مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در کتاب حاضر بیان می‌شود که کیهان‌شناسی نوین، کمابیش دستاورد ۵۰ سال گذشتة بشر است. از پندارهای اسطوره‌ای خودمان مانند «زروان» و از کیهان‌شناسی ارسطویی و ابوریحان بسیار فاصله گرفته‌ایم. این فاصله تنها در حجم آگاهی‌ها نیست، بلکه در چگونگی نگرش ما به طبیعت است؛ در این است که چه پیوندی‌ست میان مفاهیم ما و طبیعت؟ این بینش مدرن ما را بسیار دورتر از آن برده است که اندیشه ارسطویی و ابوریحانی می‌توانست! ما هم‌اکنون نه‌تنها از سیاه‌چاله‌ها و افق در کیهان سخن می‌گوییم، نه‌تنها سیاه‌چاله‌ها را می‌بینیم، نه‌تنها از زمان آفرینش کیهانِ خودمان حرف می‌زنیم، بلکه از کیهان‌هایی سخن می‌گوییم که هستند و بی‌شمارند، در بیرون از گیتی ما. این دستاورد بشری چگونه دستاوردی است و چگونه این توانایی‌ها را به دست آورده‌ایم؟ موضوع این کتاب این‌گونه پرسش‌ها و کوشش برای یافتن پاسخ آن‌هاست.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آیین زروانی: زمان، مکان، جو، حرکت: تحلیل کهن‌ترین اسطوره ایرانی

نویسنده:

نويسنده:هاشم رضی تصويرگر:فیروزه رضی تصويرگر:سوسن اتحاد

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب) , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه pdf

وضعیت نشر :

تهران - تهران: بهجت,

کلیدواژه‌های اصلی :

آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , اسطوره ها (اصطلاح وابسته ادیان)

شابک (isbn):

978-964-2763-72-6

چکیده :

در کتاب حاضر، ریشه‌های این آیین، شکل‌گیری و گسترش آن و اصول و پایه‌هایش مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا مؤلف به پیشینة زروان و یادکردها، اساطیر و روایات داستانی در پژوهش‌های زروانی، قدیم‌ترین روایات دربارة آیین زروانی و ... پرداخته است. در ادامه دین زرتشتی، نقل افسانة دو همزاد از الیشه، آیین میترا، اهریمن ایزد در آیین میترایی، دیو خدای شیر سر، تفسیر رازها و نمادها، اصالت جبر در آیین زروانی، زروان چهار چهره‌ای و ... مورد بررسی و توجه قرار گرفته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آئین زروانی: مکتب فلسفی - عرفانی زرتشتی بر مبنای اصالت زمان

نویسنده:

نويسنده:مسعود جلالی‌مقدم

نوع منبع :

کتابشناسی(نمایه کتاب) , کتابخانه عمومی

وضعیت نشر :

تهران - تهران: امیرکبیر,

کلیدواژه‌های اصلی :

آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان)

شابک (isbn):

964-00-1006-5-

چکیده :

در این کتاب اندیشه‌ی زروانی (زمان لایتناهی) و بنیان‌های فلسفی و عرفانی آن در آیین زرتشتی بررسی شده است. در آغاز، ماخذ کتاب معرفی شده سپس خاستگاه تاریخی این اندیشه شناسایی و جنبه‌های مختلف آن بررسی گردیده است. در کتاب چنین خاطرنشان می‌شود: "... بنابر شواهد موجود، لااقل در اواخر دوران هخامنشی گروهی وجود داشت که منشا اصلین را دهر با زمان لایتناهی (زروان) می‌پنداشت. معلوم است که مکتب طرفداران زمان به تدریج رشد کرد و اینان با جذب نظر بعضی گروه‌های مخالف در درون مکتب خود (از جمله با وحدت بخشیدن به مکان و زمان، ضمن حفظ اصالت زمان) نظریه‌ی واحد و مقبولی پدید آوردند. به این ترتیب زروان یا زمان پاسخ مطلوب ذهن وحدت‌طلب ایرانیان شده و با آن مکتب بسیاری از مشکلات فکری ایشان برطرف گردید. زمانی که ایشان مبدا کل وجود انگاشتند زمان بیکران بود، دهر، جاودانگی، یا سرمدیتی که با قدمت خود مقدم بر کل موجودات می‌شود، در عین این که هرشی هرامری را دربرمی‌گیرد. در این مکتب، زمان حقیقت وجود گرفته شد، زمان بی‌کرانه حقیقت وجود لایتناهی و زمان کرانمند حقیقت موجودات محدود و فانی ـ و همو است که تقدیر وجود موجودات را تعیین می‌کند".

