آیا اولو الامر هر کسی است که مورد اجماع امّت باشد؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیا اولو الامر هر کسی است که مورد اجماع امّت باشد؟

بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت

آیه اولو الأمر:

یا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَطِیعُواْ اللَه وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلِی الْأَمْرِ مِنکمْ.[۱]

ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا اطاعت کنید و از پیامبر و اولو الأمر خود، اطاعت نمایید.



فخر رازی، بعد از بیان لزوم عصمت اولو الأمر، در تبیین مصداق آنان می گوید: مصداق «صاحبان امر» یا یک نفر است یا مجموعه امّت. اگر یک نفر باشد، باید جامعه اسلامی او را بشناسند و به او دسترسی داشته باشند تا بتوانند از او اطاعت کنند. بنا بر این، چون چنین شخصی را نمی شناسیم و به او دسترسی نداریم، معلوم می شود مقصود خداوند متعال، فرد خاصّی نبوده است؛ بلکه مراد او «مجموع امّت اسلامی» است. در نتیجه بر اساس ره نمود قرآن، مردم وظیفه دارند از خدا و رسول(ص) و آرای مجموع امّت اسلامی، پیروی کنند.[۲]

فخر رازی، از این بیان نتیجه می گیرد که اجماع امّت اسلامی، معصوم است و این آیه، بر حجّیت اجماع، دلالت دارد. بنا بر این، نتیجه دیدگاه یاد شده این است که مجموع امّت و جامعه اسلامی، خطا نمی کنند و معصوم هستند و اطاعت از چنین جمعی، مطلق واجب و هم سنگ اطاعت از پیامبر( است.

در پاسخ فخر رازی می توان گفت:

اوّل آن که وقتی رأی تک تکِ امّت از خطا مصون نباشد، آرای مجموع آنان نیز معصومِ از اشتباه نخواهد بود، چرا که اجماع آنان، چیزی جز در کنار هم قرار گرفتن آن آرا و نگاهِ مجموعی به آنها نیست.

دوم آن که اتّفاق نظر در مسائل حکومتی، جز در موارد بسیار اندکی، عملاً غیر ممکن است.

سوم آن که هم آیات قرآن و هم پیامبر خدا(، معصومان امّت اسلام(ع) را به طور رسمی معرّفی کرده اند.[۳] حال اگر مردم از آنان پیروی نکردند یا به دنبال شناخت آنان نرفتند و چشم بر واقعیات روشن بستند، مسئله دیگری است که باید در جای خود، ریشه های آن را بررسی نمود.