آیا در کتب اهل سنت، ذکری از تولد امام علی (علیه السلام) در کعبه آمده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا در کتب اهل سنت، ذکري از تولد امام علي (عليه السلام) در کعبه آمده است؟

مساله ولادت امير المومنين علي (عليه السلام) در کعبه، چيزي شبيه معجزه و از مسائلي است که بسياري از مورخين و علماء اهل سنت به آن اشاره کرده اند که براي نمونه به مواردي از آن اشاره مي کنيم:[1]

1- ابوعثمان، عمرو بن بحر، مشهور به «جاحظ» صاحب كتاب «البيان و التّبيين»، متوفّاى 255 ه. ق. در رساله‏اى كه در باره فضايل بنى هاشم نوشته، از ولادت امير مؤمنان عليه السلام در آن مكان مقدّس سخن گفته است.متن اين رساله را قندوزى در «ينابيع المودّه» درج كرده است.[2]

2- پيشتاز مورّخان، على بن حسين مسعودى، متوفّاى 333 ه. ق. در كتاب گرانسنگ «مروج الذّهب» كه در طول بيش از يكهزار سال، يكى از استوارترين منابع مورد اعتماد مورّخان است، با صراحت و قاطعيّت اعلام مى‏دارد كه:«ولادت آن حضرت در درون كعبه واقع گرديد».[3] و در كتاب ديگرش «اثبات الوصيّه» تأكيد مى ‏كند كه:«هرگز پيش از ايشان و يا بعد از ايشان احدى در درون كعبه به دنيا نيامده است».[4]

3- مورّخ شهيد، ابوزكريّا، يزيدبن محمد بن‏ أياس‏ بن قاسم‏ ازدى، متوفّاى 334 ه. ق.

در كتاب خود «تاريخ موصل» از ولادت آن حضرت در درون كعبه سخن گفته، مى‏ افزايد:

«به جز امير مؤمنان على بن ابى ‏طالب عليه السلام، هيچ خليفه ديگرى در كعبه متولّد نشده است.» [5]

4- محدّث خبير، محمد بن على بن اسماعيل شافعى، مشهور به «ابن قفّال» متوفّاى 365 ه. ق. مى‏ نويسد:

«فاطمه بنت اسد به هنگام زايمان وارد كعبه شد و على عليه السلام را در آنجا به دنيا آورد.

گفته مى‏شود به جز على عليه السلام احدى در آنجا متولّد نشده است».[6]

5- حافظ، ابوعبداللَّه محمدبن عبداللَّه مشهور به «حاكم نيشابورى» در كتاب بسيار معروفش «مستدرك صحيحين» مى‏نويسد:

«به تواتر رسيده است كه فاطمه بنت اسد، امير مؤمنان- كرّم ‏اللَّه وجهه- را در خانه كعبه به دنيا آورد».[7]

6- ابوالحسن، على بن محمد واسطى شافعى، مشهور به «ابن مغازلى»، متوفّاى 483 ه. ق. در كتاب ارزشمند «مناقب على‏بن أبى طالب» به تفصيل، داستان ولادت امير مؤمنان عليه السلام در درون كعبه را با سلسله اسناد خود، نقل كرده است.[8]

7- كمال الدّين، ابوسالم، قاضى محمد بن طلحه شافعى، متوفّاى 625 ه. ق. در كتاب پر ارج «مطالب السّؤول» مى‏نويسد:«على بن ابى طالب عليه السلام در درون كعبه معظّمه در بيت الحرام ديده به جهان گشود».[9]

8- شمس الدّين، ابوالمظفّر، يوسف بن قز اوغلى، مشهور به «سبط ابن جوزى» در كتاب پر ارج «تذكرة الخواص» مى‏ نويسد:«در روايت آمده است كه فاطمه بنت اسد حامله بود، برگرد خانه طواف مى ‏كرد، ناگهان درد زايمان گرفت، درِ كعبه به رويش باز شد، فاطمه به اندرون كعبه در آمد و على‏] » [را در آنجا به دنيا آورد».[10]