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تطبیقی ایزدان داوری در اوستا و شاهنامه

نویسنده:

قدسیه رضوانیان، محمد زارعی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

داوری , اوستا , شاهنامه , مهر (میترا) , ایزد سروش , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , خویشکاری ایزد مهر , ایزد داوری , ایزد عهد و پیمان , خورشید در اساطیر , خورشید در اوستا , ایزد رشن

کلیدواژه‌های فرعی :

اسطوره های ایرانی , اندیشه های زروانی , اعتقادات زرتشتی , آیین «ور» , سپهر , داستان ها و آیین های شاهنامه , ایزدان ایرانی , اساطیر زروانی ,

چکیده :

«مهر» در اساطیر ایران ایزد داوری و پیمان است که پیوندی استوار با خورشید دارد و در انجام خویشکاری خود از او یاری می گیرد. دو ایزد «سروش» و «رشن» نیز «مهر» را در کار داوری همراهی می کنند. هر یک از این ایزدان علاوه بر داوری، خویشکاری های دیگری نیز برعهده دارند که از آن میان می توان به برکت بخشی، همراهی با روان مرده، راستی و نبرد با دیوان اشاره کرد. از این رو در این مقاله کوشیده ایم با روش اثباتی و بر اساس تحلیل محتوا نخست نشان دهیم که ویژگی های ایزدان داوری چیست و همچنین این ویژگی ها چه پیوندی با ایزد داور در شاهنامه دارند. در این پژوهش گذشته از ابیاتی که آشکارا بر داوری مهر و خورشید گواهی می دهند، مواردی را نیز که بر اساس محور همنشینی کلام با واژه «داور» ارتباط دارند، و نشانه حضور ایزدان داوری ایران باستان به شمار می روند، بررسی کرده ایم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 195 تا 223

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بازتاب اسطوره آفرینش آیین زروانی در داستان اکوان دیو

نویسنده:

علیرضا شعبانلو

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نزاع اهریمن و اهورامزدا , اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , رستم , اسطوره آفرینش , اسطوره و حماسه در شاهنامه , اسطوره شناسی تطبیقی , اکوان دیو , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , اساطیر زروانی , اساطیر زرتشتی

کلیدواژه‌های فرعی :

جهان بینی زرتشت , نزاع اهریمن و اهورامزدا , اهورامزدا , اسطوره های ایرانی , جهان بینی اساطیری , دوران اساطیری , شیطان در دین زردشتی , باد در اساطیر , ایزد وای ,

چکیده :

داستان جنگ رستم با اکوان دیو، یکی از حماسه های بسیار رازناک و خردآشوب شاهنامه است که فردوسی با آگاهی کامل از این امر، نخستین کسی است که کوشیده تا رمز و راز آن را بگشاید. پژوهندگان اساطیر شاهنامه، تمام همت خود را تنها بر شناخت اکوان و تطبیق آن با یکی از شخصیت های اساطیری مانند ایزد وای، ارزوشمنه (arezusamana) و اکومنه (akumana) گمارده و به دیگر جنبه های این داستان نپرداخته اند. نگارنده بر این باور است که داستان رستم و اکوان از روی روایات دینی به ویژه اسطوره آفرینش زروانی، ساخته شده و بیشتر بازتاباننده و تکرارکننده عمل خلقت است. کیخسرو و افراسیاب در نقش اهورامزدا و اهریمن ظاهر شده اند و رستم و اکوان نیز به ترتیب نماینده بهمن و اکومنه هستند. این داستان بیان کننده سه هزاره سوم از زمان کرانمند است که دوران آمیزش خوبی و بدی، و جنگ نهایی میان نیروهای اهورامزدا با نیروهای اهریمن است. اکوان نمونه آشوب و نابسامانی جهانی است که رستم با کشتن آن، جهان را از آشفتگی و بدی می رهاند و کار خلقت را تکرار می کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 109 تا 128

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی شباهت برخی از اندیشه های سعدی و باورهای زروانی با تاکید بر مینوی خرد

نویسنده:

منوچهر جوکار ,شیما فاضلی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جبر , تقدیر , آسمان , سعدی , مینوی خرد , اندیشه های زروانی , شعر سعدی , سعدی شناسی , آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان) , ادیان ایران باستان (ادیان آریایی) , آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , تقدیر در شعر سعدی , باورهای ایرانی

کلیدواژه‌های فرعی :

جبر اشعری , متون کهن ایرانی (اوستا، متون پهلوی) , حرص , آثار سعدی , اسلام و ایران , متون کهن فارسی , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان) , دیو آز , قناعت در اشعار سعدی ,

چکیده :

سعدی با وجود این که اصل آزادی و اختیار انسان را هرگز به طور کامل نفی نکرده، به شدت تحت تاثیر اندیشه های جبرگرایانه و تقدیرگرایی ناشی از آن بوده است. اغلب سعدی پژوهان در ریشه یابی جبرگرایی وی، اندیشه های اشعری را مهم ترین عامل دانسته اند؛ در حالی که این رویکرد ریشه ها و سرچشمه های کهن تری دارد و چنان که یافته های این پژوهش نشان می دهد، سعدی جدا از اقتضای اوضاع سیاسی و مذهبی و اجتماعی خاص روزگار خود، و در عین اثر پذیری از اندیشه های اشعری با اندیشه های زروانی نیز آشنا بوده است. این جستار به منظور راه یابی به اصالت اندیشه های سعدی در این زمینه و همسو با تبیین هر چه بیشتر این موضوع انجام گرفته و در آن به بیان مهم ترین اصول این نوع تفکر، یعنی اهمیت و نقش موثر آسمان و ستارگان، قدرت دهر و روزگار و به ویژه اهمیت تقدیر و بخت در زندگی انسان از دیدگاه سعدی و تطبیق آن با یکی از منابع اصلی اندیشه های زروانی- مینوی خرد- پرداخته شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 35 تا 67

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

اسطوره های ایرانی؛ برآیند دگرگونی های اجتماعی و جغرافیایی

نویسنده:

حمیدرضا اردستانی رستمی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امیل دورکیم , اسطوره , اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , دگرگونی اسطوره ای , اسطوره های ایرانی , تیشتر , آریائیان , کیومرث , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , ثنویت زردشتی , شیطان در دین زردشتی , ادیان ایران باستان (ادیان آریایی) , آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , دین زردشتی (ادیان آریایی ایران باستان) , اسطوره و دین , کارکردهای اسطوره , مکاتب اسطوره شناسی , اسطوره پژوه , اساطیر زرتشتی , دوزخ زرتشتیان

کلیدواژه‌های فرعی :

فروید , میرچا الیاده , آرکی تایپ (کهن الگو) , ارنست کاسیرر , عصر آهن , ایران ویج , خدای شهید شونده نباتی , روییدن گیاه از انسان , ایزد گیاهی , گذر سیاوش از آتش , پارینه سنگی , عصر مردسالاری , مشی و مشیانه , اسطوره از دیدگاه یونگ , خون سیاوشان , تاریخ زردشت , آتش در آیین زرتشتی , اهمیت آتش , جمشید در اوستا , ماکس فردریش مولر , اسطوره شناسی لوی استروس , عصر سنگ , آسمان در اساطیر ,

چکیده :

از جمله دیدگاه های مهم درباره اسطوره دیدگاه امیل دورکیم، جامعه شناس فرانسوی، است. دورکیم معتقد است که اسطوره ها ازلی نیستند، بلکه تابع عوامل تاریخی و به تبع آن، عوامل اجتماعی و جغرافیایی هستند. این دیدگاه درباره اسطوره های ایرانی نیز درست به نظر می رسد؛ از این رو، در این جستار اسطوره های ایرانی از این منظر بررسی شده اند. بر این اساس، باور به نخست از خاک بودن وجود انسان و آسمان در اسطوره های ایرانی ممکن است روایتی بازمانده از عصر حجر، از فلز بودن آن دو، اسطوره ای به جا مانده از دوره آهن، و باور به روییدن دو شاخه ریواس از نطفه گیومرت، اسطوره ای باقیمانده از زندگی کشاورزی اقوام هندواروپایی باشد. نظام مردسالارانه نیز اسطوره های خود را ساخته است؛ به این معنی که ایزد نرینه ای چون زروان، زاینده اورمزد و اهریمن است و این خویشکاری زنان را از آنان گرفته است؛ همچنین از آنجا که سرمای شدیدی بر سرزمین نخست آریاییان حاکم بوده است، به باور ایرانیان، برخلاف اورمزد که آتشین مزاج و مقدس است، اهریمن برخاسته از آنجا و خود از جنس سرما است. کوچ آریایی ها و گریز آنان از سرما در وندیداد در داستان جمشید تجلی یافته است. اسطوره تیشتر و ستیز او با دیو اپوش، دیو زندانی کننده آب ها، برآیند خشک سالی در ایران است. وضعیت ایزدان نیز ناشی از اوضاع سیاسی بوده است؛ چنان که اورمزد در هنگام تمرکز قدرت سیاسی در دوره ساسانی، تبدیل به خدای برتر مطلق می شود، درحالی که در حکومت ملوک الطوایفی پارتی که پادشاه قدرت مطلق نیست، اورمزد چنین جایگاهی ندارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 35 تا 73

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل داستان فریدون بر پایه دوانگاری

نویسنده:

اسماعیل نرماشیری

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اسطوره , اسطوره‌شناسی (میتولوژی) , فریدون , ادبیات حماسی ایران , اهورایی – اهریمنی , جهان بینی ایرانی , ثنویت (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , ثنویت زردشتی , داستان های شاهنامه , فرزندان فریدون در شاهنامه , فریدون در شاهنامه , تقسیم جهان بین فرزندان فریدون

کلیدواژه‌های فرعی :

ایرج و شاهنامه , نیک و بد , جدال خیر و شر , آموزه‌های زردشتی (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , شرّ در ادیان ایران باستان (آموزه‌ها‌ی ادیان ایران باستان) , نیروهای اَنگره مَینیو , آیین زروان (ادیان آریایی ایران باستان) , اسطوره و دین , داستان های شاهنامه , سلم و تور ,

چکیده :

ساختار داستان فریدون بیان گر این است که فردوسی آن را با اصلی دو انگاری ولی با شکلی پادشاهی- داستانی پرداخته است. تامل در ژرف ساخت داستان نشان می دهد که فریدون بر پایه سرشتی دو قطبی، یعنی بعد اهورایی و بعدی اهریمنی چون آیین زروانی که زروان را پدیدآورنده اهورا و اهریمن می داند، قرار دارد. سرشت اهورایی او نورانی، عدالت خواه، خردگرا و صلح طلب است که بعدها به ایرج و آن گاه منوچهر که در واقع پایان دهنده عصر اهریمنی سلم و تور است، منتقل می گردد، اما بعد اهریمنی فریدون که به ظاهر بعدی فروخفته و خاموش است، ناگهان در موقعیت سنجش فرزندان بعد از بازگشت از سرزمین یمن ظهور می یابد. این سرشت اهریمنی او که به شکل اژدها نمود پیدا می کند، با صفاتی چون حرص و آز، نابکاری، نابخردی، تباهی و آشفتگی، در سلم و تور متبلور می شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 329 تا 350

مشخصات اثر

ثبت نظر