مفاد این سخن امام علی(ع) و توجیه نحوی کلمۀ «أخا» چیست؟ مَن لا أخا لَهُ لا خَیرَ فیهِ؛ هر که برادری ندارد، خیری در او نیست. | کتابخانه مجازی الفبا

مفاد این سخن امام علی(ع) و توجیه نحوی کلمۀ «أخا» چیست؟ مَن لا أخا لَهُ لا خَیرَ فیهِ؛ هر که برادری ندارد، خیری در او نیست.

بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت

این حدیث از دو جهت نیازمند تبیین است: معنا و اعراب.
۱ ـ مقصود از «برادر» در این گونه احادیث، برادر دینی است، نه برادر تنی. روایت در مقام سرزنش کسی است که از نظر خوی و منش به گونه ای است که نمی تواند با دیگران رابطۀ برادری و انس و الفت برقرار کند. در چنین کسی خیر نیست همچنان که در حدیث دیگری آمده است:
«لا خیر فیمن لا یألف ولا یؤلف؛ در کسی که نه الفت می گیرد و نه دیگران با او انس می گیرند، خیری نست.» (مسند ابن حنبل: ج ۳ ص ۳۶۳ ح ۹۲۰۹)
۲ ـ کلمۀ «أخا» اسم «لا» ی نفس جنس است و «أخا» مبنی برفتح است. و «اسماء ستّه» گرچه تنها در حالت اضافه به غیر «یاء» متکلّم، اعراب به حروف می گیرند، ولی گاه مطلقاً با الف مقصوره استعمال می گردند خواه اضافه گردند و یا قطع از اضافه شده باشند. مانند «أخاکَ أخاکَ إنَّ مَن لا أخا لَهُ ـ کساعٍ إلَی الهَیجا بِغَیرِ سِلاحِ» و مانند «إنَّ أباها و أبا أباها ـ قَد بَلَغا فِی المجَدِ غایتاها».