آیا حضرت آدم علیه السلام تنها یک انسان برگزیده بوده، یا اینکه پیامبر هم بوده‏ است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آيا حضرت آدم علیه السلام تنها يك انسان برگزيده بوده، يا اينکه پيامبر هم بوده‏ است؟

همه پيامبران الهى انسان‏هاى برگزيده ‏اند و حضرت آدم علیه السلام نیز، خلیفۀ خداوند و انسانى برگزيده و اولین پيامبر الهی بوده است. براى اثبات نبوت حضرت آدم علیه السلام، مى‏توانيم به دو طريق استدلال كنيم:

الف) آياتى كه بر خصوص نبوت آن حضرت دلالت مى‏كنند. اين آيات عبارت است از:

1.«إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى‏ ءَادَمَ وَنُوحًا وَءَالَ إِبْرَ هِيمَ وَءَالَ عِمْرَانَ عَلَى الْعلَمِينَ»؛[1] خداوند، آدم و نوح و آل‏ابراهيم و آل عمران را بر جهانيان برترى داد.

در اين آيه دو نكته قابل توجه است:

الف) به كار رفتن كلمه «اصطفا»، درباره حضرت آدم؛

ب) قرار گرفتن نام آدم، در كنار نوح، آل ابراهيم و آل عمران.

هر چند که کلمه «اصطفا» به معنای مطلق برگزیده شدن می باشد؛ ولی این کلمه با قرائن در معنای رسالت بکار رفته است، همچنان که در آیه مورد نظر قرار گرفتن نام آدم علیه السلام در كنار نوح علیه السلام و ديگران، مى‏تواند قرينه بر پيامبر بودن آن حضرت باشد.

ودر آیه دیگری در مورد حضرت موسی علیه السلام می خوانیم:«قالَ يا مُوسى‏ إِنِّي اصْطَفَيْتُكَ عَلَى النَّاسِ بِرِسالاتِي وَ بِكَلامِي فَخُذْ ما آتَيْتُكَ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِين»؛[2](خداوند) فرمود: «اى موسى! من تو را با رسالتهاى خويش، و با سخن‏گفتنم (با تو)، بر مردم برترى دادم و برگزيدم پس آنچه را به تو داده‏ام بگير و از شكرگزاران باش!

2. «ثُمَّ اجْتَبهُ رَبُّهُ ‏فَتَابَ عَلَيْهِ وَ هَدَى»‏؛[3]سپس پروردگارش او را برگزيد و توبه‏اش را پذيرفت و هدايتش نمود. در فرهنگ قرآن «اجتبا»، براى كسانى به كار رفته كه پيامبر بوده‏اند؛ مانند آيه: «فَاجْتَبهُ رَبُّهُ ‏و فَجَعَلَهُ ‏و مِنَ الصلِحِينَ»؛[4]ولى پروردگارش او [حضرت يونس‏] را برگزيد و از صالحان قرار داد. و آيه:«وَ كَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَ يُعَلّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الْأَحَادِيث»؛[5] و اين‏گونه پروردگارت تو [حضرت يوسف‏] را بر مى گزيند و از تعبير خواب‏ها به تو مى‏آموزد.

ب) آياتى كه به طور عموم بر نبوت آن حضرت، دلالت دارد:

آياتى كه نشان مى ‏دهد خداوند هيچ گاه كسى را بدون اين‏كه از سوى رسولى، ابلاغ بيان و وظيفه به او شود، در آخرت معذّب نكرده و يا در دنيا هلاك نمى‏ كند. بعضى از اين آيات عبارت است از:

1.«وَ مَا كُنَّا مُعَذّبِينَ حَتَّى‏ نَبْعَثَ رَسُولًا»؛ [6] و ما هرگز [قومى را] مجازات نخواهيم كرد، مگر آن‏كه پيامبرى مبعوث كرده باشيم [تا وظايف‏شان را بيان كند].

2.«وَ مَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى‏ حَتَّى‏ يَبْعَثَ فِى أُمّهَا رَسُولًا يَتْلُواْ عَلَيْهِمْ ءَايتِنَا»؛[7]و پرودگار تو هرگز شهرها و آبادى‏ ها را هلاك نمى ‏كرد، تا اين‏كه در كانون آنها پيامبرى مبعوث كند كه آيات ما را بر آنان بخواند.

ازاين‏ رو بر اساس اين آيات، لازم است براى انسان‏هاى ابتدايى پيامبرى مبعوث شود و اين شخص، همان حضرت آدم علیه السلام نخستين مخلوق خداوند بر روى زمين خواهد بود.

افزون بر اين آيات، احاديث نيز بر پيامبرى آدم علیه السلام، دلالت دارد؛ از آن جمله:

1. «عن ابى ‏ذر قال يا رسول اللّه ارأيت آدم أنبياً كان؟ قال: نعم كان نبياً رسولًا»؛[8] ابوذر گفت: يا رسول اللّه! آیا آدم نبى بوده است؟ پيامبرصلی الله علیه وآله فرمود: بلى آدم نبى و رسول بوده است.

2. در مجلس مأمون، على بن محمد بن الجهم، از حضرت امام رضا علیه السلام پرسيد: اى پسر رسول خدا! آيا شما قائل به عصمت انبيا هستيد؟ امام علیه السلام فرمود: بلى، گفت: پس شما آيه:«وَ عَصَى‏ ءَادَمُ رَبَّهُ‏ فَغَوَى»‏ را چگونه توجيه مى‏ كنيد؟ امام علیه السلام فرمود:

واى بر تو، اى على! از خدا بترس و فواحش را به پيامبران خدا نسبت مده و كتاب خدا را به رأى خود تفسير نكن... [9]

از اين حديث به روشنى استفاده مى ‏شود كه آدم علیه السلام پیامبر بوده است.[10]

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی