با توجه به این همه صندوق صدقات در سراسر کشور و بودن متکدیان در گوشه و کنار خیابان ها، کمک به کدام یک صحیح می باشد و پول این همه صندوق کجا می رود مگر کمیته امداد برای اینها نیست؟ | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اين همه صندوق صدقات در سراسر كشور و بودن متكديان در گوشه و كنار خيابان ها، كمك به كدام يك صحيح مي باشد و پول اين همه صندوق كجا مي رود مگر كميته امداد براي اينها نيست؟

براي جواب به اين پرسش، بايد نكاتي را به عنوان مقدمه ذكر كرد.
1. كميته امداد
اين نهاد از تدابير حكيمانه امام خميني ـ رحمة الله عليه ـ به وجود آمد كه خدمات حياتي آن جهت رونق بخشيدن به زندگي مادي و عاطفي فقرا بر كسي پوشيده نيست، امّا به خاطر كثرت مستمندان و نيازمندان و استمرار نيازها، بي‌ترديد اين نهاد قادر به تأمين همه آنها نخواهد بود. با اين حال اين كميته جهت رفع نيازهاي اوليه، درمان، تحصيل و ازدواج و ..... افراد نيازمند، اقدامات زيادي انجام داده است و سعي دارد كه فقرا را به سطحي برساند كه خود توليد كننده و شاغل شوند و تا آخر عمر نيازمند باقي نمانند ولي اين امر نياز باز پروري سا‌ل‌هاي متمادي و ايجاد شغل و ..... دارد به همين خاطر حتي بعضي مواقع شاهديم كه افرادي كه تحت پوشش هستند براي رفع نيازهاي خود در شرايط سخت و تورم سنگين جامعه به گدايي و درخواست كمك از مردم روي مي‌آورند خلاصه اين‌كه كميته امداد با همين كمك‌هاي مردمي اقدامات گستردة زيادي انجام داده است امّا به خاطر نيازمندان، تنوع نيازها در يك خانواده فقير و استمرار نيازها قادر به برآورده كردن كليه نيازها نمي باشد.
2. نيازمندان خارج از برنامه كميته امداد:
گاهي نيازمنداني در جامعه يافت مي شود كه تحت پوشش كميته امداد نيستند و اين امر به خاطر چندين دليل است.
الف: محدود بودن درآمد كميته امداد و كثرت جمعيت.
ب: مشتبه شدن افراد نيازمند، گاهي مواقع به‌خاطر سوءاستفاده هايي كه در اين كار مي‌شود اين افراد با افراد دروغگو و دغل باز اشتباه گرفته می‌شوند و دلائل كافي در دست نيست كه اين افراد واقعاً نيازمند هستند مثل اين كه فردي، فرزندان بسيار پول‌دار داشته باشد و در ظاهر گمان شود كه آنها مراقب پدر و مادر خود هستند ولي در واقع آنها مطرود فرزندان شده باشند.
ج: عدم همكاري مردم، اگر افراد مؤمن، نيازمندان محل خود را به اين كميته معرفي كنند و عدة زيادي از آنها شهادت دهند كه او واقعاً نيازمند است كميته با اطمينان بيشتري مي‌تواند به آنها كمك كند.
3. دغل بازي و نيرنگ:
متأسفانه برخي در جامعه از احساسات پاك و عواطف لطيف مردم سوءاستفاده مي‌كنند كه غالباً از زندگي نسبتاً خوبي برخوردارند امّا به خاطر حرص‌زياد، طمع و سستي و تنبلي به اين كار(گدايي) روي مي‌آورند در زمان ما گدايي به خصوص در شهرهاي بزرگ يك كار پر سود شده و در آمد گدايان حرفه‌اي ماهانه به چندين ميليون تومان مي‌رسد. گروهي از اين متكديان به صورت بارزي كار مي‌كنند و در پوشش گدايي، دست به كارهاي خلاف قانون (خريد و فروش مواد مخدر، اغفال دختران فراري، سرقت و...) مي‌زنند. پس نمي‌توان گفت كه هر كس در سطح شهر گدايي مي‌كند فقير واقعي است.
4. عدم توجه به دستورات اسلام:[1]
اسلام فقر را امري ناپسند شمرده است و از مؤمنين خواسته كه با انجام مسائل ديني مثل صدقه، زكات، قرض، رفع حاجت، انفاق، احسان، هديه، مهمان‌نوازي، يتيم‌نوازي و همنشيني با فقرا و نذر با آن مبارزه كنند. اين دستورات به ما كمك مي‌كند تا به رفع نيازهاي مادي، عاطفي و معنوي و ... هم برآئيم و ريشه فقر را از بين ببريم امّا انسان به‌خاطر طمع، چشم و همچشمي، افزون‌خواهي و ..... به دنبال رفع نيازهاي شخصي بر مي‌آيد و جلوه‌هاي دنيا، اغلب آنها را به خود مشغول مي‌كند. اگر به اين دستورات به طور صحيح عمل كنيم و ديگران را (از باب نصيحت و امر به معروف و نهي از منكر) تشويق به اين دستورات كنيم، مسلماً پديدة شومي به عنوان فقر وجود نخواهد نداشت. متاسفانه برخي از بني آدم پا را از اين فراتر مي‌گذارند و با حيله‌هاي متعدد سعي دارند كه خون ديگران را در شيشه كنند و از زحمات ديگران و بيت المال مسلمين سوء استفاده كنند و با نزول، شهادت دروغ، تطميع‌ديگران و زور به جمع‌آوري اموال اقدام مي‌كنند كه اين كار خود باعث ساخته شدن كاخ در ميان كوخ‌ها مي‌گردد. اين افراد با قدرتي كه پيدا كرده اند، نمي‌گذارند گزارش ها طبق واقع به مسئولين دلسوز برسد و با رشوه، زور، تطميع و تهديد به كار زشت خود ادمه مي‌دهند و اين مشكلات در همه‌ي دوره‌هاي بشري ادامه داشته است.
5. نيازهاي شديد مقطعي:
گاهي نيازهاي شديد مقطعي منجر به پديدة فقر مي‌شود مثل كسي كه ورشكسته مي‌شود و كسي كه در مسافرت، دزد پول او را مي‌زند و يا كسي كه به‌خاطر عمل‌جراحي و اضطراري و پرخرج يكي از بستگان مجبور مي‌شود براي رفع نياز خود دست به اين كار زند كه در بسياري از موارد اين افراد به‌خاطر وضع سابق و خوب گذشتة شان كمتر مورد تأييد واقع مي‌شوند به‌خصوص اگر اين فرد مسافر باشد و كسي او را نشناسد هر چند كه امروزه نيز به‌خاطر مسافرت به شهرهاي بزرگ و عدم توجه به دستورات اسلام در مورد همسايه، افراد كمتر با هم آشنايي دارند يعني واقعاً اغلب نمي‌دانند همسايه آنها گرسنه سر بر بالين گذاشته باشد.
6. انواع فقر[2]
الف: فقر تقديري: اين فقر به خاطر مصلحت و حكمت خداست كه براي آزمايش برخي، آنها را بقدري مبتلا مي‌كند كما اينكه برخي با ثروت مورد آزمايش قرار مي‌گيرند.
ب: فقر اكتسابي: اين فقر به خاطر علل مختلفي ايجاد مي‌شود؛اسراف، سستي، تنبلي، از يك سو دزدي، رشوه‌گيري و فزون‌خواهي از سوي ديگر سبب فقر مي‌شود. البته برخي هم فقر ظاهري دارند كه فقط به‌خاطر تحريك عواطف و سوء‌استفاده، چنين حالتي را براي لحظاتي به خود مي‌گيرند براي رفع فقر اكتسابي بسيج عمومي و اراده قوي خود فقير نياز است.
7. در اسلام گدايي مكروه است و همين‌طور ردكردن گدا.توصيه شده كه گدا را اگر مقدور است كمك كنيد اگر چه اندك باشد اگر كمك مالي نبود از سخنان محبت آميز و نيكو دريغ نكنيم. البته با رشد گدايان ثروتمند، مردم نيز به آنان بدبين شده‌اند و چوب كار دغل بازان را فقيران واقعي مي‌خورند. اينجا وظيفه دولت است كه سره از ناسره جدا كرده و با افزايش بودجه كميته امداد و جمع‌آوري متكديان شهري و بين راهي، گستره فعاليت و چتر حمايتي خود را جهت فقيران افزايش دهد.و مردم فقیران واقعی را از غیر واقعی به کمیته معرفی کنند.

