پيشينه عزادارى | کتابخانه مجازی الفبا

آيا عزادارى براى امام حسين عليه السلام، در زمان امامان عليهم السلام سابقه دارد؟

بلى، در اينجا تنها به ذكر نمونه هاى اندكى از آنچه كه در تاريخ نقل شده، بسنده مى كنيم:

1. عزادارى بنى هاشم در ماتم سيدالشهدا؛ از امام صادق عليه السلام روايت شده است: «پس از حادثه عاشورا هيچ بانويى از بانوان بنى هاشم، سرمه نكشيد و خضاب ننمود و از خانه هيچ يك از بنى هاشم دودى كه نشانه پختن غذا باشد، بلند نشد تا آنكه ابن زياد به هلاكت رسيد. ما پس از فاجعه خونين عاشورا پيوسته اشك بر چشم داشته ايم»[1].

2. عزادارى امام سجاد عليه السلام؛ حزن امام سجاد عليه السلام بر آن حضرت به صورتى بود كه دوران زندگى او، همراه با اشك بود. عمده اشك آن حضرت بر مصايب سيدالشهداء عليه السلام بود و آنچه بر عموها، برادران، عموزاده ها، عمه ها و خواهرانش گذشته بود تا آنجا كه وقتى آب مى آوردند تا حضرت ميل كند، اشك مبارك شان جارى مى شد و مى فرمود: چگونه بياشامم در حالى كه پسر پيامبر را تشنه كشتند؟![2] و مى فرمودند: «هرگاه شهادت اولاد فاطمه زهرا عليهاالسلام را به ياد مى آورم گريه ام مى گيرد».[3]

امام صادق عليه السلام به زراره فرمود: «جدم على بن الحسين عليه السلام هرگاه حسين بن على عليه السلامرا به ياد مى آورد، آن قدر اشك مى ريخت كه محاسن شريفش پر از اشك مى شد و بر گريه او حاضران گريه مى كردند».[4]

3. عزادارى امام محمد باقر عليه السلام؛ امام باقر عليه السلام در روز عاشورا براى امام حسين عليه السلام مجلس عزا برپا مى كرد و بر مصايب آن حضرت گريه مى كردند. در يكى از مجالس عزا، با حضور امام باقر عليه السلام كميت شعر مى خواند، وقتى به اينجا رسيد كه: «قتيل بالطف ...»، امام باقر عليه السلام گريه زياد كرده، فرمودند: «اى كميت! اگر سرمايه اى داشتيم در پاداش اين شعرت به تو مى بخشيديم؛ اما پاداش تو همان دعايى است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله درباره حسان بن ثابت فرمودند كه همواره به جهت دفاع از ما اهل بيت عليهم السلام، مورد تأييد روح القدس خواهى بود».[5]

4. عزادارى امام صادق عليه السلام؛ امام موسى كاظم عليه السلام مى فرمايد: «چون ماه محرم فرا مى رسيد، ديگر پدرم خندان نبود؛ بلكه اندوه از چهره اش نمايان مى شد و اشك بر گونه اش جارى بود، تا آنكه روز دهم محرم فرا مى رسيد. در اين روز مصيبت و اندوه امام به نهايت مى رسيد. پيوسته مى گريست و مى فرمود: امروز، روزى است كه جدم حسين بن على عليه السلام به شهادت رسيد».[6]

5. عزادارى امام موسى كاظم عليه السلام؛ از امام رضا عليه السلام نقل شده است كه فرمود: «چون ماه محرم فرا مى رسيد، كسى پدرم را خندان نمى ديد و اين وضع ادامه داشت تا روز عاشورا: در اين روز پدرم را اندوه و حزن و مصيبت فرا مى گرفت و مى گريست و مى گفت: در چنين روزى حسين را كه درود خدا بر او باد، كشتند».[7]

6. عزادارى امام رضا عليه السلام؛ گريه امام رضا عليه السلام در حدى بود كه فرمودند: «همانا روز مصيبت امام حسين عليه السلام، پلك چشمان ما را مجروح نموده و اشك ما را جارى ساخته است».[8]

دعبل خدمت حضرت رضا عليه السلام آمد. آن حضرت درباره شعر و گريه بر سيدالشهدا عليه السلام كلماتى چند فرمودند؛ از جمله اينكه: «اى دعبل! كسى كه بر مصايب جدم حسين عليه السلام گريه كند، خداوند گناهان او را مى آمرزد. آنگاه حضرت بين حاضران و خانواده خود پرده اى زدند تا بر مصايب امام حسين عليه السلام اشك بريزند».

سپس به دعبل فرمودند: «براى امام حسين عليه السلام مرثيه بخوان، كه تا زنده اى تو ناصر و مادح ما هستى، تا قدرت دارى از نصرت ما كوتاهى مكن». دعبل در حالتى كه اشك از چشمانش مى ريخت، قرائت كرد:

أفاطم لوخلت الحسين مجد لا

و قد مات عطشانا بشط فرات

صداى گريه امام رضا عليه السلام و اهل بيت آن حضرت بلند شد.[9]

7. عزادارى امام زمان(عج)؛ بنابر روايات، امام زمان(عج) در زمان غيبت و ظهور بر شهادت جدّشان گريه مى كنند. آن حضرت خطاب به جد بزرگوارشان سيدالشهدا عليه السلام مى فرمايند:

«فلئن اخرتنى الدهور و عاقنى عن نصرك المقدور، و لم اكن لمن حاربك محاربا و لمن نصب لك العداوة مناصبا فلاَنْدُبنّك صباحا و مساء و لابكين لك بدل الدموع دما، حسرة عليك و تأسفا على ما دهاك»[10]؛ «اگر روزگار مرا به تأخير انداخت و دور ماندم از يارى تو و نبودم تا با دشمنان تو جنگ كنم و با بدخواهان تو پيكار نمايم؛ هم اكنون هر صبح و شام بر شما اشك مى ريزم و به جاى اشك در مصيبت شما خون از ديده مى بارم و آه حسرت از دل پر درد بر اين ماجرا مى كشم».

در سوگ تو با سوز درون مى گريم

از نيل و فرات و شط، فزون مى گريم

گر چشمه چشم من، بخشكد تا حشر

از ديده به جاى اشك، خون مى گريم[11]