لطفا دربارۀ آیه 34 سوره مبارکه نساء که در مورد تنبیه بدنی زن در صورت تمکین نکردن همسر است، توضیح دهید.( الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَیهِنَّ سَبِیلًا إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلِیا کَبِیرًا) | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا دربارۀ آیه 34 سوره مبارکه نساء که در مورد تنبیه بدنی زن در صورت تمکین نکردن همسر است، توضیح دهید.( الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ وَاللَّاتِی تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَیهِنَّ سَبِیلًا إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِیا كَبِیرًا)

در اسلام تنبیه بدنی نداریم. در وسائل الشیعه، کتاب النکاح، ده ها روایت از پیامبر(ص) و معصومین(ع) داریم که می فرمایند: لعنت خدا بر مردی باد که دست خود را بر روی زنش بلند کند و او را کتک بزند. دقت کنید؛ ابتدای آیه چنین است: « الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ» مردان بر زنان قوّام هستند. در ادبیات عرب وقتی کسی از جای خود بلند شود و بایستد می گویند:«علیٌ قائمٌ». اگر در حین ایستادن بازوی شخص دیگری را نیز بگیرد و بلند کند، می گویند:«علیٌ قوّامٌ» مانند همین آیه. و اگر احتمالا هزینه ای هم برای این بلند کردن بدهد می گویند: «علیٌ قَیِّمٌ» اما اگر ایجاد کند و بوجود آورد و حفظ کندکه البته در بارۀ انسان صادق نیست می شود «قَیومٌ» : «اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَی الْقَیومُ» صفت قیّوم، مخصوص خداوند است. پس «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ» بدین معناست که مردان در زندگی مسولیت دارند زنان خودشان را پابرجا نگاه دارند و در دو حوزه حفظشان کنند: 1. بدلیل فضلی که خدا به آنها کرده است باید از لحاظ اقتصادی زنانشان را اداره کنند 2. امنیت آنها را حفظ کنند. در نظام اقتصادی اسلام اجباری نیست که حتما مردان هزینه زندگی را بدهند بلکه زنان هم می توانند کار کنند و صاحب امتیازند: « لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَ لِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ » مرد مالک درآمد خودش و زن هم مالک درآمد خودش است. هرکسی حق مالکیت و درآمد کار خویش را دارد بنابراین قرآن صراحتا حق امتیاز کار را به زن می دهد و مشکلی در این زمینه نیست. اما شکل ایده آل طراحی نظام اجتماعی، اقتصادی اسلام آن است که مرد متعهد مسولیت اقتصادی خانواده باشد و از نظر اقتصادی زن را پابر جا نگاه دارد. از جهت امنیتی نیز مسولیت با مرد است و این معنای «قوّام» در« الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ » است. در ادامه خداوند می فرماید: اگر زنی نسبت به شوهر نشوز کرد« وَإِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِنْ بَعْلِهَا نُشُوزًا» که مشابه این مفهوم را در رابطه با مرد نیز در سوره بقره داریم (یعنی مردان نیز نشوز دارند) اما اینجا در مورد زن است، زنهایی که نسبت به نشوز آنها نگران شده اید. به قد علم کردن زن در مقابل شوهرش نشوز می گویند؛ تپه ای که بلند می شود را «ارضٌ ناشِزَة» می گویند. نشوز یعنی استنکاف از تکلیف و وظیفه. مرد مسلمان فقط دو حق برگردن زن خود دارد و بقیه مشارکت و همراهی و همفکری است نه حق: 1. بحث تمکین جنسی است که برای زن و مرد یکسان است و فرقی ندارد 2. مرد مسلمان باید بداند ناموسش کجاست. زن باید با شوهرش هماهنگ کند که از خانه به کجا می رود، این حق شوهر است، اما شستن، پختن و تمیز کردن ... این ها وظیفه زن نیست. وظیفه اخلاقی و مشارکت زندگی است و همزیستی مسالمت آمیز و کمک کردن بهم است اما وظیفه نیست. حال اگر مردی دید همسرش نشوز پیدا کرده است یعنی متوجه شد احتمال لغزش جنسی او وجود دارد و از مسائل مباشرتی اجتناب می کند(علت اجتنابش لغزش اوست)، قرآن میفرماید موعظه اش کنید: « فَعِظُوهُنَّ » یعنی در مرحله اول باید کار فرهنگی کند و وظیفه مرد این است که به همسرش آگاهی بدهد و او را در این مسئله آگاه کند که اشتباهی نکند و نلغزد و اگر تاثیر نداشت در مرحلۀ بعد رابطۀ عاطفی را کنترل کندیعنی قهر و ناراحتی خود را از لحاظ عاطفی نشان دهد« وَاهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضَاجِعِ». پس ازین مرحله اگر بازهم رفتار زن ادامه پیدا کرد بطوریکه احتمال لغزش او را قوی دانست« وَاضْرِبُوهُنَّ» البته این زدن هم به معنای کتک زدن نیست. بنابرین مراحل برخورد ابتدا برخورد فرهنگی است بعد عاطفی و در جایگاه آخر بحث برخورد فیزیکی مطرح میشود. یعنی اول ناموس خود را کنترل کند و از خطا و لغزش او جلوگیری نماید که این غیرت و وظیفۀ مسلمانی است حتی اگر ناموس خودش هم نباشد زیرا در جامعۀ اسلامی وظیفۀ مسلمانان است که از فساد و تباهی یکدیگر جلوگیری کنند. پس اینجا غرض کتک زدن نیست بلکه بحث پیشگیری از وقوع جُرم است. این منظور آیۀ شریفه است و توجیه دیگری ندارد بنابرین در اسلام مطلقا مبحثی بنام ضرب و شتم نداریم.

موسسه فرهنگی بیان هدایت نور