نتيجه گيري:
با توجه به مطالب فوق چنين بايد گفت كه فقرا در سطح جامعه زياد مي‌باشند و نيازهاي آنها نيز مستمر(هزينة زندگي، تحصيل، درمان و ......) است از سويي نيز درآمد كميته امداد نسبت به سطح گسترده نيازمندان بسيار محدود است، با اين حال برخي از افراد سودجو نيز در جامعه پيدا مي‌شوند كه با فرصت طلبي از عواطف و احساسات مردم سوء استفاده مي‌كنند و از طرفي نيز باعث مي‌شوند كه مردم و كميته امداد و افراد خيّر در شناسايي افراد فقير و افراد دغل باز و متظاهر به فقر دچار مشكل شوند، ما وظيفه داريم تا حدي كه مي توانيم به دستورات اقتصادي اسلام(خمس، صدقه، انفاق، اطعام و ....) عمل كنيم و ديگران را نيز تشويق به انجام آنها نمائيم. و در شناسايي و اطلاع رساني افراد نيازمند به كميته امداد و افراد خيّر فعال باشيم، يعني افراد نيازمند را با دليل كافي به آنها معرفي كنيم و جهت رفع نيازهاي عاطفي و مادي آنها بكوشيم امّا نسبت به افرادي كه نمي شناسيم و زمينه تحقيق در مورد آنها را نداريم.[3] مي توانيم براي رفع كراهت طبق ظواهر امر به آنها كمك اندكي كنيم و يا آنها را به سازمان هاي خيريه و ... راهنمايي كنيم بي‌شك دولت نيز در اين راستا تفكيك نيازمندان واقعي از غير واقعي سهم مهمي دارد چه بسا كم توجهي دولت و مؤمنين به اين امر باعث صدمات شديدي بر قشر نيازمند وارد گردد.

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم