مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

موضوعات مورد بحث در این تحقیق بدین شرح است: ادله اثبات معاد، احتضار و مرگ، برزخ، معادجسمانی و براهین اثبات آن، قیامت و اوصاف آن، نفخ صور و میزان اعمال، صراط و اعراف، گواهان و شاهدان در قیامت، شفاعت و بهشت و دوزخ.

هدف از این تحقیق ارایه تعریف و توصیفی دقیق پیرامون مسئله معاد در قرآن است. همچنین به بررسی نظرات مفسران قدیم و معاصر درباره جهان پس از مرگ می پردازد. در ابتدا امکان معاد را از طریق دلایل نقلی و عقلی به اثبات رسانده و سپس عقیده به معاد را از دیدگاه فطرت و ملل مختلف مورد بررسی قرار می دهد. بعد از آن علایم و نشانه های قیامت، نامهای قیامت و علت آن، معاد جسمانی و اینکه انسانها چگونه محشور می شوند و نامه اعمال آنها چگونه می باشد و شاهدان اعمالشان در قیامت چه کسانی هستند مورد بحث قرار می گیرد. سپس مسئله حسابرسی اعمال و گذراز پل صراط و شفاعت گنهکاران به تفصیل بیان می شود و در انتها به بررسی بهشت و جهنم می پردازد.

تحقیق حاضر به روش کتابخانه ای می باشد و در سه فصل تدوین گردیده است. قرآن مجید از همان ابتدای وحی تا امروز، نفوذ زیادی در اندیشه، زبان و زندگی مسلمانان داشته است. مسلمانان در نحوه و آداب زندگی خود و چه در سبک اندیشه و بیان خویش از کلمات وحی استفاده فراوانی بردند. ادیبان و سخنوران مسلمان نیز در اشکال گوناگون از مفاهیم، تعابیر و زبان قرآن بهره گرفته اند. تأثیر آیات قرآن و احادیث فارسی بسیار قابل اعتنا و توجه است، و یکی از سرمایه های جاودانی ایرانیان سروده های شاعران و عارفان و اندیشه های حکیمان و فیلسوفان و متکلمان ایرانی است، و بسیاری از ابیات و عبارات این بزرگان را «اشاره» ، «تلمیح» ، «اقتباس» ، «تضمین» ، «تحلیل آیات و قصص» و تمثیل های گوناکون این کتاب مبین و سخنان پیامبر و معصومین تشکیل می دهد. از جمله اشعار رودکی، فردوسی، ناصرخسرو، خاقانی، سنایی، عطار، مولوی، جامی و صدها شاعر دیگر، به آیتی و مضمونی ازآیات قرآن کریم و احادیث معصومین زینت گرفته است. سنایی از جمله شاعرانی است که بهره زیادی از قرآن گرفته است و محققین با بررسی آثار او، به وجود چهره های متفاوتی از این شاعر در اشعار او قائل شده اند. در مواردی او شاعری مداح و هجاگوی است و در مواقعی سنایی شاعری عارف با اندیشه های بلند عرفانی است که پیشرو مقتدای شاعران بزرگی می شود که پس از او در این راه گام می نهند و گاهی در اشعارش، او شاعری است که زشتیها و تباهی های اجتماعی را نقد می کند و درس زهد و اخلاق می دهد. آن چیزی که در طول تاریخ شعر فارسی، موجب بزرگداشت خاطره سنایی است، آن ترکیبی است که وی از «عرفان» و «زبان منسجم» خویش به وجود آورده وگاه این معانی را چنان ذوب کرده و در قالب بیان خویش ریخته است، که هیچ کس را توانایی آن نخواهد بود که این گونه اندیشه ها را به لفظی و عبارتی خوش تر ازسنایی ادا کند. تأثیر قرآن و حدیث در شعر سنایی کاملا بارز است و هیچ یک از شاعران فارسی زبان متقدم و معاصر سنایی به اندازه او از معانی کتاب خدا متأثر نبوده است و شاید بتوان گفت هیچ قصیده و غزل و تغزل سنایی نیست که در آن به طریق تضمن و حل یا ترجمه، اثری از قرآن کریم نباشد. از جمله حدیقه او یکی از شاهکارهای مثنوی سرایی در تاریخ ادبیات ایران است که در اشعار آن از آیات قرآن و احادیث بهره بسیار برده است و آن را الهی نامه نیز می نامند. در اشعار حدیقه از آیات قرآن در موضوعات مختلف استفاده شده است. در این کار به بازتاب و بررسی تفسیری آیات قرآن در حدیقه در سه زمینه توحید، معاد و نبوت پرداخته شده است که به نمونه هایی از آن اشاره می کنیم: به عنوان مثال بیت زیر به توحید ذاتی اشاره دارد: آن زمان لاالا الاالله و هم راه نبود در بر شاه اشاره دارد به آیه 19 سوره محمد(ص) : «فا علم انه لا الا الا الله....» در فصل چهارم که فصل اصلی این نوشتار می باشد زمینه هایی چند با توضیحی که داده شد آورده شده و با توضیح و روشن سازی عملکرد هر کدام با توجه به اصل اختصار و عدم تکلف و با کمک گیری از مباحث ذکر شده در کل تحقیق پایان بخش این بررسی می باشد که در فصلی جداگانه ارایه گردیده است.