آیا اهل‌حق مسلمانند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

آیا اهل‌حق مسلمانند؟

به عقیده برخی صوفیه كه تعصب به دین خاصی ندارند، چنان‌چه در قرن حاضر نیز نویسندگانی نظیر جبران خلیل و جرج جرداق مسیحی نیز با آن‌که امام علی(علیه السلام) را ستوده‌اند، ولی عقیده دارند که انسان به دین خاصی ملزم نیست و هر دینی داشته باشی کافی است، لذا بر دین مسیحیت باقی مانده‌اند.[1]
شهید مطهری آیه زیر را بعنوان دلیل باطل بودن این عقیده آورده است.« وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ[سوره آل‌عمران، آیه 85] و هر كس جز اسلام (و تسليم در برابر فرمان حق،) آييني براي خود انتخاب كند، از او پذيرفته نخواهد شد، و او در آخرت، از زيانكاران است.»
اگر کسی بگوید اسلام به معنای تسلیم است، باید گفت دین اسلام همان تسلیم خدا شدن در این زمان می‌باشد.(زیرا در غیر این صورت تسلیم پیامبر ارسال شده خدا نشده‌ایم.) سپس شهید مطهری سه قول در مورد ادیان آورده است:
1-عده‌ای می‌گویند: هر دینی داشته باشی مهم نیست.
2-عده‌ای می‌گویند: هر کس مسلمان نباشد، اهل دوزخ است.
3-منطق سومی وجود دارد که مخصوص قرآن است و با هر دو نظریه فوق مخالف است و کفر را بر دو نوع می‌داند.
1-کفر از روی عناد
2-کفر از روی نادانی
در مورد اول شخص مورد عقوبت است و در مورد دوم اگر جهالت و نادانی از روی تقصیرکاری شخص نباشد، مورد عفو و بخشش خداوند قرار می‌گیرد.[2] و چند روایت در تایید مورد سوم می‌آورد:
« يا زرارة حقا على الله أن يدخل الضلال الجنة[3] ای زراره حق است بر خدا که گمراهان را به بهشت ببرد.» چنان‌چه در سوره نساء می‌بینیم مستضعفین بر دو نوع می‌باشند:
1-مستضعفانی که در فرار از محیط استضعاف کوتاهی کرده‌اند، آنها اهل جهنم هستند.
2-مستضعفانی که توانایی تغییر محیط و چاره نداشته‌اند، در مورد آنها امید عفو و بخشش می‌رود.
« إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمْ قَالُواْ كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأَرْضِ قَالْوَاْ أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِيهَا فَأُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءتْ مَصِيرًا ﴿۹۷﴾ إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاء وَالْوِلْدَانِ لاَ يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلاَ يَهْتَدُونَ سَبِيلًا ﴿۹۸﴾ فَأُوْلَئِكَ عَسَى اللّهُ أَن يَعْفُوَ عَنْهُمْ وَكَانَ اللّهُ عَفُوًّا غَفُورًا ﴿۹۹﴾[سوره نساء، آیات 97 تا 99] كساني كه فرشتگان (قبض ارواح) روح آنها را گرفتند در حالي كه به خويشتن ستم كرده بودند و به آنها گفتند شما در چه حالي بوديد (و چرا با اينكه مسلمان بوديد در صف كفار جاي داشتيد!) گفتند ما در سرزمين خود تحت فشار بوديم، آنها (فرشتگان) گفتند مگر سرزمين خدا پهناور نبود كه مهاجرت كنيد! پس آنها (عذري نداشتند و) جايگاهشان دوزخ و سرانجام بدي دارند. (۹۷)مگر آن دسته از مردان و زنان و كودكاني كه به راستي تحت فشار قرار گرفته‏‌اند، نه چاره‌‏اي دارند و نه راهي (براي نجات از آن محيط آلوده) مي‏‌يابند. (۹۸) آنها ممكن است خداوند مورد عفوشان قرار دهد و خداوند عفو كننده و آمرزنده است. (۹۹)»
شهید مطهری در این باره توضیحی از علامه طباطبایی(رحمه الله علیه) می‌آورد: «خداوند جهل به امر دین و هر ممنوعیت از اقامه شعائر دین را ظلم شمرده است و عفو الهی شامل آن نمی‌شود. اما مستضعفینی که قدرت بر انتقال و تغییر محیط را ندارند استثناء شده‌اند. منشاء استضعاف ممکن است عدم امکان تغییر محیط باشد، ممکن است از این جهت باشد که ذهن انسان متوجه حقیقت نشده باشد، به این سبب از حقیقت دور شده باشد.[4]
سپس شهید مطهری روایتی آورده که مردم به شش دسته تقسیم می‌شوند که به سه دسته برمی‌گردند:«فرقه ایمان، فرقه کفر، فرقه گمراهی» و آن شش فرقه عبارتند از:«مومنان، کافران، مستضعفان، مرجون لامرالله، معترفان به گناه که عمل صالح و ناصالح را مخلوط کرده‌اند، اهل اعراف.»[5]
بنابراین پیروان فرقه اهل‌حق را با معیارهای فوق باید سنجید و نمی‌توان همه را کافر نامید، چنان‌چه همه را به طور مطلق نمی‌توان مسلمان نامید و هر گروه و صاحب عقیده‌ای از ایشان حکم مخصوصی به خود دارند.

پایگاه جامع فرق ادیان و مذاهب