازده نفرند.اول آنان برادر من وآخرشان پسرمن است.گفته شد:يا رسول الله برادر شما كيست؟ فرمود: علي بن ابي طالب . گفته شد: فرزند شما كيست؟ فرمود: مهدي و او همان است كه زمين را پر از عدل و داد مي كند همان گونه كه از ظلم و جور پرشده باشد.(ميزان العتدال ج 1 ص 441،لسان الميزان ج2 ص 198.)

2.حافظ موفق بن احمدحنفي خوارزمي از سليم بن قيس از سلمان فارسي نقل ميكند كه مي گويد:داخل منزل رسول خدا شدم.ديدم حسين روي زانوي آن حضرت است وي چشمهاي حسين را مي بوسيد ودهانش را مي بوييدومي فرمود:توبزرگ وبزرگ زاده اي وپدربزرگاني.توامام وپسرامامي پدراماماني.توحجت وپدر نه نفرحجت كه همه از صلب توهستندونهمين تن از آنان قائم آنان است.(الاستيعاب قسم سوم ص 1098.)

3.شيخ الاسلام ابراهيم بن محمد جويني شافعي(التاريخ الكبير ج 2 ص 382) از طريق مجاهد ابن عباس نقل ميكند(تاريخ دمشق رقم 1140،1141و1142):فردي يهودي به نام نعثل به محضر رسول خدا آمد و گفت:((يامحمد!ازتوازچيزهايي مي پرسم كه مدتي است در ذهن من خلجان مي كند.اگر جواب قانع كننده اي دادي به دست تو مسلمان خواهم شد.حضرت فرمود:بپرس اي ابا عماره سوال كرد:وصي تو كيست؟چون هيچ پيامبري نيست مگر آنكه وصيي دارد و پيامبر ما موسي بن عمران به يوشع بن نون وصيت كرد.))پيامبرفرمود: آري وصي من وخليفه بعد ازمن علي بن ابي طالب است وبعد ازاو نوه من به ترتيب حسن و حسين ونه نفرامام نيكوكار از صلب حسين خواهند بود.نعثل گفت :يامحمد!آن نه نفر را نام ببر.حضرت فرمود:چون حسين از دنيا رفت.فرزندش علي بن حسين امام است وچون علي از دنيا رود،پسرش محمد امام خواهد بود وچون محمد باقر از دنيا رود پسرش جعفرصادق امام خواهد بود و چون جعفر از دنيا رود پسرش موسي امام خواهد بود وچون موسي وفات كند،پسرش علي امام خواهد بود وچون علي رحلت نمايد پسرش محمد به جاي او امام خواهد بود و چون محمد به لقاء الله نايل شد پسرش علي وبعد از او پسرش حسن وبعد از اوحجه بن الحسن امام خواهد بود.اينان دوازده نفرامام به عدد نقباي بني اسرائيل.))(كفايه الطالب ص 386)

4.ابراهيم بن محمد جويني شافعي وعلي بن شهاب همداني از عبدالله بن عباس نقل مي كند كه پيامبر اكرم فرمودند: ((من سرورپيامبرانم و علي بن ابي طالب سرورو اوصياست و اوصياي من بعد از من دوازده نفرند كه اول آنان علي بن ابي طالب وآخرشان مهدي قائم است.))(المناقب ح 155)

5.احمد بن حنبل هيثمي طبراني سيوطي ابن ابي عاصم ومتقي هندي از طريق زيدبن ثابت نقل ميكنند كه پيامبر اكرمفرمود:من درميان شما دو خليفه مي گذارم يكي قرآن وديگري عترت و اهل بيتم .وهرگز اين دو از يكديگر جدانمي شوند تا اينكه در حوض من برمن وارد شوند.(جمع الجوامع ج 2 ص 165 و166)

6.حاكم حسكاني(كنزالعمال ج 5 ص 717 ،726 ح 14241و14243.) در ذيل تفسير آيه ((وجعلنا منهم ائمه يهدون بامرنا ))ميگويد: ((ابن عباس مي گويد:خداوند براي بني اسرائيل بعد از مرگ هارون وموسي از فرزندان هارون نهفت نفر به عنوان امام قرار داد.همچنين ازفرزندان حضرت علي هفت نفر امام قرارداد.سپس از فرزندان هارون پنج نفر ديگر را انتخاب نمود تا عدد آنها به دوازد نقيب برسد همان طوري كه بعد از هفت نفر از فرزندان حضرت علي پنج نفر ديگر را انتخاب نمودوآنهارا تمام كننده دوازده نفرقرارداد.)) (حمويني فرائد السمطين ج 1 ص 312 ح 350)

7.حافظ ابونعيم اصفهاني.(ابن مغازل شافعي مناقب علي بن ابي طالب ص 20 ح 27.) از طريق ابن عباس نقل مي كند كه پيامبر اكرم فرمود:كسي كه دوست دارد همانند من زندگي كند و همانند من بميرد و در جنات عدن كه پروردگارم درختان آنها را نشانده است ساكن شود وبعد از من علي را دوست بدارد و همچنين ولي اورا به دوستي برگزيند و به امامني كه بعد از من اند اقتدا كند كه آنها عترت من هستند.(خوارزمي مناقب ص128 ح 221 فاضل هندي كنزالعمال ج11ص332ح31662.)