9- ابوعبداللَّه، محمد بن يوسف بن محمد قرشى، مشهور به «گنجى شافعى»، متوفّاى 658 ه. ق. در كتاب گرانسنگ «كفاية الطّالب» مى ‏نويسد: «امير مؤمنان على بن ابى طالب عليه السلام، در شب جمعه، 13 رجب، سى سال گذشته از عام الفيل، در مكّه معظّمه، در درون كعبه، ديده به جهان گشود. و هرگز مولود ديگرى جز او- پيش از او و يا بعد از او- در خانه كعبه زاده نشد. اين ميلاد فرخنده، فضيلت و كرامتى براى او و فضيلت و شكوهى براى خانه خداست».[11]

10- مورّخ شهيد، هندوشاه بن عبداللَّه نخجوانى، در كتاب ارزشمند «تجارب السّلف» كه آن را در باره خلفا و وزرا در سال 724 ه. ق. به رشته تحرير در آورده، مى‏ نويسد:«على عليه السلام در درون كعبه ديده به جهان گشود ... به هنگام تولّد مادرش او را «حيدر» نام نهاد و حيدر به معناى شير است».[12]

11- مورّخ گرانمايه، حمداللَّه بن ابى بكر بن احمدبن‏ نصر مستوفى، متوفّاى 750 ه. ق. در كتاب پر ارج «تاريخ گزيده» مى ‏نويسد:«امير المؤمنين على عليه السلام، عمّ زاده رسول‏ اللَّه صلى الله عليه و آله مادرش فاطمه بنت اسدبن هاشم، ولادتش در درون كعبه ... سنه 30 عام ‏الفيل، موافق با 911 اسكندرى، 8 سال گذشته از پادشاهى پرويز».[13]

12- جمال الدّين محمدبن يوسف بن حسن‏بن محمد زرندى حنفى مدنى، متوفّاى 750 ه. ق. در كتاب ارزشمند «نظم دُرَرِ السمطين» از احمد حنبل روايت كرده:«ولادت امير مؤمنان عليه السلام در درون كعبه اتّفاق افتاد».[14]

13- حافظ شمس ‏الدّين، ابوعبداللَّه محمدبن احمد ذهبى، متوفّاى 848 ه. ق. در «تلخيص مستدرك صحيحين» كه در ذيل مستدرك حاكم به طبع رسيده، متن عبارت حاكم نيشابورى را نقل كرده، مى‏نويسد:«اخبار به حدّ تواتر رسيده كه على بن ابى طالب در درون كعبه ديده به جهان گشود».[15]

14- قاضى شهاب‏ الدّين دولت آبادى، متوفّاى 849 ه. ق. داستان ولادت آن‏ حضرت را نقل كرده و تصريح نموده كه در داخل كعبه واقع شده.[16]

15- نور الدين على بن محمد بن صبّاغ مالكى، متوفّاى 855 ه. ق. در كتاب «الفصول المهمّه» مى‏نويسد: «على عليه السلام به روز جمعه، 13 رجب، سى سال گذشته از عام الفيل، 23 سال پيش از هجرت، در مكّه معظّمه، در ميان بيت‏ اللَّه ‏الحرام چشم به جهان گشود ... پيش از آن حضرت، هرگز احدى در بيت‏ الحرام متولد نشد. اين برترى، ويژه آن حضرت است. كه خداوند براى ظاهر ساختن مرتبت و مقام و شكوه حضرتش به ايشان عطا فرموده است».[17]

16- مورّخ شهيد، فخرالدين محمدبن ابى داود، سليمان بناكتى، متوفاى 891 ه. ق.در كتاب «روضة اولى الألباب» مشهور به «تاريخ بناكتى» مى‏نويسد: «روز آدينه، سيزدهم ماه رجب، سنه ثلاثين از سال فيل، در حرم كعبه به وجود آمد. پيش از او و بعد از او هيچ فرزندى در خانه كعبه به وجود نيامده است». [18]

17- عبد الرّحمن جامى، متوفّاى 898 ه. ق. در كتاب «شواهد النّبوة» ولادت آن حضرت را در درون كعبه روايت كرده است.[19]

18- مورّخ شهيد، محمد ميرخواند، پسر خاوند شاه، متوفّاى 903 ه. ق. در كتاب ارزشمند «روضة الصّفا» مى‏ نويسد: «ولادت آن حضرت به روايتى در 13 رجب، سى سال گذشته از واقعه فيل، و به روايتى 28 سال بعد از سال فيل، اتفاق افتاد؛ زيرا مادرش كعبه را طواف مى‏ كرد، پس مشيّت الهى او را به درون كعبه آورد. زمان زايمانش فرا رسيد و در درون كعبه به دنيا آورد. چنين سعادتى از آغاز خلقت تا پايان جهان، براى احدى ميسّر نشده است. درستى اين روايت در ميان تاريخ نويسان و سيره نويسان بدون ترديد است. اين قضيّه فراتر از آن است كه شك و ترديدى در آن راه يابد».

شد او دُرّ و بيت‏ الحرامش صدف كسى را ميسّر نشد اين شرف.[20]

19- سيد نور الدّين، على بن عبداللَّه سمهودى شافعى، صاحب كتاب ارزشمند «وفاء الوفا بأخبار دار المصطفى»، متوفّاى 911 ه. ق. در كتاب «جواهر العقدين» ولادت آن حضرت را در درون كعبه، به نقل از ابن صبّاغ مالكى آورده است.[21]

20- نسب شناس مشهور، تاج الدّين محمدبن حمزة بن زهره رفاعى، نقيب حلب، متوفّاى 921 ه. ق. در كتاب ارزشمند «غاية الاختصار، فى اخبار البيوتات العلويّه المحفوظة من الغبار» مى‏ نويسد: «ولادت آن حضرت در درون كعبه واقع شد».[22]

21- ميرزا محمد بن رستم، معتمد خان حارثى بدخشى، متوفّاى 922 ه. ق. در كتاب «نزل الأبرار» مى‏نويسد:«على- كرّم‏اللَّه وجهه- روز جمعه 13 رجب، سى سال گذشته از عام ‏الفيل، در مكّه معظمه، در بيت‏ اللَّه ‏الحرام متولد شد، و اين فضيلتى است كه خداوند آن حضرت را به اين فضيلت اختصاص داده است. [23]

22- مورّخ شهيد، غياث الدّين، همام ‏الدّين حسينى، مشهور به «خواند مير» متوفّاى 942 ه. ق. در كتاب گرانسنگ «حبيب السّير» مى ‏نويسد:«تولد آن مولودِ عاقبت محمود، در نفس كعبه روى نمود؛ زيرا كه حسب اقتضاى قضا، بلكه به مشيّت ايزد تعالى، نزديك به وضع حمل، والده ماجده‏اش در طواف بيت ‏اللَّه بود. و اين سعادت به روايتى از اول آفرينش تا غايت، هيچ آفريده را ميسّر نگرديد. و صيت و صحت آن نزد مورّخان فضيلت پرور، از شايبه شبهه و دغدغه مظنّه در گذشته.»[24]

23- علامه، على بن مصطفى سكتوارى بسنوى حنفى، مشهور به «شيخ على دده» متوفّاى 1007 ه. ق. در كتاب «محاضرة الأوائل و مسامرة الأواخر» كه در سال 998 ه. ق.تأليف آن پرداخته مى‏ نويسد: «اول كسى كه در اسلام، در اوان كودكى شير ناميده شد، مولاى ما على‏ بن ابى‏طالب است. هنگامى كه مادرش او را در داخل كعبه به دنيا آورد، به نام پدرش (اسد) او را «حيدر» نام نهاد».[25]

