بغی | کتابخانه مجازی الفبا

بغی | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
بغی
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
بغی
ویرایش اثر
مقطع تحصیلی رساله تحصیلی:
کارشناسی ارشد
محل تحصیل رساله تحصیلی:
دانشگاه شیراز - دانشکده حقوق و علوم سیاسی
تاریخ دفاع:
1391
پدیدآورندگان :
شهرام ابراهیمی (استاد مشاور رساله تحصیلی)
فضل اله فروغی (استاد مشاور رساله تحصیلی)
عبدالکریم ایزدی (نویسنده)
صادقی, محمدهادی (دانشیار گروه حقوق جزا وجرم شناسی، دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، دانشگاه شیراز) (استاد راهنما رساله تحصیلی)
وضعیت نشر :
ایرانداک ،
چکیده :
دانشکده حقوق و علوم سیاسیپایان نامه کارشناسی ارشد در رشته ی حقوق -جزا و جرم شناسیبغیبه وسیله یعبدالکریم ایزدی استاد راهنما دکتر محمد هادی صادقی استادان مشاوردکتر فضل الله فروغی دکتر شهرام ابراهیمیبه نام خدااظهارنامهاینجانب عبدالکریم ایزدی دانشجوی رشته ی حقوق گرایش حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی اظهار می نمایم که این پایان نامه حاصل پژوهش خودم بوده و در جاهایی که از منابع دیگران استفاده کرده‌ام ، نشانی دقیق و مشخصات کامل آن را نوشته ام . همچنین اظهار می کنم که تحقیق و موضوع پایان نامه‌ام تکراری نیست و تعهد می نمایم که بدون مجوز دانشگاه دست‌آوردهای آن را منتشر ننموده و یا در اختیار غیر قرار ندهم . کلیه ی حقوق این اثر مطابق با آیین نامه ی فکری و معنوی متعلق به دانشگاه شیراز است.نام و نام خانوادگی: عبدالکریم ایزدی تاریخ و امضا: تقدیم بهاین تحقیق را که گوشه‌ای ناچیز از تلاش من است ، به بهترین‌های زندگیم تقدیم می‌کنم. بهکسی که واژه‌ها در برابر خدماتش رنگ باخته‌اند و مرکب قلم در برابر عظمت نامش از شرم نداشتن کلمه و عبارت خشکیده استپدر عزیزم کسی که بلندای عشق در برابرش خمیده است وپیوسته در آسمان جانم می‌درخشد مادر مهربانم و همسرعزیزمکه با وجودش زندگی برایم معنا گرفت ، تقدیم به او که با وجود پرمهرش ، متواضعانه در کنارم گام برداشت و سختی‌های راه را بر من هموار کردسپاسگزاریسر بر آستان جلال پروردگار بی‌همتا می‌سایم که دگر بار توفیق اندوختن دانشی هر چند اندک را روزیم فرمود . اینک که در پرتو لطف بیکرانش ، در پایان راه این پایان‌نامه و ابتدای مسیر دانش‌اندوزی قرار گرفته‌ام ، بر خود لازم می‌دانم از تمام عزیزانی که بنده‌ی حقیر را یاری نموده‌اند تشکر و قدردانی نمایم.تقدیر و تشکر از پدر و مادر مهربانم و همسر عزیزم که جرعه‌جرعه هستیم ، قطره‌قطره‌ی حیات آنهاست . سلامتی و توفیق خدمت ایشان را از خداوند متعال خواستارم. مراتب قدردانی و سپاس خود را خدمت استاد عزیز و ارجمندم ، جناب آقای دکتر محمدهادی صادقی تقدیم می‌نمایم که با قبول زحمات فراوان ، راهنمایی‌های ارزنده ایشان در طی کلیه مراحل تحقیق و تدوین این پایان‌نامه بسیار الهام‌ بخش و راهگشا بوده است.همچنین از اساتید بزرگوار جناب آقایان دکتر فضل الله فروغی و دکتر شهرام ابراهیمی به عنوان اساتید مشاور که با قبول زحمات فراوان ، دریای علم و تجربه‌ی خویش را در اختیار من قرار دادند ، کمال سپاسگزاری را دارم .چکیده بغیبه کوششعبدالکریم ایزدی اقدام مقنن در اختصاص عنوان مجرمانه مستقل به بزه بغی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1390 ایجاب می نماید ارکان تشکیل دهنده و تدابیر کیفری و غیر کیفری قابل اتخاذ در خصوص این بزه مورد بررسی قرار گیرد و وجوه اشتراک و افتراق آن با عناوین مجرمانه ای چون محاربه، جرم سیاسی و ترور مشخص گردد.عنصر مادی بزه بغی علاوه بر رفتار فیزیکی نیازمند شرایط و اوضاع و احوال خاصی است که آن را از جرایم دیگر متمایز می نماید. در این بزه انگیزه استثنائاً از اجزای رکن روانی است. لیکن علیرغم نیاز به انگیزه و سوء نیت خاص برای تحقق رکن روانی این بزه، بغی جرمی مطلق می باشد .با توجه به عدم مشخص شدن حد شرعی در خصوص بزه بغی می توان گفت قاضی در مقام صدور حکم با توجه به اصول تدرج در واکنش تعزیری و رعایت تناسب مجازات با شخصیت متهم مجازات متناسب را در خصوص باغی اعمال کند. در مواردی که بغات اقدام به قیام مسلحانه علیه حاکم جامعه ی اسلامی می نمایند اعمال تدابیر کیفری در خصوص این بزه ضروری می نماید همچنین در مواردی که بغی منجر به نتیجه خاصی شود تعدد جرم این بزه با جرائمی مانند محاربه، ترور و ... و مجازات قابل اعمال در این خصوص مورد بررسی قرار می گیرد. تدابیر کیفری همیشه عامل مناسبی برای کاهش و حذف جرایم نیست و ایجاد می نماید در مواردی تدابیر غیر کیفری و کنترل اجتماعی توسط نهادهای غیر کیفری صورت پذیرد. واژگان کلیدی: بغی، باغی، محاربه، جرم سیاسی، ترورفهرست مطالب عنوان. صفحه مقدمهسوالات تحقیق 3سابقه علمی 4هدف 12مراحل تحقیق 13پلان کار 13فصل اول : مفاهیم و دیرینهمبحث اول : تعاریف و مفاهیم 15گفتار اول : تعریف لغوی و اصطلاحی بغی 15بند اول : تعریف لغوی بغی 15بند دوم : تعریف اصطلاحی بغی و باغی 17ا- تعریف بغی در فقه شیعه 172 - تعریف بغی و باغی در فقه اهل سنت 19عنوان. صفحه 2 -1 : تعریف بغی در مذهب مالکیه 192-2: تعریف بغی در مذهب شافعیه 202-3:تعریف بغی در مذهب حنفیه 202-4:تعریف بغی در مذهب حنابله 213- تعریف بغی در قوانین موضوعه 21مبحث دوم : دیرینه 23گفتار اول : صدر اسلام 24بند اول : جنگ جمل 25بند دوم : جنگ صفین 25بند سوم : جنگ نهروان 26گفتار دوم : بعد از پیروزی انقلاب اسلامی 27مبحث سوم : مبنای جرم انگاری 28گفتار اول : حفظ نظام اسلامی 29 گفتار دوم : حفظ نظم و امنیت 31فصل دوم :ارکان تشکیل