مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫آدمي از ابتداي خلقت تاکنون، همواره در انتظار برپايي جامعه آرماني يا مدينه فاضله بوده است. منظور از مدينه فاضله بر اساس آموزه‌هاي ديني، ايجاد نوعي شرايط اجتماعي است که وصول آدمي به سعادت واقعي و قرب الهي را به آساني ميسر سازد. در اين راستا، پژوهش حاضر به بررسي ويژگي‌هاي مدينه فاضله از ديدگاه اسلام، و مقايسه آن با مسايلي که در فلسفه سياسي دانشمندان مسلمان و غيرمسلمان پيرامون اين موضوع آمده، پرداخته است. بر اساس آن‌چه از آيات قرآن کريم و روايات معصومين(ع) استفاده مي‌شود تحقق مدينه فاضله در آخرالزمان، امري حتمي است. در آموزه‌هاي اسلامي به ويژگي‌هاي خاصي هم براي اين جامعه آرماني اشاره شده که در ساير جوامع آرماني يافت نمي‌شود، و ارکان آن نيز شامل قانون، حاکم و مردم مي‌باشد. از سوي انديشمندان غربي مانند نيچه، جيام، توين بي، هگل و کارل مارکس نيز در زمينه مدينه فاضله ديدگاه‌هايي ارايه گرديده که در اين رساله بررسي شده است. علاوه بر آن، از سوي انديشمندان سياسي مسلمان هم ديدگاه‌هايي در زمينه ارکان و ويژگي‌هاي مدينه فاضله مطرح گرديده است؛ در اين زمينه، فارابي، ابن سينا و خواجه نصيرالدين طوسي به مباحثي همچون خداشناسي، انسان‌شناسي، غايت‌شناسي، و نيز وظايف و شرايط حاکم در مدينه فاضله پرداخته‌اند. از ميان فيلسوفان غربي، افرادي مانند افلا طون، ماکياولي و توماس هابز به ترسيم جامعه آرماني پرداخته‌اند؛ در جامعه‌اي که ماکياولي به تصوير مي‌کشد، از اصول، مباني سياسي، انسان‌شناسي، اخلاق، ارکان، و ويژگي‌هايي مثل اومانيسم، ناسيوناليسم و سکولاريسم سخن گفته شده است. همچنين در نظريه هابز، که از ارکان اصلي سياست سخن به ميان آمده، تصريح مي‌گردد که آدميان در آرمان‌شهر به حکم طبيعت برابرند؛ او همچنين به مباحثي مانند ضرورت دولت و حاکم، قرارداد اجتماعي، وظا يف حاکم، قانون خوب، آزادي اتباع، مالکيت مردم و مواردي همچون سکولاريسم پرداخته است.

این تحقیق، ترجمه کتاب آزادی در فلسفه سیاسی اسلام تألیف حجّت الاسلام دکتر منصور میراحمدی به به زبان اردو است. کتاب مذکور در سه بخش تنظیم شده است. بخش اوّل آن، سه فصل را دربر می‌گیرد و فصل نخست به مفهوم آزادی، اقسام آن و انواع برداشت‌ها از مفهوم آزادی اختصاص دارد. در فصل دوم از این بخش دیدگاه فلاسفه مسلمان درباره مفهوم و محدوده آزادی، تحوّل مفهوم آن در فلسفه سیاسی اسلام و نظریات برخی فیلسوفان قدیم، مانند فارابی، خواجه نصیرالدّین طوسی و فلاسفه معاصر، همچون: استا مطهّری، علاّمه محمّدتقی جعفری و آیت الله محمّدتقی مصباح یزدی را می‌خوانیم. در فصل سوم از بخش اوّل، تحلیلی اسلامی از مفهوم آزادی ارایه شده و مولّفه‌های مهّم آزادی سیاسی، تقسیم آزادی سیاسی بر اساس رفتار سیاسی و حقوق اساسی مردم و تشکل‌های سیاسی بیان می‌شود. بخش دوم به مبانی آزادی در فلسفه سیاسی اسلام می‌پردازد. نگارنده در فصل اوّل از این بخش، مبانی آزادی در فلسفه سیاسی لیبرالیسم و مبانی انسان‌شناسی، هستی شناسی و معرفت شناسی آن را شرح می‌دهد. وی در همین زمینه مبانی حقوقی و اخلاقی آن را در نظام های فلسفی و سیاسی غرب و اسلام مقایسه و تفاوت آزادی در اسلام و نظام لیبرالیستی را تبیین می‌کند. بخش سوم به قلمرو و محدوده آزادی در نظام سیاسی اسلام اختصاص دارد. در این بخش ابتدا محدوده آزادی در فلسفه سیاسی لیبرالیسم مطرح شده و آزاد بودن افراد جامعه تا هنگامی که به حقوق دیگران تجاوز نشود و آن ها شکایتی از فرد یا گروه خاصّی نداشته باشند، ارزیابی شده و ارتباط میان آزادی و منافع و امنیت جامعه و امنیت ملّی، تحلیل می‌شود. نویسنده در فصل دوم از بخش سوم، قلمرو آزادی در اسلام، فلسفه سیاسی و مصادیق آن را ذکر می‌کند. رابطه اختیار انسان با آزادی او، مفهوم آزادی بیان و عقیده و مبانی آن در اسلام، از دیگر مندرجات این نوشتار محسوب می‌شود، که نگارنده با استفاده از ادلّه قرآنی، روایی و عقلی، آن ها را واکاوی می‌کند.