24- ملّا على قارى، متوفّاى 1014 ه. ق. در «شرح شفا» مى‏ نويسد: «حاكم در مستدرك روايت كرده كه على‏ بن ابى طالب- كرّم ‏اللَّه وجهه- در داخل كعبه ديده به جهان گشود».[26]

25- مورّخ مشهور، محمدبن احمد توقيعى حنفى، مشهور به «نشانچى زاده» متوفّاى 1013 ه. ق. در كتاب «مرآت الكاينات» مى‏ نويسد: «پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله سى سال داشت كه آن حضرت به دنيا آمد و مادرش فاطمه خانه خدا را زيارت مى‏كرد، او را در بيت خدا به دنيا آورد».[27]

26- على‏ بن برهان الدّين حلبى شافعى، متوفّاى 1044 ه. ق. در كتاب «انسان العيون» معروف به «سيره حلبيّه» مى ‏نويسد:

«امير مؤمنان در درون كعبه تولد يافت، و درآن هنگام سى سال از سنّ پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله مى ‏گذشت».[28]

27- احمد بن فضل‏بن محمد مكّى شافعى، مشهور به «باكثير حضرمى» متوفّاى 1047 ه. ق. در كتاب «وسيلة المآل بذكر فصل الآل» مى‏ نويسد:«على عليه السلام به روز جمعه، 13 رجب، 30 ع ام‏الفيل، 23 سال پيش از هجرت، در كعبه معظّمه ديده به جهان گشود. او نخستين كسى است كه در كعبه متولّد شد و هرگز پيش از او و بعد از او، احدى در آنجا متولد نشده است».[29]

28- عبدالحق بن سيف ‏الدّين دهلوى، متوفّاى 1052 ه. ق. در كتاب «مدارج النبوه» تصريح مى ‏كند كه ولادت آن حضرت در درون كعبه واقع شد.[30]

29- محمد دارا شكوه، حنفى قادرى، فرزند شاه جهان، متوفّاى 1069 ه. ق. در كتاب «سكينة الأولياء» مى‏ نويسد:«ولادت ايشان در خانه كعبه بوده و به هنگام بعثت رسول گرامى صلى الله عليه و آله 11 ساله بودند و به سنّ 35 يا 36 سالگى بر مسند خلافت نشستند».[31]

30- علامه محمدبن اسماعيل‏بن صلاح الأمير كحلانى صنعانى، متوفّاى بعد از 1147 ه. ق. «الرّوضة النّديّة» در شرح قصيده علويّه، مى‏ نويسد:«آن حضرت در درون كعبه ديده به جهان گشود».[32]

31- علامه، محمّد صالح‏بن عبداللَّه كشفى ترمذى اكبر آبادى، متوفّاى 1160 ه. ق.در كتاب گرانقدر «مناقب مرتضوى» ولادت امير مؤمنان عليه السلام را در درون كعبه به تفصيل شرح مى‏ دهد، سپس مى‏ افزايد: «هرگز احدى پيش از امير مؤمنان و يا بعد از آن حضرت به شرف تولّد در خانه خدا نايل نشد».[33]

32- شاه ولىّ‏ اللَّه احمدبن عبد الرّحيم دهلوى، متوفّاى 1176 ه. ق. در كتاب «ازالة الخفاء» مى‏ نويسد:«بى‏گمان روايات متواتر است در اينكه فاطمه بنت اسد، اميرالمؤمنين على ‏بن ابى طالب را در درون كعبه به دنيا آورد. بدون ترديد او در روز جمعه، 13 رجب، سى سال بعد از عام ‏الفيل در خانه كعبه به دنيا آمده است و هرگز كسى پيش از او يا بعد از او در خانه كعبه زاده نشده است».[34]

