مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشه های اجتماعی ابن خلدون توجه صاحب نظران بسیاری را به خود جلب کرده است. برداشت های صورت گرفته از آرای ابن خلدون متفاوت و بعضاً متناقض است. برخی پژوهشگران، رویکرد ابن خلدون در طرح موضوعات اجتماعی و پایه گذاری علم عمران را ناشی از گسست وی از منظومه فکری اسلامی میدانند. گروهی دیگر، تأملات اجتماعی وی را برخاسته از مبانی معرفت دینی او میدانند. عده ای نیز در این میان، علل ظهور و افول تمدن اسلامی، ویژگیهای شخصیتی و گستردگی مطالعات وی را از دغدغه های تعیین کننده در رویکرد ابن خلدون به طرح موضوعات اجتماعی و تأسیس علم عمران میدانند.هدف مقاله توصیفی تحلیلی حاضر، که با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای انجام گرفته، بررسی نظری دلالت های معرفت شناختی اندیشه های اجتماعی ابن خلدون است. پرسش اصلی مقاله این است که اندیشه های اجتماعی وی چه نسبتی با مبانی معرفتی دینی او دارد. یافته های نظری نشان میدهد که اندیشه های اجتماعی ابن خلدون و بنیان نهادن علم عمران، تحت تأثیر نگرش های اسلامی او بوده است.

بررسی عوامل غیر موثر بر معرفت درتحلیل اندیشه ها و مخصوصا نظام های فلسفی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یکی از مهمترین عوامل غیر معرفتی، عوامل جامعه شناختی است. جامعه شناسی معرفت به عنوان دانشی که مهم ترین روابط میان دانش و جامعه را بررسی می کند، می کوشد تا علم و فلسفه را به زمینه های واقعی و اجتماعی آن مرتبط سازد و از این طریق به توجیه چگونگی تکوین و تطور نظام های اندیشه ای می پردازد. یکی از بزرگ ترین اندیشمندان عرصه جامعه شناسی معرفت ماکس شلر است که نظر او نسبت به دیگر نظرات این عرصه هم از پختگی و میانه روی بیشتری برخوردار است - و بنابراین در دام جبرگرایی و نسبت گرایی گرفتار نیامده است- و هم از لحاظ فلسفی گران سنگ تر است و لذا جامعه شناسی معرفت در نظر او شاخه ای از معرفت شناسی فلسفی به حساب می آید. در بررسی عصر صفوی ، به عنوان عصر پیدایش حکمت متعالیه، بر اساس مبانی جامعه شناسی معرفت ماکس شلر،- که بر تفکیک میان خواص و عوام جامعه تاکید دارد- مشخص می شود که فرهنگ خواص این عصر، شامل سیاستمداران، هنرمندان و ادیبان، نسبت به دیگر دوره های تاریخی ایران پس از اسلام از عمق یافتگی و ژرف نگری بیشتری برخوردار بوده است. سیاست، معماری، هنر و ادبیات در این دوره، به عنوان بارزترین مولفه های فرهنگی، بسیار انتزاعی شده بودند. نظام فلسفی حکمت متعالیه را، که دارای آرای کلیدی انتزاعی چون اصالت وجود، وحدت تشکیکی وجود و حرکت جوهری است، می توان به عنوان برایندی از فرهنگ خواص عصر صفوی به حساب آورد.

این تحقیق نشان می‌دهد که اکثریت پاسخگویان جامعه مورد مطالعه ما در طیف تاثیرپذیری از امریکا قرار دارند. و در میان افرادی که آگاهی کلی نسبت به اهداف و نقش رسانه‌های غربی دارند، تاثیرپذیری از فرهنگ امریکایی نیز بیشتر است . توجه به شیوه‌های جدید تبلیغاتی در عرصه سیاست در عصر حاضر مفید باشد زیرا اصولا" تبلیغات سیاسی و فرهنگی در نزد افراد غیر متخصص در شیوه‌های جدید معنای ویژه‌ای دارد که عبارت است از تعریف و تمجید از سیاستها و فرهنگ یک کشور و یا رد و تکذیب یک سیاست و ارزشهای فرهنگی کشوری دیگر.

مقصود اين تحقيق ، بررسي سير تحولات نظريه ولايت فقيه در بستر تاريخي قرون 12 تا15 ق است. مفروض اساسي اين تحقيق آن است كه تغيير و تحولات نظريه ولايت فقيه در اين دوران عوامل چندي داشته كه در اينجا،‌ بسط يد فقیهان يا توانايي ايشان در دسترسي به قدرت و یا تغییر آن، عامل اصلي انگاشته شده است. بدين منظور، تصريح اين نكته ضروري است كه توجه به بسط يد، نافي ديگر عوامل تأثيرگذار در تحولات نظريه ولايت فقيه نيست، بلكه به نظر، عامل بسط يد فقها مهم ترين تأثير را در تحولات نظريه ولايت فقيه به جاي گذاشته است.