دهنده بزه بغیمبحث اول : رکن قانونی بزه بغی 36گفتار اول : مستندات شرعی جرم انگاری بغی 37بند اول : کتاب 38بند دوم : سنت 40عنوان. صفحه بند سوم : اجماع 42بند چهارم : عقل 43گفتار دوم : مستندات جرم انگاری بغی در حقوق موضوعه 43بند اول : ماده 288 قانون محازات اسلامی مصوب 139044 44بند دوم : ماده 289 قانون محازات اسلامی مصوب 139045 44مبحث دوم : رکن مادی بزه بغی 45گفتار اول : رفتار فیزیکی 46گفتار دوم : شرایط و اوضاع و احوال لازم 50بند اول : شرایط مربوط به بزهکار(مرتکبین جرم بغی) 501 - مسلمان بودن باغیان 50بند دوم : شرابط مربوط به بزه دیده(حاکم جامعه اسلامی و حکومت اسلامی) 511- عادل بودن حاکم جامعه اسلامی 512- مشروعیت حکومت 53بند سوم : شرایط و اوضاع و احوال پیرامونی رفتار 551 - سازمان یافتگی 551-1: گروهی بودن 561-2: برخورداری از قدرت و امکانت کافی 582 -اعلام استقلال و خروج از سلطه حاکمیت حاکم اسلامی 59گفتار چهارم : شروع به جرم در بغی 61عنوان. صفحه مبحث سوم : رکن روانی 64گفتار اول : اراده ارتکاب در بزه بغی 64گفتار دوم : سوءنیت یا قصد مجرمانه 65بند اول : سوءنیت عام در بزه بغی 66بند دوم : سوءنیت خاص در بزه بغی 67گفتار سوم : تأثیر انگیزه بر بزه بغی 68بند اول : مفهوم شناسی انگیزه 68بند دوم : تأویل و توجیه شرعی 711- بررسی نطریات فقهای شیعه 72 2-بررسی نظریات فقهای اهل سنت و ظاهریه 742-1: فقه شافعی 752-2: فقه حنبلی 752-3: فقه حنفی 762-4: فقه مالکیه 762-5 : فقه ظاهریه 76فصل سوم: تدابیر کیفری و غیرکیفریقابل اتخاذ در خصوص بزه بغیمبحث اول : تدابیر کیفری 81گفتار اول : تعاریف حد و تعزیر 81بند اول : تعریف حد 82عنوان. صفحه بند دوم : تعریف تعزیر 82بند سوم : موجبات اجرای تعزیر 841 - ارتکاب معصیت 842- ارتکاب رفتار مفسده انگیز و خلاف مصالح عمومی 84گفتار دوم : حدی یا تعزیری بودن بزه بغی 85بند اول : ویژگی های حد 851- زیانباری 852- استحقاق ضرر 853- استخفاف 86بند دوم : ویژگی های تعزیر 861- معین نبودن مقدار و نوع 862- تأدیب و عقوبت 86 3- کم تر از حد 87بند سوم : نوع مجازات قابل اعمال در خصوص بزه بغی 87گفتار سوم : تدابیر کیفری به بزه بغی با تأکید بر نهاد تعدد جرم 88بند اول : ارتباط بزه بغی و محاربه 88بند دوم : ارتباط بزه بغی و افساد فی الارض 91بند سوم: ارتباط بزه بغی و ترور 93بند چهارم : ارتباط بزه بغی و جرم سیاسی 96گفتار چهارم : انواع واکنش های کیفری قابل اتخاذ برای مرتکبین بغی 101عنوان. صفحه بند اول : واکنش های کیفری اتخاذ شده در شریعت اسلام 1021- اعدام 1021-: حبس 1053-: مصادره اموال 106بند دوم : واکنش های کیفری اتخاذ شده در قانون مجازات اسلامی مصوب 1390 1081- اعدام 1082- حبس تعزیری 1092-1 : حبس تعزیری درجه سه 1092-2 : حبس تعزیری درجه پنج 110مبحث سوم : تدابیر غیر کیفری قابل اتخاذ در خصوص بزه بغی 110گفتار اول : تعریف و عناصر پیش گیری با تاکید بر موضع اسلام در قبال بزه بغی 111بند اول : تعریف 111بند دوم : عناصر پیشگیری 112بند سوم : موضع اسلام نسبت به تدابیر پیشگیرانه در قبال بزه بغی 112گفتار دوم : انواع پیشگیری 114بند اول : پیشگیری وضعیت مدار 114بند دوم : پیشگیری فرد مدار 1141- پیشگیری رشد مدار 1142- پیشگیری اجتماعی 115گفتار سوم : کنترل اجتماعی در خصوص بزه بغی 115عنوان. صفحهبند اول : کنترل های معنوی و اخلاقی خویشان و نزدیکان 116بند دوم : پیشگیری وضعی 117نتیجه گیری و پیشنهاد 119فهرست منابع و مأخذ 124 مقدمهبا وقوع هر انقلاب و تغییر ساختار حکومتی ، دگرگونیهایی در ساختارهای مختلف اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی نیز صورت می گیرد و در این روند نظام حقوقی آن کشور نیز مصون از تغییر نمی باشد . ساختار جدید حکومتی با توجه به ارزشها و مبانی فکری مورد قبول خود و در جهت حفظ نظام موجود افعالی را کـه تـا قبـل از تغیـیر ساختـار حکومت جـرم نبوده انـد جرم انگاری می نماید . در کشور ما ایران ، به دنبال مبارزات ملت مسلمان ایران علیه نظام استبدادی و پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری حضرت آیت اله امام خمینی (ره) ساختار حکومتی تغییر یافت و نظامی مبتنی بر اسلام و بر محوریت ولایت فقیه شکل گرفت ، نظامی که هدف آن رشد دادن انسان در حرکت به سوی نظام الهی در پرتو موازین اسلامی است و از اینروست که در اصل چهارم قانون اساسی مقرر گردیده است که کلیه قوانین و مقررات باید براساس موازین اسلامی باشد . لذا در جهت حرکت در مسیر اصل چهار قانون اساسی قوانین موجود دستخوش تغییراتی گردید و مفاهیم جدیدی که تا آن روز در قوانین موضوعه محلی از اعراب نداشته اند جای خود را در قوانین پیدا نمود ، مفاهیمی مانند محاربه، افساد فی الارض و... . یکی از این مفاهیم جدید که همواره مورد نظر فقها بوده است «بغی» یا قیام علیه امام عادل می باشد . یعنی کسانیکه که با انگیزه سیاسی حاکم موجود را مشروع نمی دانند و اقدام به قیام و مخالفت با رهبر موجود می نمایند . البته بدیهی است که هر نظام حکومتی با هر ساختاری همواره مخالفانی داشته است که امری است اجتناب ناپذیر و نظام اسلامی نیز همواره از طرف کسانیکه با اهدف این نظام مشکل داشته اند با مخالفتهایی روبرو شده است و شواهد تاریخی نیز گواه این امر میباشد ، مخالفتهایی که منجر به جنگهایی سرونوشت ساز در تاریخ اسلام مانند جمل ، صفین و نهروان گردید .