جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قاعده‌ی احسان و ائتمان به عنوان دو قاعده‌ی مهم در اسقاط ضمان شناخته می‌شوند. اهمیت پرداخت به این دو قاعده از آن رو است که در بسیاری از ابواب فقهی برای نفی ضمان به آنها استناد می‌شود. . از خلال مباحثی که مرحوم امام خمینی در کتب فقهی خود بیان نموده‌اند اینگونه به نظر می‌رسد که موضوع قاعده احسان اذن شرع و عقلاء به اتلاف و عمل ملازم با آن است. پس هرجا که مصلحت تلف بیش از مفسده‌ی آن باشد، موضوعی برای اجرای قاعده‌ی احسان است. از آن سو موضوع قاعده‌ی ائتمان مطلق امانات شرعی و مالکی که اذن مالکی و شرعی به غیر از اتلاف و عمل ملازم با آن تعلق گرفته است. همچنین رویکرد مرحوم امام خمینی در ارتباط با نسبت این دو قاعده با ادله‌ عام ضمان آن است که خروج قاعده‌ی احسان از ادله‌ی ضمان، تخصصی و خروج قاعده ائتمان به تخصیص است. تبیین تفاوت ماهوی این دو قاعده آثاری دارد که در مقاله بدان پرداخته شده است. از جمله‌ی این آثار عدم امکان اشتراط مسئولیت و ضمان در قاعده احسان و امکان اشتراط ضمان در قاعده ائتمان است.