معنای «فاطر السموات و الارض» چیست؟ و تفسیر ابن عباس از کلمه‌ی فاطر چه بوده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

معنای واژه فاطر در آیه 1 سوره فاطر با توجه به معناشناسی ابن عباس که برای تفسیر آن، داستان دیدن دو اعرابی را می‌گوید و به این نتیجه می‌رسد که فاطر؛ یعنی کسی‌ که اول چیزی را خلق کرده است، چیست؟

قرآن کریم توصیفات بسیاری را در مورد خداوند ذکر کرده است. از جمله آنها آیه مورد بحث است: «الحْمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ»؛[1] سپاس خدایى را که آسمان‌ها و زمین را به‌وجود آورد. اصل کلمه فاطر از «ف ط ر» در لغت به معنای شکاف طولى است؛ یعنى چیزى را از درازا بریدن،[2] با این معنا، می‌توان دقت ظریفی را از تعبیر قرآن به ‌دست آورد و آن این‌که آفرینش موجودات به مانند این بوده که نور هستی و وجود؛ ظلمت و عدم را شکافته و از درون آن به بیرون آمده است. این تعبیر در مورد آفرینش به‌ کار مى‏رود، به‌ ویژه با توجه به علوم روز که مى‏گوید مجموعه عالم هستى در آغاز توده واحدى بوده که تدریجاً شکافته شده و بخش‌هایى از آن جدا گردیده، اطلاق کلمه «فاطر» بر ذات پاک خداوند مفهوم تازه‏تر و روشن‌ترى به خود مى‏گیرد.[3] در مورد معنای «فاطر السموات» نیز ارباب لغت آورده‌اند: « فاطر السموات؛ یعنی خالق و ایجاد کننده آسمان».[4] از ابن عباس نیز نقلی وجود دارد که همین معنا را تأیید می‌کند. وی می‌گوید: «معناى فاطر را ندانستم، تا روزى دو عرب بادیه‌نشین نزد من آمدند و در چاهى اختلاف داشتند، یکى از آنها گفت «انا افطر بها أی ابتدأت حفرها»،[5] این گفتار عرب بادیه‌نشین، سبب شد وجه استفاده از این لفظ برای ابن عباس آشکار شود.

اسلام کوئست نت