بدیهی است هر نظام حکومتی برای حفظ بقای خود و امنیت شهروندان تدابیری را جهت برخورد با اینگونه مخالفان در قوانین خود پیش بینی می نماید ،نظام اسلام نیز از این امر مستثنی نبوده و با بار نمودن عنوان « باغی » بر کسانیکه علیه امام عادل عصر خویش قیام نموده اند و خواستار براندازی حاکم هستند تدابیری را اندیشیده است . مهمترین مستند جرم انگاری بغی آیه 9 سوره حجرات می باشد که بیان می دارد « اگر دو گروه از مومنان باهم پیکار کند در میان آنان آشتی دهید . اگر یکی از آنها بر دیگری ستم کند با گروه متجاوز پیکار کنید تا به امر و فرمان خداوند برگردد. » علاوه بر آیه فوق ، منش و سلوک رفتاری پیشوای متقیان امام علی (ع) با باغیان مهمترین مستند جرم انگاری و نیز شیوه های رفتار با « باغیان » را تشکیل می دهد و فقها در هر دوره ای برای بیان احکام باغیان از این منش و سلوک رفتاری الهام گرفته اند .در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران از «بغی» به عنوان جرمی مستقل یاد نشده است و اگرچه قانونگذار جمهوری اسلامی ایران در ماده186 قانون مجازات اسلامی بعضی از مصادیق و مقدمات این جرم را مشمول عنوان محاربه دانسته است و حکم محاربه را بر آن بار نموده است ، لیکن با توجه به اینکه فقها و حقوقدانان بر این اعتقادند که این جرم متفاوت از محاربه است در قانون مجازات اسلامی مصوب 1390 این جرم به صورت مستقل جرم انگاری گردید و مواد 288و 289 قانون فوق به این جرم اختصاص یافته است و ضمن تعریف باغی مجازات آنان را نیز بیان نموده است ، لیکن با توجه به اینکه این مواد مبهم است و از آنجایکه این جرم سابقه فقهی دارد لذا در جهت رفع ابهام و تعیین حدود و ثغور و شرایط این جرم می بایست طبق اصل 167 قانون اساسی به منابع معتبر فقهی مراجعه کرد .یکی از جرایمی که امروزه در محافل حقوقی مورد بحث است و ارتباط زیادی با این جرم دارد جرم سیاسی است . امروزه این مسأله جای بحث است که آیا « بغی » همان جرم سیاسی است یا اینکه متفاوت از آن می باشد . عده ای از حقوقدانان اسلامی بغی را همان جرم سیاسی می دانند و عده ای خلاف این نظر را دارند لیکن باید دانست که جرم سیاسی مفهومی است بسیار گسترده و شاید بتوان گفت که بغی یکی از مصادیق جرم سیاسی است نه اینکه دقیقاًجرم سیاسی باشد .عنصر مشترک جرم سیاسی و بغی همان داعی و انگیزه است ، انگیزه ای خیرخواهانه که سبب شده است امروز این جرایم از جرائم عادی تفکیک گردیده و برخلاف تفکر دوران باستان که برخورد شدید با این گونه مجرمین را می پسندیدند ، امروزه رژیم ارفاقی نسبت به آنها را برمی گزینند . چـنین نـگرش ارفاقی آمیزی را در سیـاست کیفـری اسـلام نیـز مـشاهد می نماییم و تفاوت مجازات آنها با کسانیکه محارب هستند و مخل امنیت عمومی هستند را مشاهده می نماییم . در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طبق اصل 168 قانون اساسی این جرم از جرائم عادی تفکیک گردیده است لیکن تعریف این جرم و حدود و ثغور آن مشخص نگردیده است و اقدامی اساسی در جهت اجرای اصل 168 قانون اساسی صورت نگرفته است و اگرچه اخیراً طرحها و لوایحی به مجلس ارائه شده است لیکن تاکنون به تصویب نرسیده است . حال باتوجه به رویکرد جدید قانون مجازات اسلامی مصوب 1390(که هنوز به مرحله اجرا در نیامده است) در تخصیص عنوانی به نام «بغی» و اختلافاتی که در خصوص ماهیت این جرم ، مانند حدی یا تعزیری بودن ، شرط عادل بودن امام ، فردی یا گروهی بودن و نیز لزوم شفاف نمودن مرز بغی با جرم سیاسی و دیگر جرایم مانند محاربه و افساد فی الأرض و ترور و اینکه تاکنون اقدامی اساسی که کلیه زوایای این جرم و ارکان آن را مورد توجه قرار داده باشد صورت نگرفته ،بر همه حقوقدانان واجب است که همت نموده و دراین راستا قلم فرسایی نمایند که چنانچه ابهام یا ایرادی در کار قانونگذاری وجود دارد برطرف نمایند. اینجانب نیز با توجه به اینکه تاکنون پایان نامه ای به این امر نپرداخته است به سهم خود وظیفه می دانم که در جهت نیل به هدف فوق قدمی مثبت بردارم .سوالات تحقیق این پایان نامه در صدد پاسخ به این سوال اصلی است که :-- عناصر و ارکان تشکیل دهنده جرم بغی چیست و چه نسبتی با جرم سیاسی و دیگر جرایم مانند محاربه و افساد فی الارض و ترور دارد ؟ و در کنار این سوال اصلی به سوالات زیر نیز پاسخ داده خواهد شد ؛ ـ مبنای جرم انگاری بغی چیست؟ ـ ماهیت این جرم چیست به این معنا که آیا این جرم حدی است یا تعزیری و آیا عادل بودن امام و گروهی بودن شرط بغی است ؟ سابقه علمیدر خصوص جرم بغی تاکنون کتاب یا رساله ای که این جرم را از همه زوایا مورد بررسی قرار داده و ماهیت این جرم و تفاوت این جرم با عناوین مشابه دیگر و نیز ارکان این جرم و ارتباط این جرم با جرم سیاسی را بیان نماید به رشته تحریر در نیامده است ، اگر چه در بعضی از کتب فقهی و نیز معدودی از کتب که در مورد جرم سیاسی به رشته تحریر درآمده است و نیز مقالاتی در این باب ، مطالبی در خصوص این جرم بیان شده و هرکدام به سهم خود گوشه ای از این جرم را مورد توجه قرار داده است لیکن تاکنون هیچکدام به صورت مبسوط به این جرم نپرداخته و به طور کامل آن را بررسی ننموده اند . مع الوصف به شرح ذیل به تلاشهایی که در این زمینه صورت گرفته است و تلازم چندانی با سوال اصل این تحقیق ندارند اشاره می شود:الف : کتب فقهی نخستین کتابهایی که به این جرم پرداخته کتبی است که از فقهای بزرگ اسلام بر جایی مانده است که هرکدام از این فقها در کتب خود طبق معمول فقها مسائلی مانند نماز ، زکات ، خمس ، حج ، جهاد و غیره را مورد بررسی قرار داده و در باب جهاد نیز بعضی ازاین فقها به بیان مطالبی در خصوص این جرم که عموماً راجع به تعریف بغی و بیان مستندات آن و شرایط این جرم و چگونگی رفتار با آنان و خانواده و اسیران آنهاست پرداخته اند که این کتب عبارتند از : "جواهرالکلام" تألیف شیخ محمد بن الحسن النجفی ، "السرائر" تألیف ابن ادریس حلی ،"تذکره الفقها"،"تحریر الاحکام"و"مختلف الشیعه" تألیف علامه حلی ، "مسالک الأفهام" و "الروضه البهیمه(شرح اللمعه)" تألیف شهید ثانی ، "المغنی" تألیف عبداله بن قدامه ،"کشف القناع" تألیف منصور بن یونس بن البهوتی ،"الخلاف" تألیف ابی جعفر محمد بن الحسن طوسی ،"المبسوط فی فقه الامامیه" تألیف شیخ طوسی ،"مجمع الفائده و البرهان" تألیف محقق اردبیلی ،"فتح الوهاب" تألیف ذکریا محمد بن احمد بن ذکریا انصاری ،"الام" تألیف امام شافعی .اگرچه این کتب راهگشای حقوقدانان در رفع ابهام از این جرم می باشد ولی در این کتب به بیان مسائلی جدیدی که امروزه حقوق کیفری با آن سروکار دارد ، مانند ارکان این جرم از لحاظ حقوقی و نیز تفاوت آن با جرم سیاسی و جرایم مشابه پرداخته نشده است ، مع الوصف در خصوص مطالبی که بیان نموده اند قابل استفاده و راهگشا می باشد . ب : کتب حقوقی1-کتاب "التشریع الجنائی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی" تألیف عبدالقادر عودهاین کتاب که به زبان عربی و سه جلدی می باشد تألیف عبدالقادر عوده می باشد که مسائل مختلفی از حقوق جزایی اسلام را مورد توجه قرار داده است و آنرا با قانون عقوبات کشور مصرمورد تطبیق قرار داده است و در قسمتهایی از آن در خصوص حقوق بغات و مسئولیت آنان حین جنگ و بعد از جنگ و مجازات آنها را مورد توجه قرار داده است و آنرا با قانون کشور مصر منطبق نموده است این کتاب اگرچه بحثی تطبیقی با قانون جزایی کشور مصر می باشد و در خصوص موضوعات این پایان نامه ساکت است ولی از لحاظ بحث تطبیقی می تواند قابل استفاده باشد .2-کتاب "المسئولیه الجنائیه فی الفقه الاسلامی" تألیف دکتر احمد فتحی بهنسی این کتاب به زبان عربی و تألیف استاد درس فقه مقارنه آقای احمد بهنسی می باشد . موضوع اصلی این کتاب مسئولیت مرتکب جرم و بررسی ارکان ارتکاب جرم می باشد و موضوعاتی مانند رابطه سببیت ، جرائم مخل امنیت دولت ، قصدجنایت در جرائم علیه اشخاص و جرائم علیه اموال ، دفاع مشروع و موانع مسئولیت و مواردی دیگر مورد بررسی قرار گرفته است . در این کتاب زیر عنوان جرائم مخل امنیت به جرم بغی پرداخته است و موضوعاتی مانند تعریف بغات و احکام بغات و شرایط جنگ با بغات مورد بررسی قرار گرفته است . این کتاب که مولف آن سنی می باشد اگرچه در خصوص موضوعات اصلی این پایان نامه ساکت است اما از لحاظ بحث تطبیقی می تواند مفید باشد .3-کتاب "العقوبه المقدره لمصلحه المجتمع الاسلامی" تألیف دکتر عبدالعظیم شرف الدین این کتاب که به زبان عربی است و تألیف آقای دکتر عبدالعظیم شرف الدین استاد علوم اسلامی و رئیس حقوق دانشگاه قاهره است موضوع آن ذکر مباحث فقهی مقارن در خصوص جرائم حدود و طریقه اثبات آنها و تعریف حدود و انواع آنو قذف و حد سرقت می باشد و در فصل پنجم به حد بغی پرداخته است و موضوعاتی مانند تعریف بغی ، شرایط بغات و مسئولیت بغات قبل از جنگ و بعد از جنگ و نیز تفاوت بین مجازات بغی و قطاع الطریق را مورد بررسی قرار داده است . این کتاب اگرچه در خصوص موضوعات اصلی پایان نامه ساکت است ولی از لحاظ تطبیقی می تواند مفید باشد . 4-کتاب "جرم سیاسی" تألیف غلامرضا پیوندی این کتاب که در واقع پایان نامه دوره کارشناسی ارشد آقای غلامرضا پیوندی بوده است و اکنون به صورت کتاب در آمده است ، موضوع اصلی آن بررسی ماهیت جرم سیاسی از دیدگاه حقوق موضوعه و فقه می باشد و در این کتاب به ضوابط تشخیص جرم سیاسی از سایر جرائم ، اقسام جرم سیاسی و آیین دادرسی و مجازات جرم سیاسی پرداخته است و در این کتاب به بررسی جرم سیاسی از دیدگاه فقه نیز پرداخته شده است و به موضوعاتی مانند؛ تعریف بغی در فقه امامیه و فقه اهل سنت ، شرایط تحقق بغی ، اقسام باغیان و احکام آنان ، وجوه افتراق جرم سیاسی در فقه و حقوق موضوعه و وجوه اشتراک آن پرداخته است و اگرچه به میان وجوه اشتراک و افتراق جرم سیاسی با بغی پرداخته است ولی در خصوص ارکان تشکیل دهنده جرم بغی ساکت است و در خصوص ارتباط جرم سیاسی و بغی به صورت مبسوط نیامده است ولی این کتاب می تواند خصوصاً در بحث ارتباط جرم سیاسی و بغی قابل استفاده باشد .ب –مقالات1- " باغیان و چگونگی برخورد حکومت اسلامی با آنان" تألیف شعبان حق پرست نویسنده در این مقاله ابتدا به تعریف بغی از دیدگاه فقها پرداخته است و سپس به ذکر اختلاف فقها در خصوص اینکه آیا امامی که علیه او خروج صورت گرفته است باید معصوم باشد یا اینکه عادل باشد پرداخته است و سپس به ذکر این مسأله می پردازد که بعضی از تجاوزات نظامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مانند تجاوز صدام از مصادیق بغی است و نیز ذکر این که چرا در قانون مجازات اسلامی از بغی نامی برده نشده است و سپس به احکام مربوط به بغات پرداخته است . این مقاله اگر چه در خصوص ارکان جرم بغی و مسائلی دیگر که موضوع پایان نامه است ساکتمی باشد لیکن در خصوص مسائلی که توضیح داده است می تواند قابل استفاده باشد .2- "بغی یا جرم سیاسی از نظر اسلام" تألیف آیت اله سید محمد حسن مرعشی نویسنده در این مقاله در پی بیان این مطالب است که جرم سیاسی به عنوان بغی در حقوق اسلام مطرح بوده است و در این راستا به ذکر تعاریفی از بغی و اینکه آیا باغی باید بر امام معصوم خروج کند و نیز شرایط جنگ با بغات و رفتار امام علی (ع) با اسیران و مجروحان جنگی و نیز تعریف جرم سیاسی از دیدگاه اسلام و مقایسه آن با تعریف جرم سیاسی از نظر حقوقدانان و نیز مزایای مجرمین سیاسی پرداخته است و بصورت مختصر رابطه بغی با جرم سیاسی را مورد بررسی قرار داده است . این مقاله در خصوص ارکان تشکیل دهنده جرم بغی ساکت است و اگرچه به تشابهات و افتراقات جرم سیاسی با بغیبه صورت مختصر توجه نموده است لیکن از لحاظ مطالبی که در مقاله آورده است می تواند قابل استفاده باشد .3-" صلح تحمیلی و فئه باغیه" تألیف جعفر سبحانی موضوع این مقاله بررسی قطعنامه کنگره اسلامی ملی بغداد است که در بغداد تشکیل گردید و امضاء کنندگان قطعنامه با تکیه بر آن به حکم اینکه ایران اصرار بر ادامه جنگ با عراق دارد مشمول حکم باغی است و از این جهت بر مسلمانان جهانلازم است روابط سیاسی و فرهنگی و اقتصادی خود را با این نظام قطع کند و با او پیکار کنند . این مقاله این موضوع را از نظر اصول فقه اسلام و قرآن تجزیه و تحلیل نموده است و در این راستا به بررسی واژه های جهاد و دفاع و صلح و تحلیل آیات صلح و اینکه فئه باغیه کیست پرداخته و به نقد قطعنامه پرداخته است و اگرچه اصولاً راجع به بغی نیست و نسبت به موضوعات پایان نامه ساکت است ولی در خصوص موضوعاتی که بررسی نموده می تواند قابل استفاده باشد .4- " درآمدی بر مسأله بغی و باغی در فقه شیعه و تطبیق آن بر جرم سیاسی" تأیف طیبه قدرتی سیاهمزگی این مقاله به بررسی مسأله بغی به عنوان یکی از مسائل فقه سیاسی شیعه می پردازد و از آن به عنوان یکی از مصادیق جرم سیاسی یاد می کند . در این مقاله پس از تعریف بغی و بیان ادلهقرآنی ، روایی ، عقلی و اجماعی وجوب مقابله با باغیان پرداخته و شروطی که برای تحقق جرم بغی لازم است و احکام مربوط به بغات و تطبیق جرم سیاسی و بغی پرداخته است لیکن این مقاله در خصوص ارکان تشکیل دهنده جرم بغی ساکت است و به بقیه مطالب نیز به صورت تفصیلی نپرداخته است لیکن صرف نظر از این موضوع در خصوص مباحثی که بیان نموده است می تواند قابل استفاده باشد .5- "سیاست داخلی اسلام در مبارزه با اهل بغی" تألیف رضا وطن دوست موضوع اصلی این مقاله چگونگی برخورد حکومت اسلامی با بغات است و ضمن ارائه تعاریفی از بغی مواردی مانند تفاوت بغی با محاربه ، شرایط تحقق بغی و احکام بغات و مستندات جرم انگاری بغی را مورد توجه قرار داده است . این مقاله در خصوص ارکان تشکیل دهنده جرم بغی و ارتباط آن با جرم سیاسی که موضوع اصلی پایان نامه است سـاکت مـی باشد لیـکن در خصـوص مطـالبی که عنوان نموده است قابل استفاده می باشد .6- " شورشیان سبز بین بغی و محاربه" تألیف عبدالجبار زرگوش نسبهدف از این مقاله تبیین احکام شرعی حوادث اخیر در نظام جمهوری اسلامی ایران پس از انتخابات که به جنبش سبز معروف شده اسـت می باشـد که آیـا آنهـا از مـصادیق محـارب می باشند یا باغی و یا جاسوس . در این مقاله این جنبش را به سه دسته تقسیم نموده است عده ای مخالفان و مجرمان سیاسی هستند و عده ای محارب و عده ای نیز جاسوس و در این راستا به صورت مختص موضوعاتی مانند بغی و بغات ، محاربه ، تشخیص جرایم سیاسی و شرایط آن و دیدگاههای فقها در مورد مجازات جاسوس مسلمان آمده است . این مقاله در خصوص موضوع اصلی پایان نامه ساکت است و ارکان این جرم و ارتباط آن با جرم سیاسی و بسیاری مسائل دیگر را مورد توجه قرار نداده است لیکن شاید بتوان از بعضی از مطالب آن استفاده نمود .7- " جرائم البغی فی الشریعه و القانون" تألیف علی وهبهاین مقاله به زبان عربی است و به تعریف جرم بغی از دیدگاه اهل سنت پرداخته و مستندات جرم انگاری بغی از دیدگاه قرآن کریم و مجازات باغیان در فقه اهل سنت و در قانون عقوبات مصررا مورد توجه قرار داده است و اگرچه این مقاله در خصوص موضوع پایان نامه ساکت است لیکن از لحاظ بحث تطبیقی قابل استفاده می باشد .8- " آموزه های فقهی جنگ های جمل ، صفین و نهروان" تألیف محمد مهدی آصفیاین مقاله به بررسی جنگ های جمل و صفین و نهروان و عملکرد امام علی (ع) با بازماندگان این جنگ و چگونگی برخورد با آنان و احکام باغیان پرداخته است و هدف آن استخراج احکام فقهی از شیوه برخورد امام علی (ع) در مواجهه با این جنگهااست . این مقاله در خصوص موضوع اصلی پایان نامه و بسیاری دیگر از موضوعات ساکت است لیکن از حیث مسائلی که بیان نموده است قابل استفاده می باشد .9- " جنگ و صلح در احادیث " تألیف ابوالفضل سلطان محمدیموضوع اصلی این مقاله بررسی جایگاه جهاد در اسلام و اهداف جهاد و انواع جهاد است و در قسمتهایی از این مقالهوجوب جهاد با بغات و نیز غنائم جنگی بدست آمده از آنان مورد بررسی قرار گرفته است و اگرچه از لحاظ فقهی و بررسی حقوقی آن چندان قابل استفاده نمی باشد ولی در خصوص مطالب بیان شده در باب آثار حکم بغی می تواند قابل استفاده باشد .10- " اسلام ، حق حیات ، کدام قاعده؟" تألیف طوبی شاکری گلپایگانیدر این مقاله هدف اصلی بررسی این مسأله است که آیا خون انسان محترم است یا اینکه حکومت اسلامی می تواند این حرمت را زایل کند و شخصی را مهدور الدم اعلام نماید . در قسمتهایی از این مقاله به بررسی این مسأله پرداخته است که آیا بغات خونشان دارای احترام است یا خیر و برای تبیین این موضوع به ذکر تعاریفی از بغی و روایات وارده و حدی یا تعزیری بودن بغی و ذکر انواع جنگ با بغات پرداخته است . اگرچه این مقاله در خصوص موضوع اصلی پایان نامه سـاکت مـی باشد لیـکن در خصـوص مسائلی که بررسی نموده است قابل استفاده می باشد .11- " گفتمان فقهی و جرم انگاری در حوزه جرائم علیه امنیت ملت و دولت در حقوق کیفری ایران" تألیف سید محمود مجیدیموضوع اصلی این مقاله بررسـی جرایـم علیه امنیت ملت که از آن به محاربه یاد کرده است می باشد و ضمن مباحث مختصری به بیان تفاوت محاربه و بغی پرداخته است و از بغی به عنوان یک جرم علیه امنیت دولت یاد کرده