سيد قطب و سلفيه | کتابخانه مجازی الفبا

بهترين ديدگاه در مورد سيد قطب و فعاليت هاي سياسي او چيست؟ اين كه او را پدر تفكر سلفيه مي نامند درست است يا خير؟

سيد قطب در تاريخ 9/10/1906/1285 ه.ش. در روستاي موشه(موشا) از توابع استان اسيوط مصر- كه به روستاي عبد الفتاح نيز معروف است- ديده به جهان گشود. او در سن شش سالگي وارد مدرسه شد، در سال دوم ابتدايي شروع به حفظ قرآن كرد و در سال چهارم ابتدايي در سن ده سالگي حافظ كل قرآن كريم شد. ايشان در سال 1922م/1301ه.ش. در حدود سن شانزده سالگي وارد دانشسراي عبدالعزير قاهره گرديد. سيد قطب پس از سه سال تحصيلي از طرف دانشسرا، گواهينامه تدريس در مدارس ابتدايي را دريافت كرد. او بعد از مدتي وارد دانشگاه دارالعلوم گرديد. زماني كه سيد دانشجوي دانشگاه بود، رياست آن بر عهده دكتر طه حسين بود. او مثل ساير دانشجويان افسرده و سر به زير نبود بلكه با نشاط و آگاه بود و از بحث با اساتيد در زمينه هاي علمي ، اقتصادي ، اجتماعي و ... واهمه اي نداشت.

فعاليت هاي مطبوعاتي سيد قطب:

سيد قطب از سنين نوجواني در مطبوعات مصر مقاله مي نوشت و به روزنامه نگاري علاقه وافري داشت. اولين مقاله وي در سن شانزده سالگي در مجله صحيفه بلاغ به چاپ رسيد. وي با نشريات معروفي چون البلاغ، البلاغ الاسبوعي، الجهاد، الاهرام و ... همكاري مي كرد.

او در مجله اللواء الجديد كه توسط شاخه جوان حزب وطني مصر چاپ مي شد مقاله مي نوشت اما پس از تعطيلي اين مجله دست از مبارزه نكشيد و به عنوان سردبير و نويسنده مجله الدعوه كار خود را ادامه داد.

در سال 1948م/ 1327ه.ش. با همكاري جمعيت اخوان المسلمين مجله الفكر الجديد را تاسيس كرد. راه و روش مجله الفكر الجديد كه مجله اي انقلابي بود، طرفداري از اصلاحات و تغيير روش هاي حاكم بود .

سيد قطب در طول حيات 25 ساله مطبوعاتي خود 455 مقاله و قصيده، در مجلات و روزنامه هاي مختلف مصر ، به چاپ رساند.

استادان سيد قطب:

افراد متعددي بر سيد قطب تاثير عقيدتي داشتند كه به اسامي برخي از اين دانشوران اشاره مي كنيم؛

1- ابوالأعلا مودودي: يكي از متفكران بزرگ پاكستاني كه معتقد به ضرورت تشكيل جامعه اسلامي و مبارزه با استعمار بود. سيد قطب در زندان با افكار و آثار ابوالأعلا آشنا شد. ابوالأعلا درباره قانون مي گويد؛ قانون فقط بايد قانون خدا باشد و تشريع حق خداست ، اگر قانون و تشريع بشري باشد جامعه ، اجتماعي مي شود كه در جاهليت زندگي مي كند.

2- عباس محمود عقاد: سيد قطب پس از ورود به قاهره به واسطه دائي اش احمد حسين عثمان با عباس محمود عقاد آشنا شد و تحت تاثير افكار او قرار گرفت. عقاد به خاطر شخصيت ادبي و علمي اش بر سيد تاثير گذاشت.

3- شهيد حسن البناء:بنيان گذار اخوان المسلمين از چهره هاي تاثيرگذار بر سيد قطب محسوب مي شود.

انديشه هاي سيد قطب:

1- تحريم سياسي دشمن؛ سيد قطب معتقد است كه هر گروه و دولتي كه به يكي از كشورهاي اسلامي حمله نظامي مي كند بايد تحريم سياسي و اقتصادي شود.

2- تحريم اقتصادي دشمن؛ سيد قطب از تمام شركت هاي اسلامي مي خواهد، روابط اقتصادي خود را با دشمنان اسلام قطع كنند.

3- غرب ستيزي؛ سيد قطب همانند ديگر متفكران متعهد جهان اسلام مانند سيد جمال الدين اسد آبادي، آيت الله كاشاني، محمد عبده، اقبال لاهوري و كواكبي به شدت با فرهنگ غرب مخالفت مي كرد و از انديشه و اخلاق غربي انتقاد مي نمود.

4- جامعه جاهلي و جامعه اسلامي؛ سيد قطب جامعه را به دو نوع جاهلي و اسلامي تقسيم مي كند و مي گويد هر جامعه اي كه غير اسلامي باشد مطمئنا در جهالت به سر مي برد.

