نبوت قبل از رسالت | کتابخانه مجازی الفبا

آيا پيامبر(ص)در40سالگى به پيامبرى رسيدند يا قبل از اون به پيامبرى رسيده بودند؟ آيا پيامبر (ص)مثل شيوه اى كه ما نماز مى خوانيم قبل از 40سالگى نماز مى خوندند؟ لطفا طبق آيات و روايات پاسخ بديد

پاسخ: اين نكته قابل توجه است كه ما معمولاً براى معادل عربى رسول در زبان فارسى لفظ پيغمبر، پيامبر و پيمبر به كار مى‏بريم ولى لفظى كه مترادف با نبى باشد نداريم و به ناچار لفظ پيامبر كه هم معنى رسول است را به كار مى‏بريم و حال آنكه قرآن دو تعبير به كار مى‏برد يكى رسول و ديگرى نبى، اين گونه استعمال موجب شده ميان انديشمندان مسلمان بحث شود كه آيا رسول و نبى باهم تفاوت دارند يا نه و اگر تفاوت ندارند پس علت استعمال دو لفظ نبى و رسول در قرآن خصوصا در احاديث چيست؟

قرآن كريم پيامبران را گاهى به نام نبى و گاهى به نام رسول مى‏خواند. «رسول» كسى است كه داراى رسالتى است و از طرف كسى به سوى ديگرى فرستاده مى‏شود. بطور يقين عده‏اى از انبيا، از طرف خداوند رسالتى براى مردم داشتند كه بايد آن را به مردم ابلاغ مى‏كردند. «نبى» به معناى با خبر از چيزى كه ديگران از آن خبر ندارند و در عرب متنبى را پيشگو مى‏گويند. مطلب ديگر اينكه نبى از جهت مصداق، اعم از رسول است هر چند از نظر مفهوم متباينند يعنى همه پيامبران داراى مقام نبوت بوده‏اند، ولى مقام رسالت اختصاص به گروهى از ايشان داشته است و بطور طبيعى مقام آنان بالاتر از مقام ساير انبيا خواهد بود؛ چنان كه خود رسولان هم از نظر مقام و فضيلت يكسان نبوده‏اند و بعضى از ايشان به مقام امامت نيز مفتخر شده‏اند.

«تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ» «بقره 253»

حضرت قبل از بعثت از كامل‏ترين دين يعنى دين اسلام(تسليم در برابر خدا) پيروى مى‏كرد، امّا احكام اسلام و وظايف خود را نه به صورت وحى، بلكه به صورت‏هاى ديگر- مانند الهام‏هاى قلبى، تحديث (سخن گفتن با فرشته) و رؤياهاى صادق- دريافت مى‏كرد.امير مؤمنان (ع) در اين‏باره مى‏فرمايد:

از روزى كه پيامبر از شير گرفته شد، خدا او را با بزرگ‏ترين فرشته قرين و همراه ساخت تا به وسيله آن فرشته راه‏هايى را بپيمايد و به نيكوترين اخلاق، آراسته گردد. «1»

بنابراين، حضرت قبل از بعثت، مراحلى از نبوّت را دارا بوده و با جهان غيب ارتباط داشته- همان‏گونه كه حضرت يحيى و حضرت عيسى (ع) در دوران كودكى به مقام نبوت رسيده و با جهان غيب ارتباط داشته‏اند- «2» آن‏گاه در چهل سالگى براى ابلاغ و اظهار پيام خدا به مردم به مقام رسالت برانگيخته شده است. بر اين اساس مقام نبوت و رسالت باهم تفاوت هايي دارد. روايات متعددى اين ديدگاه را تأييد مى‏كند، از جمله اينكه حضرت مى‏فرمايد:

كُنْتُ نَبِيّاً وَ آدَمُ بَيْنَ الماءِ وَ الطّين «3»

من زمانى پيامبر بودم كه آدم (ع) هنوز در ميان آب و گل بود.

يهودى‏ها به رسول خدا (ص) عرض كردند: «آيا شما از اول پيغمبر نبودى؟» فرمود: «بلى.» گفتند: «پس چرا در گهواره سخن نگفتى و نطق نكردى همان‏گونه كه عيسى (ع) چنان كرد؟» فرمود: «خداوند متعال، عيسى را بدون پدر آفريد و اگر او در گهواره سخن نمى‏گفت، عذرى براى مريم نبود تا سرزنش ديگران را پاسخ دهد، اما من از پدر و مادر متولّد شده‏ام.» «4»

حضرت امام باقر عليه السلام فرمود: خداوند بر همه پيامبران خود فرشتگان را گماشته است. مأموريت اين فرشته ها محافظت از اعمال آنها و تبليغ رسالت مي باشد . خداوند از آن زمان كه حضرت محمد از شير گرفته شد، فرشته بزرگي را بر آن حضرت گماشت. اين فرشته آن جناب را به سوي خيرات و اخلاق خوب هدايت مي كرد و از بديها و اخلاق بد باز مي داشتند و همين فرشته بود كه پيش از آنكه آن حضرت به درجه رسالت برسد او را با «السلام عليك يا رسول الله» صدا مي كرد و پيامبر هنوز جوان بود كه با اين جمله صدا زده مي شد. «5» عده‏اى از بزرگان، نسبت به ديدگاه اخير ادعاى اجماع و اتفاق نظر شيعه را نموده‏اند. «6»

اما در اينكه نماز حضرت چگونه بوده است ؟

شخص رسول خدا قبل از بعثت عبادت مي‏كردند و نماز مي‏خواندند ولي براي امت اسلامي در سال نهم بعثت بعد از اينكه از معراج برگشتند حكم نماز را آوردند كه ابتدائا ده ركعت نماز واجب بود و بعد از هجرت به مدينه وقدرت پيدا كردن اسلام،واجبات ديگر يكي پس ازديگري بر امت واجب شد نيز هفت ركعت به تعداد ركعات نماز افزوده شد كه به شكل كنوني; يعني، 17 ركعت نماز واجب و 34 ركعت نماز نافله درآمد. «7»

علامه شهير مرحوم طباطبايي درذيل آيه أ رأيت الذي ينهى عبدا إذا صلى مي فرمايند:

بر اين فرض اينكه سوره مورد بحث (علق)اولين سوره نازل شده از قرآن باشد، و نيز بنا بر اينكه از اول تا به آخر سوره يكباره نازل شده باشد، سياق اين آيات دلالت دارد بر اينكه رسول خدا (ص) قبل از نزول قرآن نماز مى‏خوانده، و همين معنا دلالت دارد بر اينكه آن جناب قبل از رسيدنش به مقام رسالت با نزول قرآن، يعنى قبل از حادثه بعثت از انبيا بوده است .

ولى بعضى‏ گفته‏اند كه: نماز قبل از بعثت آن جناب نماز واجب نبوده، و به طورى كه از اخبار بر مى‏آيد نمازهاى واجب در شب معراج واجب شده، و در سوره اسراء فرموده:

أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى‏ غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ نماز را در هنگام ظهر تا تاريكى شب و هنگام فجر بپا بدار. سوره اسرى، آيه 78

اما اين سخن درست نيست، براى اينكه آنچه از داستان شب معراج مسلم است، و روايات معراج بر آن دلالت دارد، تنها اين است كه نمازهاى پنجگانه يوميه در آن شب با شكل خاص خود يعنى دو ركعت دو ركعت واجب شد، و هيچ دلالتى ندارد بر اينكه قبل از آن شب به صورت ديگر تشريع نشده بود، بلكه در بسيارى از آيات سوره‏هاى مكى و از آن جمله سوره‏هايى كه قبل از سوره اسراء نازل شده، نظير سوره مدثر و مزمل و غير آن دو سخن از نماز كرده، و به‏ تعبيرهايى مختلف از آن ياد نموده، هر چند كه كيفيت آن را ذكر نكرده، اما اينقدر مسلم هست كه نمازهاى قبل از معراج مشتمل بر مقدارى تلاوت قرآن و نيز مشتمل بر سجده بوده و در بعضى از روايات هم آمده كه رسول خدا (ص) در اوايل بعثت با خديجه و على (عليهما السلام) نماز مى‏خواند، در اين روايات هم نيامده كه نماز آن روز به چه صورت بوده است. «8»

( 1). بحارالانوار، ج 18، ص 278. نهج البلاغه فيض الاسلام جز 4 خطبه 234 بند 61 ص 811 چاپ وزيري و صبحي صالح خطبه 192 ص 300

( 2). مريم( 19)، آيات 12- 13.

( 3). بحارالانوار، ج 18، ص 278.

( 4). همان، ص 200.

(5). شرح نهج البلاغه ابن ابي الحديد، ج 13، ص 207 ، باب 238.

(6). محمد حسين مظفر، علم امام( ع)، ترجمه محمد آصفى( تبريز: بى‏نا، 1349)، ص 76.

(7). منتخب التواريخ ص 41 - الميزان ج 13 ص178

(8). ترجمه تفسير الميزان ج‏20 551

پرسمان دانشجویی