33- مولوى محمد مبين لكهنوى، متوفّاى 1225 ه. ق. در كتاب «وسيلة النّجاة» م ى‏نويسد:«ولادت آن معدن كرامت، روز جمعه، سيزدهم رجب، 28 ويا 30 سال بعد از عام الفيل، در مكه واقع شد. به جز او كسى در جوف كعبه پيدا نگشت. خداى تعالى او را به اين فضيلت مخصوص گردانيد و كعبه را به اين شرف مشرّف نمود».[35]

34- محمد شريف خان شروانى، متوفّاى بعد از 1228 ه. ق. در كتاب «چوتهى كتاب» كه آن را به زبان اردو تأليف كرده، به ولادت آن حضرت در درون كعبه و شكافته شدن ديوار كعبه و شنيدن صداى هاتف غيبى تصريح كرده است.[36]

35- علامه، محمد على ‏بن محمد فاضل، متوفّاى بعد از 1281 ه. ق. در كتاب‏ «معدن الصّلحاء» مى‏ نويسد:«پيش از حضرت على و بعد از آن حضرت، هرگز احدى اين شرف را پيدا نكرده، كه او در خانه كعبه متولد شده است».[37]

36- علامه حسن‏بن امان‏ اللَّه مولوى عظيم آبادى هندى، متوفاى بعد از 1300 ه. ق.در كتاب «تجهيز الجيش» كه به زبان اردو نوشته، داستان ولادت امير مؤمنان عليه السلام را طبق روايت «بشائر المصطفى» از يزيدبن قعنب نقل كرده است.[38]

37- صدر الدين احمد بردوانى، متوفّاى 1302 ه. ق. در كتاب «روائح المصطفى» مى ‏نويسد: «ولادت امير مؤمنان عليه السلام در درون كعبه، به سال 30 ع ام‏الفيل به روز جمعه 13 رجب واقع گرديد».[39]

38- مولوى صديق بن حسن حنفى صوفى، متوفّاى 1307 ه. ق. در كتاب «تكريم المؤمنين بتقويم مناقب الخلفاء الرّاشدين» كه به زبان اردو نوشته، مى‏ نويسد: «مولاى ما على‏ بن ابى طالب عليه السلام پسر عموى پيامبر صلى الله عليه و آله شمشير برّان خداوند، مظهر عجايب و غرايب، اسداللَّه غالب، در مكه معظّمه، در درون كعبه، به روز جمعه 13 محرّم يا رجب، به سال 30 واقعه فيل، از فاطمه بنت است متولّد شد».[40]

39- علامه سيد مؤمن شبلنجى، متوفّاى بعد از 1308 ه. ق. در كتاب گرانسنگ «نوار الأبصار» مى‏ نويسد:«على عليه السلام در مكه، در درون كعبه به دنيا آمد ... قبل و يا بعد از آن حضرت، احدى در جوف كعبه متولد نشده است».[41]

40- علامه سيد خيرالدين ابوالبركات نعمان افندى، معروف به آلوسى بغدادى، متوفّاى 1317 ه. ق. در كتاب «غاية المواعظ» عين روايت مناقب ابن مغازلى را نقل كرده، به ولادت امير مؤمنان عليه السلام در درون كعبه تصريح نموده است.[42] اين بود چهل نمونه از منابع مورد اعتماد و استناد علماى اهل سنّت، از محدّثان، مورّخان، سيره نويسان، تراجم نويسان، نسب شناسان و ديگر پژوهشگران، كه تا يك قرن پيش، در آثار گرانقدر خود به ولادت مولاى متقيان امير مؤمنان عليه السلام در درون كعبه تصريح و تأكيد نموده‏اند و اگر بخواهيم به ديگر آثار موجود در اين رابطه، به ويژه در قرن اخير اشاره كنيم، به درازا خواهد كشيد و صفحات محدود فصلنامه چنين اجازه‏اى را به ما نمى‏دهد.

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی