چرا در اکثریت آیات قرآن کریم به کافران و منافقان بجای انذار، بشارت عذاب داده شده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چرا در اكثريت آيات قرآن كريم به كافران و منافقان بجاي انذار، بشارت عذاب داده شده است؟

براي روشن شدن جواب لازم است به معناي لغوي «انذار» و «تبشير» بيان، و به موارد استعمال آن در قرآن اشاره ‌شود.
1ـ در لغت «بشّر» از بَشَرَ (ظاهر پوست انسان) گرفته شده است، اَبْشَرتُ (به اصطلاح باب افعال) و بَشّرْتُه (باب تفعيل و بَشَّرتُه، مجرد) يعني خبري خوشحال كننده دادن به گونه‌اي كه چهره (پوست و صورت طرف) باز شود. در قرآن نيز بشارة و بشري در مورد خبر خوشحال كننده، به كار مي‌رود. ولي گاهي مجازاً و استعارةً در مورد خبر به عذاب هم به كار رفته است.[1] و امّا انذار: از مادة نذر است (به گردن گرفتن چيزي را كه واجب نموده). ولي در اصطلاح انذار. يعني خبري كه در آن ترساندن باشد.[2]
بعد از اين مقدمه، اوّلاً: بشارت دادن نوعي استهزاء[3] و دست انداختن منافقين است. كلمة بشارة معناي عامّي دارد، هم در مورد خبر مسرت‌بخش به كار مي‌رود، و هم خبر حُزن‌آور و ناراحت كننده، به اين دو قول در تفسير نمونه اشاره شده است، آنجا كه مي‌گويد: تعبير به عنوان «بشارت» در موردي كه سخن از عذاب دردناك است، يا به عنوان استهزاء نسبت به افكار پوچ و بي‌اساس آن‌ها است، و يا به خاطر آن است كه كلمة بشارت كه در اصل از «بشر» به معني صورت گرفته شده، معني وسيعي دارد، و هرگونه خبري را كه در صورت انسان اثر بگذارد و آن را مسرور يا غم‌آلود كند، شامل مي‌شود.»[4]
ثالثاً: اينها انسان‌هايي هستند كه خبر دادن به عذاب دردناك، گويا باعث خوشحالي آن‌ها مي‌شود. چنانكه در عرب ضرب‌المثل است كه مي‌گويند: «تحيتة بينهم ضربٌ و جيعٌ»‌ تحيّت و سلام مرسوم بين آنها زدن دردناك است. (يعني سلام آن‌ها زدن دردناك است)[5]
رابعاً: منافقين از نظر ظاهر مسلمان ولي در واقع كافرند، خبري كه به آن‌ها داده مي‌شود، متناسب با وضع آن‌ها مي‌باشد، در ظاهر بشارت و در واقع عذاب است. البته اين جواب در مورد كافر مورد ندارد.
بنابراين بشارت دادن، اولاً: ممكن است براي استهزاء منافقين و كفار باشد. ثانياً: ممكن است لفظ بشارت معنا عامّي داشته باشد. ثالثاً: بشارت منافقين و كفّار در همين خبر دادن به عذاب است. رابعاً اين تعبير متناسب ظاهر و باطن منافق است.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)