مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «النهجه المرضیه فی شرح الالفیه » اثر جلال الدین عبدالرحمن السیوطی یکی از کتاب های نحوی است که در حوزه برای آموزش علم نحو استفاده میشود. این کتاب یکی از شرح هایی اس ت که بر کتاب الفیه فی النحو محمدبن عبدا لله ابن مال ک نوشته شده است. نویسنده در مقاله حاضر به طور مبسوط روش سیوطی در نگارش کتاب مذکور را وا کاوی کرده است. از این رو، در تبیین هر کدام از روش ها، نمونه هایی از کتاب بیان م یکند. در انتها نیز نکاتی برای تدریس و فرا گیری بهینه کتاب ارائه میدهد.

قرآن مجید که از ابعاد مختلف دارای اعجاز است جنبه بلاغی و ادبی آن بسیار مورد توجه ادبا واقع شده است، آنگونه که سبک، شیوه بیان، عذوبت، لطف ایجاز ، سلامت الفاظ و ... آن عقول ادیبان را به حیرت واداشته است. این کتاب علاوه بر مباحث فکر و اندیشه، هدایتگری، وایصال الی المطلوب، بدون شک در فصاحت و بلاغت نیز پیشگام است. در این مقال بر آنیم تا یکی از مباحث مهم بلاغی- زبانی یعنی تأکید را در این کتاب شریف مورد مداقه قرار دهیم. با عنایت به این که تأکید، اغراض مختلفی دارد از جمله برطرف شدن تردید مخاطب و نهایتاً تأثیر بیشتر کلام در کتب بلاغی و ادبی، بسیار مورد توجه است و با تحقیق و بررسی آیات قرآن شریف می توان موارد مختلف تأکید از جمله استفاده از ادات تأکید از جمله لام ابتداء، نون تأکید، ، تقدیم فاعل معنوی، تکرار، قسم و ... را در آیات نورانی این کتاب مقدس مشاهده نمود.

افتن معنای بلاغی فرآیند استدراک در مشخص نمودن معنی آیات قرآن‌کریم اهمیتی فراوان دارد. این اهمیت هنگامی نمایان­تر می­گردد که مترجم بخواهد معنی واژه «لکنَّ» را به فارسی برگرداند. این واژه از حروف مشبهه بالفعل است و یکی از حروفی می­باشد که می­توان با آن فرآیند استدراک را ارائه نمود. مترجم بدون فهم آیه و بی­آنکه به تفاسیر و معانی بلاغی این حرف را بیابد در ترجمه آن اشتباه خواهد کرد. هدف این نوشتار بررسی جنبه­های بلاغی موضوع «استدراک» در قرآن کریم به­ویژه دریافت معنای «لکنّ» ناسخه می­باشد. برای این منظور به تفاسیر مختلفی مراجعه و در سیاق آیات قرآن و معانی آنها دقت شد. لذا 17 آیه برگزیده شد که حرف «لکنّ» در آنها بکار رفته بود. همچنین 16 ترجمه از قرآن کریم به فارسی انتخاب گردید و با توجه به این ترجمه­ها و فرهنگ­لغت­ها، معانی این حرف در هریک از 17 آیه بررسی شد. در این راه تلاش شد تا با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی این ترجمه­ها نقد و در نتیجه معنایی دقیق­تر از نقش این حرف وترجمه آیه ارائه شود. پس از بررسی آیات ترجمه­شده مذکور، مشاهده شد که بسیاری از مترجمان ایرانی قرآن کریم در ترجمه «لکنّ» ابعاد زبانی و بلاغی آن را نادیده، و بی­توجه به نقش «تعلیل، تأکید واستدراک شبیه به استثنا»ی این حرف، تنها برای آن معادل­های چون (اما، ولی، لکن، و لکن، لیکن، و لیکن، بلکه، و...) در نظر گرفته­اند، بی­آنکه نقش و معانی دیگر آن را در ترجمه آیات منعکس کنند.