آيا حيوانات روز قيامت محشور مى ‏شوند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا حيوانات روز قيامت محشور مى‏ شوند؟

پاسخ :

بر اساس آنچه از آيات قرآنى استنتاج مى‌شود حيوانات نيز مانند همه موجودات و همه ذرّات وجود، به سوى معاد در حركت بوده و همگام با همه نظام وجود و به عنوان قطعه‌اى از نظام هستى، در سير و حركت‌اند و حركت و سير آنها هم به آن جايى كه همه حركت‌ها منتهى خواهد شد، منتهى مى‌گردد.
حيوانات هم مانند هر موجود ديگرى، داراى جهاز خاص وجودى بوده و داراى مسيرها و طريق‌هاى مختلف و متنوع و در عين حال حساب شده و منظم مى‌باشند و آنها نيز مانند هر موجود ديگرى، طبق راه و مسيرى كه در پيش دارند وو در پيش مى‌گيرند به نقطه‌اى كه همه وجود به سوى آن در حركت است يعنى به سوى مبدأ متعال و روز معاد و قيامت در حركت‌اند و در آن روز، به نتيجه حركت خود و مسير و راهى كه در پيش دارند، خواهند رسيد.
در قرآن كريم بعضى از آيات وجود دارد كه با صراحت به سير و حركت حيوانات و همه جنبنده‌ها و پرنده‌ها به سوى معاد و قيامت اشاره مى‌كند:
(وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِى الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ مَا فَرَّطْنَا فِى الْكِتَابِ مِنْ شَىْ‌ءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ)(1) «نيست هيچ جنبنده‌اى در زمين و نيست هيچ پرنده‌اى كه با دو بال خود پرواز مى‌كند، مگر اينكه همه آنها مانند شما انسان‌ها، امت‌ها و هستند و ما در كتاب تكوين، چيزى را بى‌حساب به وجود نياورده‌ايم. و سپس همه اين جنبنده‌ها و پرنده‌ها، به سوى پروردگارشان محشور مى‌شوند».
اين آيه با صراحت كامل، همه جنبنده‌ها و پرنده‌ها را- كه شامل تمامى اصناف، انواع و طبقات حيوانات مى‌گردد- حساب شده و داراى اجتماعات و مقررات و نظم خاص حاكم در اجتماعات آنها و نيز شعور و اراده و همچنين حركت و سير به سوى معاد و به سوى مبدأ متعال مى‌داند و با وجود صراحت خاص اين آيه در حشر همه حيوانات- كه از جمله (ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ) بر مى‌آيد- هيچ گونه شبهه و ترديدى، در اصل حركت حيوان به سوى معاد باقى نمى‌ماند. قرآن همچنين مى‌فرمايد: (وَ اذا الوُحُوشُ حُشِرَت)(2)
گرچه اين آيه دلالت خاصى دارد و دلالت بر حشر وحوش مى‌كند اما براى متدبر اين حقيقت را مى‌رساند كه غير وحوش نيز محشور خواهند بود.
بنابراين وقتى مى‌گوييم همه موجودات، بدون استثنا- به مقتضاى آيات قرآنى- به سوى مبدأ متعال و به سوى معاد، برگشت نموده و حركت مى‌كنند و به مبدأ متعال مى‌رسند و نتيجه حركت خود را مى‌بينند نبايد از اين جملات معناى ناصحيح برداشت نمود و چنين فكر كرد كه در روز قيامت، رسيدن موجودات به مبدأ متعال به يك معنى بوده و رسيدن موجودات به او معناى واحدى دارد بلكه بايد توجه داشت كه رسيدن به مبدأ متعال در خصوص هر موجودى، به معناى خاصى است مثلا رسيدن انسان به مبدأ متعال، با رسيدن موجودات ديگر به او فرق دارد.
همچنين رسيدن هر موجودى، غير از رسيدن موجود ديگر است و نيز نتيجه حركت و راه و روش هر كدام از موجودات كه در معاد ظاهر مى‌گردد- نتيجه مخصوصى بوده و غير از نتيجه حركت و راه و روش موجود ديگرى است.
اگر به شما گفته شود: كه در فصل بهار، همه خاك‌ها به حركت در مى‌آيند و نتايج حركت‌ها درفصل تابستان ظاهر مى‌گردد، آيا شما از اين جمله، چنين مى‌فهميد كه همه حركت‌ها نتيجه واحدى خواهد داد و نتيجه‌ها يك نسق و يك نتيجه است؟ و اگر گفته شود: دانه‌ها در اين فصل، حركت آغاز مى‌كنند و نتيجه‌ها در فصل تابستان به ظهور مى‌رسد، آيا شما اين چنين برداشت مى‌كنيد كه نتيجه‌ها در تابستان همه يكى خواهد بود؟
و اگر گفته شود: همه نطفه‌ها در رحم‌ها، حركت‌هاى خود را شروع مى‌كنند و بعد از مدتى نتيجه‌ها ظاهر مى‌شود، آيا شما اين تصور را مى‌كنيد كه نتيجه‌ها يكى خواهد بود؟ اگر گفته شود: همه موجودات، به سوى نقطه‌اى كه «معاد» ناميده مى‌شود حركت مى‌كنند و همه در آن روز، نتايج حركت‌ها را خواهند يافت و همه به مبدأ متعال خواهند رسيد، آيا اين چنين خواهيد فهميد كه نتيجه‌ها يكى بوده و همه، به يك نحو به معناى واحد به او خواهند رسيد؟
خيلى‌ها هستند كه متأسفانه وقتى چنين مى‌شنوند، آن چنان فكر مى‌كنند و سپس با تعجب مى‌پرسند: آيا همه موجودات، مانند انسان به او مى‌رسند و همه موجودات مانند انسان، نتيجه و جزاى اعمال‌شان را مى‌بينند
و به بهشت و جهنم مى‌روند و آيا همه؟(3)

سایت راسخون