مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

اگر در یک طبقه بندی کلان رویکردهای موجود معرفتی را در دو طبقه ی درختی و ریزوماتیک قرار دهیم امتداد چون ویژگی مشترک رویکردهای موجود نمایان می شود چنان که در رویکرد درختی امتداد در طول است و در رویکرد ریزومی در عرض. این این پایان نامه در صدد ارائه ی رویکرد جدید به معرفت با عنوان معرفت حجمی است که ویژگی عمده ی آن عدم امتداد و به تمام حاضر بودن چون یک حجم است. این رویکرد برخاسته از هستی شناسی ویژه ای است که قائل به ئحدت هستی و هستنده است. در معرفت حجمی شدن ذاتی هستی است، هست- نیست است، کوانتوم است؛ چون از هستی سخ رود، از هستنده سخن است، و چون از هستنده بگوید از هستی گفته است. رابطه ی هستنده و هستی، رابطه ی جزء و کل نیست؛ چرا که هستی قابل تجزیه به اجزا نمی باشد. هستی امری زیبا شناختی است، شاهکار هنری است، راز است، و رازآلودگی اش در تجلی است. فروکاست هستی و انسان به مسأله برای وضوح بخشی و شفافیت، دغدغه ی رویکرد های امتدادی است. رویکرد حجمی، هستی را در رازبودگی، در فروبسته ماندن چون راز می یابد. در چنین رویکردی، فاصله ای بین انسان، هستی و معرفت وجود ندارد. ابژه ای وجود ندارد، بل، هر چیز ماهیتی ابژکتیو- سوبژکتیو دارد. دورگه بودن عالم سبب می شود هر کس در عالم خویش زیست کند. لذا، یک عرصه ی عمومی برای به اشتراک گذاشتن مفاهیم یا هر چیز دیگر وجود ندارد. عالم، در یک کلان تئوری شخصی می عالمد. مفهوم کلی بین الاذهانی جایی در رویکرد حجمی ندارد. فرد خود یک نوع است و اقتضای ویژه ای دارد. در این رویکرد «کلی» ناضر به این معناست که هر احساس، ادراک و تصمیمی تبلور کلیت انسان است. نمی توان هر احساس ، ادراک و تصمیمی داشت، این سه برخاسته از ضرورت وجودی اند. ضرورتی که جبری اجتناب ناپزیر تحمیل می کند. یکی شدن هستی و انسان به سبب در عالم بودگی انسان و در انسان بودگی عالم دوآلیسم متافیزیکی را بر نمی تابئ؛ دوآلیسمی که در پوست و گوشت اندیشه رسوخ کرده و بنیادی ترین سنگ بنای رویکردهای امتدادی است. زبان چون یک نظام نشانه ای از عمده تریبن دست آویزهای متافیزیک برای سیطره بر انسان است. نظام نشانه ای با ارجاعات بی پایان منجر به خلق دنیایی مجازی شده و دست انسان را از عالم و امر واقع کوتاه می کند. برای مقابله با نظام ارجاعی، رویکرد حجمی هنر را توصیه می کند و دلالت های تربیتی و تدریس را از منظری زیباشناختی مطرح می سازد.

اسلام، والاترین کالبد وجود انسان را در اسماالحسنی می داند و او را اساسا به سبب دارا بودن این صفات، برتر و متعالی تر از سایر موجودات تلقی می کند.معماری بایستی نیاز انسان را پاسخ دهد و توجه به معنا را که در ابتدای امر به عنوان شاکله معماری اسلامی بیان شد؛ در قالب اسماالحسنی تجلی بخشد. در این بین، معماری مسجد، بواسطه ارتباط دهی انسان و پروردگار، وظیفه تجلی اسماالحسنی را دوچندان بر عهده دارد. پژوهش حاضر در راستای تحقق این امر، به واکاوی نحوه پاسخ دهی معماری مسجد به قبض و بسط وجود انسان پرداخته، با ابزار مختلفی همچون واژه کاوی، مصداق شناسی، مشاهده، مصاحبه با متخصصین معماری و پرسش از کاربران، که همگی تحت قانون اسمای کنترلی انجام می گیرد؛ به مطالعه موضوع می پردازد. نهایتا، یافته های پژوهش توسط کاربران نمونه ها تایید می گردد و پژوهش پیش رو اعتبار خود را از مخاطب عام دریافت می دارد.