دهها حديث ديگر نيز در اين زمينه وجود دارد كه همه آنها فرمايش حضرت پيامبر اكرم را به امامان دوازده گانه تفسير ميكند.(سليم بن قيس كتاب سليم (اسرار ال محمد.) در همه احاديث پيامبراكرم خود مفسر وبيان كننده مفهوم ومعناي حديث خويش است و تك تك افراد سلسله جانشينان خود را مشخص ومعرفي كرده است . بنابرين هرگز نمي توان گفت: آن حضرت به گفتن دوازده نفر بسنده كرد و تشخيص و تعيين انها را به امت واگذار فرمود زيرا ملت هرگز قادر نبود با سليقه هاي مختلف و جهت گيريهاي قومي وو قبيله اي وگرايشهاي متنوع به مصداق واقعي حديث پيامبر دست يابد.اگر اين هم به عهده ملت بود افرادي را به عنوان خليفه برميگزيدند كه از آنها به جز ننگ وعار عايد اسلام نمي باشد چه رسد بگوييم اسلام تا روز قيامت به سبب انان عزت مي يابد.

تصريح عالمان:

تعدادي از علماي اهل سنت نيز بدون اينكه احاديث پيامبر اكرم را ناديده بگيرند و بگويند به عهده ملت است كه جانشينان وي را مشخص ومعين كنند به امامت ووصايت دوازده امام اعتراف كرده اند.

1.حافظ قندوزي از شيخ كبير صلاح الدين صفدري در شرح الدائره نقل ميكند كه گفته است: ((ان المهدي الموعود هو الامام الثاني عشر من الائمه اولهم سيدنا علي و آخرهم المهدي رضي الله عنهم ونفعنا بهم.))]جزري دمشقي شافعي امن المطالب في مناقب علي بن ابي طلب ص49[

2.مورخ مشهود دمشقي شمس الدين محمد بن طولون حنفي در كتاب خود الائمه الاثنا عشر بعد از اينكه يازده تن از ائمه را نام مي برد درباره دوازدهمين آنها مي گويد: ((وثاني عشر هم بنه محمد بن الحسن و هو ابوالقاسم محمد بن الحسن بن

علي الهادي ....)) وي همچنين در حاشيه كتاب المهدي الي ماورد في المهدي اسامي دوازده امام را به نظم درآورده است. ]خوارزمي مناقب ص199ح240 ابن ابي الحديد شرح نهج البلاغه ج 2 ص206،خ35 [

3.شيخ محمد بن احمد السفاريني الاثري الحنبلي در ضمن بيان نسب امام زمان مي گويد. ((هوابوالقاسم محمد بن الحسن العسكري بن الهادي بن محمد الجواد بن علي الرضا بن موسي الكاظم بن جعفرالصادق بن محمد الباقر بن زين العابدين علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب رضوان الله عليهم ومحمد بن الحسن العسكري هذاثاني عشر الائمه الاثني عشر.)) ]برقعي كسرالصنم ترجمه بلوچي ص 247 عرض اخبار اصول ص 623 ،627.[

4.شيخ عبدالله بن محمد المطيري الشافعي امامان را يكي پس از ديگري مي شمارد تا به امام زمان ميرسد وميگويد: ((اسمه محمد القائم المهدي وقد ورد النص عليه في الحاديث من جده رسول الله ومن جد علي بن ابي طالب كرم الله وجهه وهوصاحب السيف المنتظروله غيبتان.))

]براي اطلاع بيشتر به ر.ك مراجعه شود:ابي زينب نعماني الغيبه ص 106 خزاز قمي كفايه الاثر ص 293 و294 شيخ طوسي الغيبه ص 154 محسن امين اعيان الشيعه ص 24 و57 صافي منتخب الاثر ص 32.

5.شيخ حسين بن محمدبن الحسن ديار بكري مالكي وشيخ عبدالله بن محمد بن عامر الشبراوي شافعي تصريح ميكنند كه امام زمان دوازدهمين امام از امامان دوازده گانه است.]البيان في اخبار صاحب الزمان ص 126[آري اهل بيت مصداق واقعي حديث شريف پيامبر اكرم وتنها كساني هستند كه اسلام همواره به دست آنها سربلند وعزيز بوده وخواهد بود.در زمان امام مهدي اين عزت وسربلندي اسلام ومسلمانان به اوج خود مي رسد واسلام برهمه اديان غالب خواهد آمد.غالب اهل سنت براي اينكه(( لا يزال الدين قائمه حتي تقوم الساعه)) در حديث را ناديده نگيرند وهمچنين به احاديث مربوط به آن حضرت توجه كنند ، امام مهدي را آخرين خليفه مي دانند ، چون در غير اين صورت حديث نزد آنها معنايي نخواهد داشت.

پرسمان دانشجویی