آیا این سخن صحیح است که «حضرت محمد به اذن الله حضرت آدم را خلق کرد»؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیا این سخن صحیح است که «حضرت محمد به اذن الله حضرت آدم را خلق کرد»؟

پاسخ :
در توضیح پاسخ چند نکته را باید متذکر شویم:
الف. همه موجودات این عالم دارای دو وجود هستند یک وجود علمی در نزد خداوند که از آن به وجود نوری تعبیر می کنند، دوم وجود عینی مانند وجود در عالم ماده برای موجودات مادی. وجود نوری پیامبر اکرم (ص) در آن وجود علمی به دلیل جامعیت و برتری، قبل از همۀ موجودات و واسطه برای تحقق وجود نوری و به تبع آن واسطۀ در وجود عینی بقیۀ موجودات است.
در تبیین این مطلب گذشته از دلایل عقلی و بیانات عرفانی[1] دلایل نقلی نیز وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم :
1. خداى سبحان در قرآن کریم به پيغمبرش دستور مى‌دهد كه: «بگو من اولين مسلمانم».[2]
مقصود از اين اوليّت، اوليّت رتبى است، نه زمانى؛ زيرا اگر مقصود اوليت زمانى بود، هر پيغمبرى نسبت به قوم خويش «اول المسلمين» بود و پيامبران پيشين نيز به طريق اولى مى‌توانستند مصداق اين آیه باشند. از اين كه خداى سبحان تنها به پيغمبر اسلام فرموده بگو: «مأمورم كه اول المسلمين باشم»، براى آن است كه آن حضرت اوّل صادر، يا اول ظاهر است.[3]

2. در روایات آمده است که پیامبر اکرم(ص) فرمود:« اولین مخلوقی که خداوند آفرید نور من بود. »[4]
این روایت، اشاره به همان نشئه غیر مادی و طبیعی پیامبر اکرم(ص) دارد.

3. پیامبر فرمود:« من پیامبر بودم در حالی که حضرت آدم بین آب و گل بود. »[5]
مسلّماً مراد این روایات، نشئه عنصری و مادی پیامبر نیست.

4. در رواياتى كه معصومان(ع) به عنوان «نور و مخلوق اول» مطرح شده‌اند، به اين نكته نيز اشاره شده كه خداى متعال از نور ايشان، هر چيز و كمال وجودى را آفريده است؛ یعنی، وجود و هستى خير است و هر وجود از نظر جنبه وجودى - و با قطع نظر از حدود و نقايص - خير مى‌باشد. بر اين اساس همه موجودات و تمامى وجودات و كمالات وجودى، از جلوه‌ها و ظهورات همين مخلوق اول و نور معصوم است و مخلوقات مراتب مختلف تجليات اين نور مى‌باشد.[6]
به عبارت ديگر، «نور معصوم»، سبب وجود موجودات ديگر است و موجودات ديگر، آثار و صورت‌هاى نازله اين حقيقت، در مراتب مختلف و متنوع است.

5. حضرت رسول خدا(ص) در حديثى نسبتاً طولانى، به اين حقيقت به طور صريح اشاره‌ كرده‌اند كه: «از نور رسول خدا، عرش خلق شده است؛ از نور على(ع) ملائكه به وجود آمده‌اند؛ از نور فاطمه(س) آسمان‌ها و زمين خلق شده است؛ از نور امام حسن(ع) خورشيد و ماه پديدار گشته‌اند؛ از نور امام حسين(ع) بهشت و حورالعين قدم به هستى نهاده‌اند و ... .»[7]
البته هر چند در این روایت، از نور رسول خدا، عرش خلق شده است، ولی روایاتی داریم که نشانگر اين حقيقت است كه «مخلوق اول» در عين اين كه يك حقيقت و موجود واحد است، حقيقت همه چهارده معصوم است؛ يعنى، هم حقيقت رسول خدا(ص) است و هم حقيقت تك تك عترت آن حضرت. آنان در عين يكى بودن، متعدد هم هستند و همه‌ آنان، ظهورات روح واحد و حقيقت واحد مى‌باشند. مانند این روایت: جابربن عبدالله از امام محمدباقر(ع) نقل مى‌كند كه ايشان فرمود: «خداوند متعال، چهارده هزار سال قبل از خلقت آدم، چهارده نور از نور عظمتش را خلق فرمود پس آن چهارده نور ارواح ما بود». جابر مى‌گويد: از امام درباره‌ اسماى آن چهارده نور سؤال كردم، ايشان فرمود: «محمد، على، فاطمه، حسن و حسين(ع) و نه فرزند حسين(ع) كه نهمى آنان قائم ايشان است». حضرت امام محمدباقر(ع) مى‌فرمايد: «اى جابر! اول مخلوقى كه خداوند خلق فرمود، محمد و عترت هدايت شده آن حضرت بودند. پس آنان اشباح نور در برابر خداوند بودند. جابر مى‌گويد:به حضرت عرض كردم اشباح چيست؟ فرمود: سايه نور، بدن‌هاى نورى بدون روح كه مؤيّد به يك روح يگانه و واحد بودند و آن روح القدس بود...»[8]
اين روايت با صراحت كامل مى‌فرمايد كه: آنان ابدان نورى بودند كه ارواح متعدد نداشتند؛ بلكه مؤيّد به يك روح بودند و آن عبارت است از «روح‌القدس» و به روشنى به اين نكته اشاره دارد كه حقيقت روح و جان همه، يكى بود و ظهورات (ابدان نورى و يا اشباح نورى) متعدد بود.
اين كه در زيارت جامعه مى‌خوانيم «و ان ارواحكم و طينتكم واحدة»، اشاره به اين حقيقت دارد كه چهارده معصوم، يك نوراند و در اين جهت با هم اتحاد دارند. اين اتحاد - در عين غيريت - نه تنها در اوّل خلقت بوده؛ بلكه در نظام مادى و زندگى دنيايى و حقيقت آنان، يكى بوده است و ايشان در عين تعدد صورى و ظاهرى با همديگر، وحدت و اتحاد دارند.
بنابراین، سخن مذکور در سؤال، با آنچه که در آیات و روایات وجود دارد، مطابقت دارد و صحیح است؛ البته این مطلب با این تعبیر که «حضرت محمد به اذن الله حضرت آدم را خلق کرد» تفاوت دارد.

ب. وجود عینی و مادی پیامبر(ص) از وجود مادی و عینی حضرت آدم است بلکه از این جهت وجود حضرت آدم واسطۀ در تحقق وجود پیامبر است.


منبع: http://farsi.islamquest.net

سایت راسخون