بحث از تجرد نفس انسانی یکی از مهم ترین مباحث در انسان شناسی است. در این نوشتار، این مقوله از دیدگاه مؤسس حکمت متعالیه، صدرالمتالهین، و یکی از پیروان مکتب فلسفی او، امام خمینی، مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده پس از ذکر مباحث مقدماتی، براهین تجرد نفس را در دو حوزه «براهین عقلی» (در هشت برهان) و «براهین نقلی» (در 5 برهان) مورد بحث قرار داده است. امام خمینی در براهین عقلی بیشتر بر نظریات ملاصدرا تکیه می کند و تنها در بعضی موارد آرای شخصی خود را اظهار می دارد. برعکس، ایشان در براهین نقلی، رشته سخن را در دست گرفته و به شرح و تبیین این براهین می پردازد. به طور کلی، این دو حکیم، تجرد عقلی نفس ناطقه را که به توسط مشائیون اثبات گردیده بود، مورد تایید قرار می دهند. ملاصدرا تجرد برزخی نفس ناطقه را به اثبات می رساند و امام خمینی، علاوه بر تبعیت از وی در این موضوع، در براهین نقلی، در مورد مقام فوق تجرد نفس ناطقه بحث می کند.

ادیان و مکتب‌های مختلف از زوایای گوناگون به موضوع انسان رشد یافته پرداخته‌اند از این رو با ذکر ویژگی های متفاوت برای او کوشیده‌اند نمونه‌ای از انسان کامل ارائه دهند. تا دیگران با پیروی از او بتوانند با شکوفا ساختن استعدادهای خود راه‌های کمال را بپیمایند . در روان شناسی نیز موضوع انسان و کارکرد آرمانی آن مورد توجه قرار گرفته است نظریه پردازانی که بیشتر به موضوع کارکرد آرمانی می پردازند تحت عنوان نظریه پرداز خودشکوفایی و کمال طبقه‌بندی می‌شوند .اسلام نیز در کتاب آسمانی اش قرآن کریم برای انسان رشدیافته جایگاه ویژه‌ای قائل است تا جایی که خداوند در قرآن او را خلیفه و جانشین خود می‌داند و الگوی دیگران معرفی می کند. از آنجا که نگاه قرآن کریم نگاهی است از سوی خالق به مخلوق و نگاه روان شناسی نگاهی است در سطح توانایی های بشری ، الزاماً نمیتوان بین مفاهیم قرآنی و یافته‌های بشری رابطه برقرار نمود امّا این پژوهش در شکل رساله کارشناسی ارشد بر آن است تا ضمن تحلیل و بررسی نگاه ویژه قرآنی در رابطه با شخصیت انسانهای کامل و رشدیافته از طریق تطبیق بین مباحث قرآنی و روان‌شناسی ( تا حد امکان )، به بیان مبانی روان شناختی شاخصه‌های شخصیتی افراد رشدیافته از منظر قرآن بپردازد.در این پژوهش بعد از بررسی چالش‌های اساسی درباره طبیعت بشر از منظر روان‌شناسی و قرآن به موضوع انسان سالم و رشدیافته پرداخته شده است . ابتدا از منظر روان‌شناسان مختلف که در حوزه انسان سالم و انسان رشد یافته نظریاتی داشته‌اند سخن به میان آمده و سپس از منظر قرآن کریم به این موضوع پرداخته شده است . رشدیافتگی در قرآن کریم از طریق شبکه معنا شناسی کشف و ویژگی‌های انسان رشدیافته استخراج و از طریق تحلیل محتوا شاخصه‌های آنها دسته‌بندی گردیده است . بعد از توصیف قرآنی، تبیین روان‌شناختی ویژگی های انسان رشدیافته با توجه به ابعاد شخصیت یعنی سه حوزه شناختی ، انگیزشی و رفتاری انجام پذیرفته و همچنین از منظر صفات در شخصیت با توجه به تقسیم بندی کتل در سه حوزه پویشی ، توانشی و خلقی ، دسته‌بندی ویژگی‌ها انجام شده است . در پایان به ویژگی های اختصاصی الگوی قرآن در بیان و ارائه شخصیت رشد یافته در مقایسه با نظریه‌های روان شناسان کمال پرداخته شده است.