هدف از جریان غدیر خم چه بوده است؟‌ نصب حضرت علی-علیه السلام- در این حادثه به امر چه کسی بوده و چرا مردم بعداً با آن مخالفت کردند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از جريان غدير خم چه بوده است؟‌ نصب حضرت علي-عليه السلام- در اين حادثه به امر چه كسي بوده و چرا مردم بعداً با آن مخالفت كردند؟

هدف از جريان غدير نصب امام علي(ع) به امامت و جانشيني پيامبر اكرم(ص) بوده كه، پيامبر گرامي-صلي الله عليه وآله وسلم- در موارد متعدد، گاه به صورت كلي و گاه نيز به گونه اي مشخص، جانشين خود را به نحو روشني معرفي كرده است. به گونه اي كه هر يك از آن ها حجت را بر افراد آگاه و حقيقت جو تمام مي كند. در عين حال، آن حضرت براي آن كه پيام خود را به گوش همه مسلمانان برساند و راه را بر هر گونه ترديد و تشكيك ببندد، به هنگام مراجعت از حجة الوداع در سرزميني به نام غدير خم توقف نمود و به همراهان خود فرمود كه از جانب خداوند مأموريت دارد پيامي را به آنان برساند; پيامي الهي كه حاكي از انجام وظيفه اي بزرگ است و چنانچه انجام نگيرد، پيامبر رسالت خود را به انجام نرسانده است و؛ چنانكه قرآن كريم دراين‌باره چنين فرموده است:
«يا اَيُّهَا الرَّسُول بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَيكَ مِنْ رَبِّك وَ اِنْ لَم تَفْعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَهُ وَاللهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاس» اي رسول خدا، آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ كن، و اگر اين مأموريت را انجام ندهي، رسالت خود را انجام نداده اي و خداوند تو را از (شرّ) مردم حفظ مي كند.[1]
آن گاه منبري براي پيامبر ترتيب دادند و او بر فراز آن قرار گرفت و به مردم گفت: در آينده نزديك دعوت حق را لبيك خواهم گفت، شما درباره من چه مي گوييد؟ در پاسخ گفتند: گواهي مي دهيم تو آيين خدا را به ما ابلاغ كردي و خيرخواهي نمودي و تلاش بسيار كردي، خدا به تو جزاي خير دهد.
آن گاه فرمود: آيا بر وحدانيّت خدا، رسالت من، و واقعيت روز رستاخيز گواهي مي دهيد؟ همگي پاسخ مثبت دادند. سپس فرمود: من قبل از شما بر حوض وارد مي شوم، بنگريد كه با دو جانشين گرانبهاي من چگونه رفتار مي كنيد؟ شخصي پرسيد: مقصود از دو جانشين گرانبها چيست؟
پيامبر پاسخ فرمود: يكي «كتاب خدا» و ديگري «عترت» من. خداي لطيف و خبير به من خبر داده است كه اين دو از يكديگر جدا نمي شوند تا آن كه در روز قيامت در كنار حوض به من برسند؛ بر آن دو پيشي نگيريد كه هلاك مي شويد، و از آنان فاصله نگيريد كه هلاك مي شويد. آن گاه دست علي(عليه السلام) را گرفته و بالا برد تا آن جا كه همه حاضران آن دو را ديدند. سپس چنين فرمود: (اَيُّها الناسَ مَنْ اَولي الناسِ بِالمُؤمنينَ مِنْ اَنْفُسِهِم) چه كسي بر مؤمنان از خود آنان اولي (صاحب اختيارتر) است؟
در پاسخ گفتند: خدا و پيامبر او بهتر مي دانند. پيامبر-صلي الله عليه وآله- فرمود: (اِنَّ اللهَ مَولاي وَ اَنا مَولي المؤمنين وَ اَنا اَولي بِهِم مِن اَنفُسِهِم) خداوند مولاي من و من مولاي مؤمنان مي باشم، و من بر مؤمنان از خود آنان صاحب اختيارترم.
سپس سه بار فرمود: (فَمَن كُنْتُ مَولاه فَعَلي مَولاه) آن كس كه من مولاي او هستم، علي مولاي اوست.
آن گاه افزود: (اللهُم والِ مَن والاه و عادِ مَن عاداه وَ اَحِببّّ مَن اَحَبُّه وَ ابغِض مَن اَبغَضَه وَ انصُر مَن نَصَرَه وَ اخذُل مَن خَذَله وَ ادِر الحَق مَعَه حَيث دار،اَلا فَليبلِّغ الشّاهدُ الغائب) پروردگارا، دوست بدار آن كس كه علي را دوست مي دارد و دشمن بدار آن كس را كه با علي دشمن است و مهربان باش با هر كس كه نسبت به علي مهربان است و خشم آور بر كسي كه بر علي خشم آورد و ياري كن آن كس را كه علي را ياري كند و خوار ساز آن كس را كه علي را خوار سازد، و حق را با او قرار ده؛ حاضران اين مطلب را به غايبان ابلاغ كنند.[2]
و اما اين كه چرا مردم بعد از اين حادثه عظيم، باز ولايت علي-عليه السلام- را انكار كردند و با امامت ايشان مخالفت كردند، عوامل متعددي دارد.
1- مردم بسياري از دستورات خداوند را ناديده گرفتند و به آن عمل نكردند و اين هم يكي از اوامر پروردگار بود.
2- مردم هرگز تحمل عدالت و عدالت خواهي علي-عليه السلام- را نداشتند، چرا كه عده زيادي از آن ها رشديافته جامعه تبعيضي بودند و مي دانستند با حاكميت علي-عليه السلام- راه منافع نامشروع آن ها بسته خواهد شد.
3- هواي نفس و حقد و كينه آن ها نسبت به علي-عليه السلام- نيز در اين باره بي تأثير نبود.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)