مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

با شکل‌گیری توازن قوا به‌ویژه میان نهاد دینی و نهاد سیاسی در عصر قاجار، دوره‌ی جدیدی از تأثیر‌گذاری حوزه‌های علمی بر عرصه‌ی ایران و جهان تشیع رقم خورد. تکیه روحانیت بر سنت سیاسی شیعی، به همراه ضعف قاجاریه و تحولات سیاسی و اجتماعی پیاپی در عصر مشروطه، موقعیت خاصی به مراکز علمی و فقهی شیعیان بخشید. با تأسیس حوزه‌ی علمیه قم، در آغاز سده جدید شمسی و جدایی و استقلال حوزه‌های علمیه ایران از عراق، تجربه جدیدی پیش پای روحانیت شیعه نهاده شد و آنان را هم زمان وارد کشاکش‌های سیاسی ایران در حساس‌ترین دوره تاریخی‌اش، نمود. از این تاریخ تا سال 1357(ه.ش)، اندیشه‌های سیاسی مهمی در میان حوزویان ایرانی شکل گرفت که از مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به اندیشه سیاسی ولایت فقیه(با قرائت امام خمینی)، اندیشه‌های رادیکالی فدائیان اسلام و حزب ملل اسلامی و اندیشه سیاسی مکتب تفکیک و تز دوری‌گزینی از سیاست انجمن حجتیه و اندیشه کلام سیاسی جدید، همانند، اندیشه‌های آیت‌الله مرتضی مطهری اشاره کرد، که دامنه و تأثیرگذاری بسیاری از آنان تا عصر حاضر نیز به چشم می‌خورد.