است . اگرچه این مقاله در خصوص موضوع پایان نامه ساکت است لیکن در خصوص مطالبی که در بیان تفاوت بغی و محاربه گفته است قابل استفاده می باشد .12- "گفتمان فقهی در اختلاط جرائمعلیه امنیت ملت و دولت" تألیف حسین آقابابائیاین مقاله نیز مانند مقاله پیشین به بررسی جرم محاربه به عنوان علیه امنیت ملت پرداخته است و از جرم بغی به عنوان یک جرم علیه امنیت دولت یاد نموده است و تفاوت آن با مقاله پیشین در این است که به نظریات اهل سنت نیز توجه نموده است . این مقاله اگرچه در خصوص موضوعات پایان نامه ساکت است لیکن از مطالب آن در خصوص تفاوت بغی و محاربه می توان استفاده نمود .13- " بررسی فقهی اقدامات تروریستی در جوامع اسلامی" تألیف محمد حسین طارمی هدف از این مقاله بررسی مشروعیت یا عدم مشروعیت اقدامات تروریستی از منظر فقه است و در این راستا به بررسی رابطه ترور با عنواین مشابه در فقه مانند محاربه ، بغی ، فتک پرداخته است . این مقاله اگرچه در خصوص موضوع پایان نامه ساکت است لیکن در بیان تفاوت بغی و تروریسم می تواند مورد استفاده قرار گیرد .پایان نامه ها1- "جرم سیاسی در فقه و حقوق ایران"این پایان نامه از یاورحسین نژاد است و در این پایان نامه مطالبی در خصوص تاریخچه جرم سیاسی در جهان و ایران ، تاریخ و سیر آن در حقوق اسلام ، مفهوم نظام سیاسی حکومت و قدرت سیاسی و مشروعیت نظام سیاسی و ضابطه های جرم سیاسی ، شیوه رسیدگی به جرایم سیاسی و مجازات آنها پرداخته شده است و در فصل سوم این پایان نامه و تعریف بغی و اقسام آن و شرایط تحقیق بغی و روش برخورد با باغیان و نیز بررسی تطبیقی بغی و جرم سیاسی پرداخته گردیده است لیکن در خصوص یکی از موضوعات اصلی این پایان نامه که ارکان تشکیل دهنده جرم بغی است ساکت می باشد و بیشتر در خصوص جرم سیاسی است لیکن بعضی از مطالب آن در خصوص جرم سیاسی و ارتباط جرم سیاسی و بغی می تواند قابل استفاده باشد .2- " بررسی تطبیقی جرم سیاسی در فقه و حقوق موضوعه باملاحظه اندیشه های امام خمینی (ره)"این پایان نامه که کاری است از محمد امین زاده در بخش اول به مباحثی مانند جرم سیاسی در حقوق موضوعه ایران و سایر کشورها و تاریخچه برخورد با جرائم سیاسی و نیز تعریف ماهیت ارکان عمومی و اختصاصی جرم سیاسی ، معیارهای تشخیص جرم سیاسی و تقسیم بندی جرم سیاسی ، دادرسی و مجازات مجرمین سیاسی پرداخته است و در بخش دوم به بررسی جرم سیاسی در حقوق کیفری اسلام پرداخته است و مباحثی مانند ادله و مستندات جرم انگاری بغی ، شرایط تحقق بغی ، روش برخورد با بغات ، بررسی تطبیقی جرم سیاسی و بغی و نیز جرم سیاسی با محاربه و افساد فی الارض و جاسوس و خیانت به کشور را مورد توجه قرار داده است لیکن در خصوص ارکان تشکیل دهنده جرم بغی و بسیاری مسائل دیگر در باب بغی ساکت است ، مع الوصف می تواند در خصوص مطالب مربوط به جرم سیاسی و بیان تفاوت ها و تشابهات جرم سیاسی با بغی مورد استفاده قرار گیرد .3- " بررسی فقهی حقوقی جرم سیاسی "این پایان نامه که اکنون به صورت کتاب در آمده است کاری است از آقای غلامرضا پیوندی که در این پایان نامه موضوعاتی مانند بررسی ماهوی جرم سیاسی ، پیشینه جرم سیاسی در جهان و ایران ، بررسی ماهوی جرم سیاسی از دیدگاه حقوق موضوعه و فقه ، طبقه بندی جرایم سیاسی ، ضوابط تشخیص جرم سیاسی از جرایم عمومی ، اقسام جرم سیاسی ، جرایم مرتبط با جرم سیاسی مانند تروریسم ، محاربه و افساد فی الارض و آیین دادرسی و مجازات و امتیازات مجرمین سیاسی از دیدگاه حقوق بین الملل را مورد توجه قرار داده است و در مباحثی از آن به بررسی بغی از دیدگاه فقه پرداخته است و بررسی تطبیقی تعریف بغی در فقه شیعه و سنی پرداخته و شرایط تحقق جرم بغی اقسام باغیان و احکام آنان و نیز مطالعه تطبیقی جرم سیاسی از دیدگاه فقه و حقوق پرداخته است لیکن در خصوص ارکان حقوقی تشکیل دهنده جرم بغی و مسائلی دیگر ساکت است و اگرچه بیشتر راجع به جرم سیاسی است لیکن در خصوص مطالبی که در پایان نامه ذکر شده است می تواند مورد استفاده قرار گیرد .هدفعلیرغم تفاوت جرم « بغی » با محاربه قانونگذار در ماده 186 قاون مجازات اسلامی که عناصر تشکیل دهنده آن با بغی مشابهت دارد رفتار موضوع این ماده را محاربه دانسته است . از سوی دیگر موادی از قانون مجازات اسلامی مصوب 1390 نیز که به این جرم اختصاص یافته است با ابهامات و خلاء های مواجه است و انطباق کاملی با موازین فقهی ندارد . لذا در جهت رفع ابهام از این قانون و پر کردن خلاء های موجود تبیین ارکان این جرم ضروری می نماید. لذا در این پژوهش هدف این است که با ارائه تعریفی مناسب از این جرم ، حدود و ثغور و ارکان تشکیل دهنده آن مشخص و ارتباط این جرم با جرم سیاسیو دیگر جرایم مانند محاربه و جرم سیاسی و ترور و افساد فی الارض که می تواند با این جرم هم پوشانی داشته باشد مشخص گردد و بدین وسیله اقدامی مثبت در جهت رفع ابهامات قانونی و پرکردن خلاء های قانونی موجود انجام گیرد .مراحل تحقیق تحقیق مزبور به روش کتابخانه ای میدانی است . به این صورت که ابتدا مطالب مربوط به موضوع در کتب یا مقالات و منابع موجود بررسی و مطالب لازم استخراج خواهد شد و پس از جمع آوری نظرات مختلف حقوقی و فقهی به منظور نیل به هدف گفته شده به تحلیل و ارائه راهکار پرداخته خواهد شد .پلان کارباتوجه به آنچه اجمالا بیان گردید پژوهش حاضر در سه فصل ارائه خواهد گردید؛فصل اول:مفاهیم و دیرینهدر این فصل ضمن ارائه تعاریف لغوی و اصطلاحی «بغی» و «باغی» به بررسی پیشینه تاریخی و مبانی جرم انگاری این بزه می پردازیم .