جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به روش کتابخانه­ای و با رویکردی تطبیقی به مقایسه و توصیف سیر و سلوک از منظر سیدحیدر آملی به­عنوان نماینده عرفان اسلامی شیعی و پاتانجلی بنیانگزار مکتب فلسفی یوگا می­پردازد، بر اساس مطالعات انجام­گرفته، مکتب یوگا دارای دیدگاهی افراطی و زهدی خشک است که هدف آن تنها ازکارانداختن ذهن، فکر، عواطف و احساسات و جسم برای رسیدن به سامادهی است که در سکوت و سکون مطلق به­دست­می­آید. این مکتب گرچه خداباور است اما سیر و سلوک در آن صرفاً برای رسیدن سالک به آگاهی مطلق روحی است. لیکن در مکتب عرفانی آملی که مبتنی بر عرفان اسلامی با قرائت شیعی است، هدف از سیر و سلوک تقرب به درگاه الهی، تخلق به اخلاق­الله و فانی شدن در افعال و صفات و ذات خداوند است که با روش متعادل و متناسب با ظرفیت­های سالک و بر اساس آموزه­های وحیانی دین مبین اسلام و سیره معصومین علیهم السلام می­توان به آن دست­یافت. با توجه به گسترش یوگا در جهان و ایران که به­دلایل مختلف به شرایط نگران­کننده­ای رسیده­است، مطالعات پژوهشی به­خصوص با رویکرد مقایسه­ای درباره مکتب یوگا بسیار اهمیت دارد. این مطالعات موجب­می­شود ابعاد گوناگون یوگای کلاسیک روشن­شود و با مقایسه عرفان اسلامی می­­توان برتری­های عرفان اسلامی را نسبت به آن نشان­داد. این پژوهش بخشی از این برتری­ها را نشان­می­دهد.

آشنایی چهره­ های شاخص تصوف با آموزه­ های شرقی به ویژه یُگه کلاسیک هندویی از نکات مهم در تاریخ تصوّف اسلامی است که خود دلیلی بر غیربومی انگاشتن خاستگاه عرفان اسلامی در نزد برخی مستشرقین نیز شده است. در این نوشتار پس از اشاره به مکتب یُگه و نیز نحوه حضور تصوف اسلامی در هند، مکتوبات و ملفوظات برخی از چهره­ های شاخص تصوف اسلامی که به آموزه ­های هندویی به طور عام و یُگه کلاسیک به طور خاص اشاراتی داشته­ اند و یا به ترجمه و شرح آن پرداخته­ اند بررسی شده و نحوه معرفی یُگه کلاسیک توسّط ایشان به جهان اسلام ارزیابی شده است. در نتیجه بررسی به عمل آمده مشخص گردید که همّ اصلی ایشان بر انتقال عریان یُگه نبوده و ضمن اینکه سعی کرده­ اند شناخت دقیقی از آن به دست آورند کوشیده ­اند آن را در قالب مفاهیمی که در جهان اسلام قابل فهم است منتقل کنند. این یافته خود می تواند تأییدی بر نظریه ای باشد که اهتمام دانشمندان اسلامی در دورۀ میانه بر شرح منابع ملل دیگر را بیش از ترجمه آثار می­داند.