جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در فضای اجتماعی دوره مشروطه (اواخر عصر قاجار) منبرهای روحانیت به عنوان عامل انسجام­بخش اجتماعی، دارای جایگاهی مهم و معتبر بودند. در این مقاله با بهره ­گیری از «نظریه میدان بوردیو» که تحلیل پدیده­ های مختلف اجتماعی را مقدور می­سازد، جایگاه منبرِ وعظ و خطابه مورد واکاوی قرار گرفته و با تشریح مفاهیمی چون «میدان»، «سرمایه»، «منش» و «کنش» و عناصر تأثیرگذار بر فضای آن، مطالعه شده‌­است. سؤال اصلی این است: با استفاده از نظریه میدان بوردیو، «منبر دینی» چه ویژگی­ ها، دستاوردها و بازخوردهایی در دوره مشروطه داشته‌است؟ براساس نظریه بوردیو می­توان گفت که منبر، میدانی گسترده، با عادتواره ­های ویژه از باورهای مذهبی مردم، در بسیج توده ­ها، مطالبه مشروطیت و تأسیس مجلس بوده و توان­مندی شایانی داشته‌است. همچنین بنابر یافته­ های این پژوهش، «میدان منبر» در این دوره از اهرم ­های سه ­گانه میدان (استقلال، قدرت و منازعه بر سرمایه) به­ طور نسبی برخوردار بوده­ و در بیشتر وقایع مشروطه حضور اثرآفرین داشته و البته از تقابل با برخی میدان­ ها نیز آسیب­ دیده‌است.