فصل دوم:ارکان تشکیل دهنده بزه « بغی»در این فصل به بررسی ارکان تشکیل دهنده جرم بغی اعم از رکن قانونی ، رکن مادی و رکن روانی می پردازیم .فصل سوم: تدابیرکیفری و غیر کیفری قابل اتخاذ در خصوص بزه «بغی»در این فصل به بررسی و تحلیل تدابیری که در قبال این جرم قابلیت اتخاذ دارند اعم از تدابیر کیفری و غیر کیفری می پردازیم و در ضمن مباحث تفاوتها و مشابهت های واکنش های اتخاذ شده در خصوص بزه «بغی» با عناوین مجرمانه دیگر مانند جرم سیاسی ، محاربه و ترور و افساد فی الارض و ارتباط بغی با جرایم ذکر شده مورد بررسی قرار می گیرد .فصل اولمفاهیم و دیرینهدر این فصل سه مبحث را مورد بررسی قرار می دهیم ؛ در مبحث اول بهتعـاریف اصـطلاحـات مرتبـط با پژوهش می پردازیم و در مبحث دوم پیشینه تاریخی «بغی» را مورد بررسی قرار داده و سپس در مبحث سوم مبانی جرم انگاری آن را مورد بررسی قرار می دهیم .مبحث اول:تعاریف و مفاهیمبا توجه به اینکه در این پژوهش هدف اصلی شناخت ارکان بغی و تبیین تفاوت آن با عناوین مشابهی مانند جرم سیاسی ، محاربه و ترور می باشد لذا تبیین معانی واژه هایی مانند «بغی» «باغی» ضرورت دارد ، لذا در این مبحث به تعریف واژه های ذکر شده می ‌پردازیم .گفتار اول:تعریف لغوی و اصطلاحی بغیواژه «بغی» را هرکدام از اهل لغت ، فقها و حقوقدانان در معانی مختلفی ذکر کرده اند . در این گفتار ابتدا به بیان تعریف لغوی «بغی» سپس تعریف اصطلاحی‌ آن پرداخته می شود .بند اول : تعریف لغوی «بغی»«بغی» واژه ای است عربی که لغت دانان عربی برای آن معانی مختلفی ذکر کرده اند که در ذیل به بیان این معانی پرداخته می شود :در بعضی از کتب لغت «بغی» به معنی «جرح» آمده است لیکن زمانی واژه « بغی » را به این معنی به کار می رود که زخم ورم نموده باشد ، مانند « بغیا الجرح » که به این معنی است که جراحت ورم کرده است.ابن منظور نیز آن را به معنی طلب می داند اعم از آنکه طلب خیر باشد یا طلب بدی . شیخ فخرالدین طریحی در کتاب خود «المجمع البحرین» بغی را به معنی فاسد ، حسد ورزیدن و استیلا و برتری جستن آورده است . راغب در تعریف واژه «بغی» بیان می دارد : «بغی به معنای تجاوز کردن از حد اعتدال و میانه روی است و به معنای تکبر هم آمده است » و می گوید بغی طلب توأم با تجاوز است . لغت شناسان فارسی زبان نیز باتوجه به معانی که لغت شناسان عربی به کار برده اند به بررسی معنای این واژه پرداخته اند ؛ در لغت نامه دهخدا بغی و در معانی ظلم و ستم ، نافرمانی و عصیان و باران بسیار به کار رفته است و گفته است در بیشتر موارد بغی به معنای تجاوز و افراط بر مقداری که حد چیز است به کار می رود . در فرهنگ فارسی معین واژه بغی در این معانی به کار رفته است : 1- ستم کردن ، تعدی کردن ، تجاوز کردن 2- فزونی جستن 3- از حد گذشتن 4- نافرمانی ، سرکشی ، گردنکشی ، ظلم و ستم 5- افزون جویی 6-گمراهی و ضلالت آمده است . علاوه بر معانی فوق در آیه 20 سوره مریم نیز بغی در معنای «زنا» استعمال شده است . بنابراین با توجه به آنچه لغت شناسان گفته اند و نیز با توجه به معانی برگرفته از قرآن کریم می توان گفت بغی در این معانی بکار رفته است :1- مواردی که زخم ورم کرده باشد .2- ظلم کردن و ستم کردن .3- برتری جویی و استیلا .4- طلب کردن چیزی .5 - زنا کردن . 6- حسد ورزیدن .7- از حد تجاوز کردن یعنی حدی که برای یک چیز قرار داده شده است را رعایت نکردن و از آن تجاوز نمودن . باید گفت که دیگر معانی بغی نیز بازگشت همین معنی است زیرا در هر کدام از آن معانی از حدی که مقرر شده است تجاوز شده است .8 - سرپیچی و عصیان. متداولترین معنای امروزی و عرفی که برای بغی به کار می رود همین معنی است و معنای اصطلاحی بغی که در بخش آتی به آن پرداخته می شود برگرفته از همین معنی است .بند دوم : تعریف اصطلاحی بغی و باغی در این قسمت به تعاریفی که فقها اعم از فقهای شیعه و یا فقهای اهل سنت از واژه « بغی » یا « باغی » ارائه داده اند پرداخته می شود ، زیرا شناخت ارکان هر جرم در گرو ارائه تعریفی دقیق از آن جرم است .1-تعریف بغی و باغی در فقه شیعهدر کتب فقهی شیعه از « بغی » به عنوان یکی از اقسام جهاد سخن به میان آمده است و فقهایی که به تفصیل به این موضوع پرداخته اند ، هرکدام تعریفی نیز از بغی نموده است که به شرح آنها می پردازیم .عده ای از فقهای شیعه بغی را خروج علیه امام معصوم (ع) می دانند ، چنانچه شهید اول در تعریف بغی می گوید : « من خرج علی المعصوم من الائمه علیهم السلام و فهو باغ »یعنی هرکس بر یکی از ائمه معصوم خروج کند باغی است . در مقابل اکثریت فقهای شیعه بغی را مختص به امام معصوم ندانسته و بغی را خروج علیه امام عادل می دانند که در ذیل نمونه هایی ذکر می گردد .شیخ طوسی می گوید : « الباغی : من خرج علی امام عادل ، و قاتله و منع تسلیم الحق الیه »به این معنی است که باغی کسی است که بر امام عادل خروج کند و با او پیکار کند و از پرداخت حقی که ادای آن به امام بر او واجب است ، خودداری کند . »ابن ادریس حلی نیز می گوید : «کل من خرج علی امام عادل و نکث بیعته و خالفه فی احکامه ، فهو باغ »یعنی هرکس بر امام عادل خروج کند و بیعت او را بشکند و در احکام با او مخالفت کند ، باغی است .محقق کرکی نیز در کتاب خود می گوید : «کل من خرج علی امام عادل ، فهو باغ»یعنی هرکس که بر امام عادل خروج کند باغی است .صاحب جواهر نیز بغی را خروج از پیروی امام عادل می داند و می گوید : « ... فی عرف المتشرعه الخروج عن طاعه الامام العادل .»یعنی در عرف شرعی به خروج از اطاعت امام عادل را گویند .بنابراین اکثریت فقهای شیعه معصوم بودن را شرط نمی دانند و بغی را خروج علیه امام عادل می دانند .