5- اسلام آمريكايي؛ اولين انديشمند جهان اسلام كه كلمه اسلام آمريكايي را به كار برد سيد قطب بود. او قائل بود دو اسلام وجود دارد؛ يكي اسلام راستين و يكي اسلامي كه آمريكا مي خواهد.

6- يكي از دوستانش گفته بود؛ يهود خود را براي سلطه جهاني آماده مي كند همه مردم جهان مخصوصا مسلمانان بايد مراقب باشند. سيد قطب نسبت به جنبش يهود و صهيونيسم شديدا بد گمان بود و آن را عامل انحطاط و عقب ماندگي جوامع اسلامي مي دانست.

7- جهاد و مبارزه؛ او معتقد است استعمارگران و زورمندان عالم با گفتگو و آمد و شد و التماس و استدلال دست از ستمگري بر نمي دارند و بايد با آنها به مبارزه پرداخت.

8- سيد قطب و آزادي؛ سيد قطب معتقد است آزادي يعني رهايي از همه قيود( غير از بندگي خدا). او آزادي را در عبد خدا بودن مي داند.

9- سيد قطب و آزادي انديشه؛ از نظر اهل سنت احترام به خلفاي صدر اسلام مخصوصا آنهايي كه صحابي رسول خدا به شمار مي روند لازم و ضروري است ولي سيد قطب از معدود علماي اهل سنت است كه از برخي از خلفاي صدر اسلام به ويژه از بني اميه به شدت انتقاد مي كند.

انديشه وحدت در كلام سيد قطب:

سيد قطب آفت بزرگ جوامع اسلام را ملي گرايي مي داند. علت مخالفت او با ملي گرايي اين است كه ملي گرايي در مقابل وحدت مسلمانان قرار گرفته است. سيد قطب همچون سيد جمال الدين اسد آبادي مرزهاي جغرافيايي را در هم شكست. وي معتقد بود هر جا مسلماني هست آنجا قلمرو اسلام است. و اگر كشوري اجنبي به يكي از كشورهاي اسلامي حمله كند به اسلام حمله كرده است.

سيد قطب به اين معني اذعان دارد كه امپرياليسم مهمترين بازي خود را زماني انجام داد كه ميهن بزرگ اسلامي را به كشورهايي كوچك با گرايشهاي ضعيف ملي تقسيم كرد. و مليت بزرگ اسلامي ، در اين كشورها كنار گذاشته شد.

استعمار با اين كار اتحاد بزرگي را كه اسلام پديد آورده بود از هم پاشانيد. اتحادي كه در آن نژاد، جنس، رنگ و زبان مطرح نبود بلكه همگي با يك صدا و برادروار شعار واحدي سر مي دادند.

مبارزات سياسي سيد قطب:

سيد قطب پس از بازگشت از آمريكا در سال 1951م /1320ه.ش. به طور رسمي به اخوان المسلمين پيوست هر چند كه قبل از اين با اخوان رابطه دوستانه داشت. سيد قطب پس از عضويت در ارگان جمعيت اخوان المسلمين، ابتدا عضو مكتب ارشاد و سپس به عنوان رئيس هيئت تحريريه نشريه جمعيت منصوب شد.

مقالات تند و صريح او در روزنامه ها و انتقاد از سياست استعماري انگلستان و ضرورت تشكيل دولت اسلامي، باعث شد وي را به زندان منتقل كردند. با ادامه فعاليت هاي سيد و تاثير افكار و آراء وي بر مردم به خصوص جوانان مصر و جهان عرب ، سيد در سال 1344ش مجددا دستگير و زنداني شد و سرانجام در سال 1345 ش. سيد قطب محاكمه و دستور اعدام او صادر شد.

آثار:

1- مهمه الشاعر في الحياه و شعر الجيل الحاضر

2- الشاطي المجهول

3- التصوير الفني في القرآن

4- المدينه المسحوره

5- مشاهد القيامه في القرآن

6- العداله الاجتماعيه في الاسلام

7- تفسير في ظلال القرآن.

8- الدراسات الاسلاميه

9- المسقبل هذا الدين

10- نحو مجتمع الاسلامي

11- معركتنا مع اليهود

12- الجهاد في سبيل الله

مقام معظم رهبري چندين كتاب سيد قطب را ترجمه كرده اند از جمله ؛ ادعانامه عليه تمدّن غرب، آينده در قلمرو اسلام ، «تفسير في ظلال القران» دو جزء اول كه اين مسأله بيانگر نگاه مثبت ايشان به ديدگاهها و تفكرات سيد قطب است.

منابع

- آيا ما مسلمان هستيم؟، محمد قطب

- آينده در قلمرو اسلام، سيد قطب

- الشهيد سيد قطب من الميلاد الي الاستشهاد

- الطفل في القريه، سيد قطب

- چرا اعدامم كردند، سيد قطب

- دايره المعارف بزرگ اسلامي

- ويژگيهاي ايدئولوژي اسلامي، سيد قطب

پرسمان دانشجویی