جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه اخلاقی جنگ عادلانه که خاستگاه دینی داشته، ابتدا توسط روحانیان مسیحی به ویژه آگوستین قدیس در کتاب شهر خدا مطرح گشت و سپس از سوی سیاست‌مداران مورد استقبال زیادی قرار گرفت. هدف اصلی این نظریه، کاستن از خسارت‌های انسانی و مادی جنگ‌هاست. نظریه مذکور بر اساس اجزای چهارگانه «دیدگاه شهر خدا و شهر انسان، فضیلت و عدالت، قوانین و مشترک‌المنافع»، اصولی اخلاقی را برای مراحل قبل از جنگ، حین جنگ و پس از جنگ مطرح کرده است. هرچند برخی از محققان تلاش کرده‌اند تا اصول اخلاقی جنگ عادلانه را به‌صورت تطبیقی با جهاد ابتدایی و جهاد دفاعی در اسلام مورد بررسی قرار داده و یا برخی دیگر به حکم جنگ روانی و شرایط استفاده از آن در اسلام بپردازند، ولی در این پژوهش به نقد اجزاء زیرین و جنبه جنگ روانی آن پرداخته شده است. از‌این­رو، در این نوشتار ابتدا با روش توصیفی ـ تحلیلی، از منظری دینی و با تکیه بر گزاره­های نهج‌البلاغه، اجزاء زیربنایی این نظریه در آثار آگوستین نقد و بررسی و سپس مشروعیت جنگ ‌روانی به بحث گذاشته می­شود. نتایجی که این پژوهش بدان دست یافته آن است که از منظر نهج‌البلاغه، اولا، خلقت تمام انسان‌ها بر اساس فطرت الهی و خیر است و عدالت فضلیتی جهان‌شمول و ذاتی در انسان است، نه مختتص به مسیحیان کاتولیک و عدالت اجتماعی حاکمان در اسلام شامل همه انسان­ها حتی حیوانات نیز خواهد شد. ثانیا، جنگ روانی رسانه­‌ای در صورتی عادلانه است که دارای ویژگی­هایی مثل: حق‌نمایی، افشاگری به حق، رعایت انصاف، ارشاد و موعظه، دوری از مکر و خدعه باشد. دقیقا بر اساس همین ویژگی­ها، جنگ‌روانی و تبلیغات خصمانه نیز باید مورد نقد قرار گیرد. برخی از نقدهای وارد به اجزای این نظریه عبارت است از: 1. انحراف در تفسیر آفرینش اولیه انسان؛ 2. انحراف مفهومی عدالت؛ 3. عدالت تفویضی و انحصاری؛ 4. باطلگرایی در عین حق ­نمایی.