نکته مهمی که جهت ارائه تعریف مناسب از بغی وجود دارد این است که آیا در زمان غیبت امام معصوم ، که حکومت اسلامی طبق نظر ولی فقیه جامع الشرایط اداره می شود ، امکان تحقق بغی وجود دارد یا خیر؟عده ای از فقها بغی را در زمان غیبت نیز محقق می دانند ، چنانچه کاشف الغطاء می گوید : « و یدخل فی البغاه کل باغ علی الامام او نائبه الخاص او العام ممتنع عن طاعته فی ما امر به و نهی عنه. »یعنی داخل در بغات است هرکس که از پیروی آنچه که امام یا نائب خاص یا عام او دستور دهد یا از آن نهی کند ، سرپیچی کند . آیت اله سید محمد صادق روحانی از فقهای معاصر نیز می گوید : « کما یجب قتال الخارج علی المعصوم ، یجب قتال الخارج علی نائبه. »یعنی همچنانکه جنگیدن با کسیکه بر معصوم خروج کند واجب است ، جنگیدن با کسیکه بر نائب ایشان خروج کند واجب است .به نظر می رسد با توجه به آیه 9 سوره حجرات که می گوید: « اگر گروهی از مومنان باهم جنگ کردند پس بین آنها آشتی دهید و اگر یکی از آنها بر دیگری تجاوز کند ، با گروه متجاوز پیکار کنید تا به فرمان خدا بازگردند . »مبرهن است که این آیه به شکل مطلق آمده است و آن را مقید به زمان امام معصوم (ع) ندانسته است و نیز با توجه به اینکه به نظر اکثریت فقها تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت برای پیاده کردن احکام اسلامو نیز لزوم حفظ نظام اسلامی که از مهمترین واجبات اسلامی است ، باید قائل به این مطلب بود که احکام بغی را در زمان غیبت نیز جاری بدانیم . مشروط بر اینکه حکومتی که در زمان غیبت تشکیل می گردد حکومتی مشروع و ملتزم به احکام الهی باشد . شاید از جمله دلائلی که فقهای قدیمی ذکری از این مسأله به میان نیاورده اند این باشد که در زمان آنها امکان عملی تشکیل حکومت اسلامی میسور نبوده است و حال که با پیروزی انقلاب اسلامی این امکان بوجود آمده است ، مورد بحث فقها و حقوقدانان قرار گرفته است . نکته دیگر که لازم است ذکر گردد این است که شرط تحقق بغی قیام مسلحانه است نه صرف مخالفت گفتاری و اطاعت ننمودن فرمان حاکم جامعه اسلامی . بنابراین تا قیام مسلحانه‌ای صورت نگیرد عمل ارتکاب مشمول عنوان «بغی» نخواهد بود و می‌تواند تحت عنوان مجرمانه دیگری قرار گیرد . علاوه بر مطلب فوق لازم است قیام‌کنندگان برای قیام خود تفسیر و توجیهی داشته باشند که اگرچه به اعتقاد آنان صحیح باشد لکن از نظر اسلام آن توجیهات برمبنای صحیح استوار نباشد . البته در خصوص شرط قیام مسلحانه و دارا بودن تأویل و توجیه شرعی بین فقها و علمای حقوق اختلاف‌نظر وجود دارد که در فصل آتی شرح آن خواهد آمد . 2-تعریف بغی و باغی در فقه اهل سنتفقهای اهل سنت برعکس فقهای امامیه که مقام امامت را منصوب از جانب خداوند می‌دانند قائل به این مطلب نیستند و برخورداری از این مقام یعنی پیشوای مسلمین رااز جانب خداوند نمی دانند و انتخاب حاکم جامعه اسلامی را از طریق شورا و حتی از طریق انتخاب شدن بوسیله خلفای قبلییا توسط مردم ممکن می دانند ، لذا در تعاریف خود از بغی از واژه «عادل بودن» سخنی به میان نیاورده اند .2-1 : تعریف بغی درمذهب مالکیهمالکیه در تعریف بغی می گویند : « امتناع نمودن از پیروی کسیکه امامت او ثابت شده است اگرچه به علت تأویل باشد مگر در موردی که امام گناهی انجام دهد و بغات را به این می شناسند که گروهی از مسلمانان که با امام اعظم یا نائب او مخالفت می کند و از احراز حقی که متعلق به امام است خودداری می کند . » بنابراین مذهب مالکیه بغی را خروج علیه امامی می داند که امامت او به یکی از طرقی که اهل سنت می گویند به اثبات رسیده باشد اگر چه امامت او انتصابی نباشد .2-2 : تعریف بغی درمذهب شافعیهدر اصطلاح فقهای شافعی بغی عبارتست از قیام و خروج کردن علیه امام در همین جامعه اسلامی . مثل جنگ جمل و امتناع کردن از حقی که برامت اسلامی لازم است مثل جنگ اوبا کسانیکه از دادن زکات امتناع کردند . در ضمن شافعیه علاوه بر ترک اطاعت از امام دارای شوکتو تأویل بودن را نیز از شرایط تحقق بغی می دانند . 2-3 : تعریف بغی درمذهب حنفیهفقهای حنفیه می گویند باغی کسی است که به ناحق از اطاعت امام حق خارج شده است .بنابراین این گروه از فقها عدالت را شرط نمی دانند و از واژه « امام حق » استفاده نموده است که شامل پیشوایی که به طریقی غیر از انتصاب از طرف خداوند معین شده باشد نیز می شود . لازم به ذکر است حنفیه بر هرکسیکه خروج کند بغی نمی گویند و کسانی را که علیه حکومت قیام کند به چهار دسته تقسیم می کند :2-3-1 : کسانی که بر امام خروج می کند ولی برای عمل خود تأویل و توجیهی ندارند و قصد اصلاح نیز ندارند .که این دسته را قطاع الطریق می گوید .2-3-2 : کسانیکه دارای قدرت مادی نیستند هرچند دارای تأویل و توجیه فقهی باشند که این گروه را نیز قطاع الطریق می داند .2-3-3 : افرادی که با قدرت و غلبه خروج می کنند و دارای تأویل و توجیه فقهی نیز هستند ولی در قیام خود خون مسلمانان را حلال نمی شمرند .2-3-4 : گروهی که با سلطه و قدرت قیام نموده و دارای توجیه و تأویل فقهی بوده و خون مسلمانان را نیز مباح می دانند که این گروه بغات هستند . بنابراین در مذهب حنفیه باغی کسی یا کسانی هستند که دارای تشکیلات باشند و توجیه فقهی داشته باشند و علیه امام حق خود قیام کنند .بنابراین چنانچه ابن عامرین نیز گفته است ا
نویسنده :
عبدالکریم ایزدی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://ganj.irandoc.ac.ir/articles/571972
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایان نامه های ایرانداک2
یادداشت :
نوع منبع :
رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال