جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله در عقآئد اهل حق و تفصيل انتحالات اهل باطل مرتب بر مقدمه (قوه علمي و عملي) و فصول و خاتمه (نفي جبر و تفويض) است كه بخواهش شاهزاده مريم بيگم صفوي نگاشته. تاريخ ختم تاليف: 7 جمادي الثاني 1097. (مهدي ولائي) دريک مقدمه و چند فصل و خاتمه، از علي بن حسين کربلايي که براي شاهزاده مريم بيگم درباره اعتقادات صحيحه و آراء فاسده حکماء و صوفيه نوشته و مي خواسته است پس ازآن جامع البراهين بنويسد. ترجمه ايست از کتاب <معراج السالکين الي الحق المبين> از خود مؤلف دراصول دين که به عربي بوده، اين رساله شامل مقدمه وچند فصل وخاتمه است. کربلائي از تأليف <انوار الهداية> در 1107ق فراغت يافته است. اعتقادات شيعه اماميه را با اعتقادات مخالفان ايشان از حكما و صوفيه و معتزله و اشاعره جدا ساخته و بطور خلاصه پس از كتابش «معراج السالكين الي الحق و اليقين» بنام شاهزاده مريم بيگم در يك مقدمه و چند فصل و يك خاتمه پرداخته تا اگر توفيق يابد كتابي مفصل بنام «جامع البراهين علي الحق و اليقين» برشته تأليف درآورد و در هفتم جمادي الثاني سال 1097تأليف آن پايان يافته است. فهرست بعضي از مطالب كتاب چنين است: مقدمه: در شناختن قوه علمي و عملي. فصل: در شناخت قوه واهمه. فصل: درتقسيم مردم به اهل ملت و اهل نحلت. فصل: چگونگي فكرمردم. فصل: تقسيم مسلمانان به اهل شرع و حكمت و تصوف. فصل: تقسيم اهل شرع به محدثين و مكلمين. فصل: درتقسيم محدثين به شيعه و سني و ذكر متكلمان هريك به اجمال. فصل: در اعتقادات اماميه. فصل: اختلاف اماميه و اشاعره در اعتقادات. فصل: دراعتقادات معتزله. فصل: در قضا و قدر. خاتمه: در بيان معني جبر و تفويض و امربين امرين. شايد شيخ علي بن حسين كربلائي، مولف كتاب كشف الاباطيل في رد سائر الفرق و كتاب جامع البراهين. مولف كتاب حاضر را براي مريم بيگم كه در القاب او مي آورد: «غره باصره سلطنت، ثمره شجره سيادت» در اصول عقايد شيعه (به گفته مولف بدون استدلال) و با شيوه اي خاص نوشته و مذاهب مختلف اشعري و معتزلي را نيز نقل مي كند و مشتركات و مفترقات آنان را با اماميه بيان مي دارد. اين رساله مرتب است بر يك مقدمه و فصل چند و خاتمه. مقدمه بايد دانست كه در انسان دو قوه است علمي و عملي فصل قوه علمي مستقل نيست در معرفت اكثر چيزها فصل تقسيم مردم به اهل ملت و اهل نحلت (در اين فصل از فرق و مكاتب فلسفي و فكري ياد مي كند و نيز از پاره اي از مبادي فلسفي مانند جوهر و عرض و عقول و صدور واحد از واحد، هيولي و صورت) فصل در تقسيم مدعيان اسلام به اهل شرع وحكمت و تصوف (با متصوفه و نيز فلاسفه به مخالفت برخاسته و تفصيل سخن را در رد آنان به كتاب كشف الاباطيل خود كه به زبان عربي نوشته است احالت مي كند و در اين رساله به تفصيل بر عقيده وحدت وجود مي تازد. فصل در تقسيم اهل شرع به محدثان و متلكمان فصل در تقسيم محدثان به شيعيان و سنيان فصل در اعتقادات اماميه فصل در اعتقادات اشاعره، كه با اماميه مخالفت دارد فصل در اعتقادات معتزله. در اين فصل تاريخچه اعتزال و فرق معتزله را مي آورد و در باب افعال عباد (مسئله خلق افعال) تفصيل مي پردازد و از مولي خليل قزويني (بعض فضلاء عصر) نظراتي در اين باب نقل و رد مي كند (ص 92-125) خاتمه در بيان جبر و تفويض و امر بين امرين. (در خاتمه نيز موضوع بحث تفضيلي فصل اخر را دنبال مي كند) مولف در خاتمه از استاد خود محمد باقر مجلسي ياد مي كند و در يكي از فصول، از كتاب كنز الايمان سيد حسن صوفي نام مي برد. صاحب ذريعه از كتاب سراج السالكين در اصول عقايد تاليف علي بن حسين كربلايي، كه ترجمه معراج السالكين مولف است و به قلم خود او ياد مي كند و نيز از كتاب انوار الهدايه او كه در 1107 تاليف شده است. (حائري) در بيان اعتقادات شيعه بدون ذكر دلايل «اعتقادات حقه اهل حق و معتقدات باطله اهل باطل» كه به خواهش مريم بيگم دختر شاه صفي نوشته شده است. مؤلف پيش از اين تآليف كتابي با نام جامع البراهين علي الحق اليقين بنويسد. تنظيم شده در يك مقدمه و چند مقدمه و چند فصل بدون شماره و خاتمه: مقدمه: بايد دانست كه در انسان دو قوه است علمي و عمل. فصل: قوه علمي مستقل نيست در معرفت اكثر چيزها فصل: تقسم مردم به اخل ملت و اهل نحلت فصل: چگونگي فكر مردم. فصل: تقسيم اهل شرع به محدثين ومتكلمين فصل: در اعتقادات اماميه فصل: قضا و قدر در غالب نسخه ها تاريخ پايان تأليف 7 جمادي الثاني 1097 ق نوشته شده اما اين تاريخ در نسخه ما اوايل شعبان 1089ق است (حكيم) مختصري است در اصول عقائد شيعه كبه به درخواست شاهزاده مريم بيگم صفوي در سال 1097ق تأليف شده است. (قاسمي، رحيم) آغاز كتاب: بسمله الحمدلله الذي شرح صدورنا بالاسلام و هدانا لاتباع ملّة خير الانام و اجتناب آراء الاقوام و نوّر قلوبنا بنور الايمان و کشف عنها ظلام الحبل و غياهب الکفران ... و بعد چنين گويد ... علي بن شيخ حسين الکربلايي که بعد از فراغ از تأليف رساله معراج السالکين الي الحق المبين که بزبان عربي سمت تحرير يافته ... اما مقدمه بيايد دانست که براي انسان انجام كتاب: ختم الله لمن كان السبب في تأليف هذه الرسالة‌ بالحسني و لنا و لجميع المؤمنين ... [فهرست سپهسالار 5/99؛ الذريعة 12/157 شماره 1055 و2/446 و21/229؛ فهرست آستان قدس 11/371؛ فهرست مرعشي 6/25 و 27/68؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي 2/1190؛ مدرسه حجتيه ص 16؛ كتابخانه وزيري 3/967؛ ف ف منزوي1190؛ اهدائي به آستان قدس ص 343؛ الفبائي آستان قدس ص 649؛ دانشگاه اصفهان 2/548؛ فهرستواره كتابهاي فارسي 7/473 و 9/342؛ رايانه آستان قدس؛ شورا 1/27/29؛ فهرستواره 7/473و 9/342؛ معجك التراث الكلامي 3/526؛ «نسخه خطي سراج السالكين به خط ميرزا احمد تبريزي»، حميد فرزام، در فرخنده پيام: يادگارنامه استاد دكتر غلامحسين يوسفي، مشهد، دانشگاه مشهد، 1360ش، ص302-310]

این کتاب در احکام زنان به زبان فارسی است، مربوط به دوره صفویه بوده و به سلطان حسین اهدا شده است./// توضیح نسخه چاپ شده کتاب: بیان برخی از احکام شرعی مربوط به زنان در موضوعات مختلف است. در این اثر ضمن بیان برخی از ویژگی‌های مربوط به نسخه خطی مربوط به کتاب " عقد الکساء فی فقه النساء" به بیان مسایل فقهی مربوط به زنان در زمینه طهارت و نجاست، نماز، زکات، روزه، اعتکاف، حج، جهاد، نکاح، نفقه، مهریه، طلاق و ... پرداخته شده است. در همین زمینه به تبیین مباحثی مانند: احکام حیض، استحاضه، نفاس، موارد استثنای روزه و نماز زنان، صفات و واجبات مالی زنان، حقوق زنان در ازدواج، احکام عده زنان، احکام طلاق‌های رجعی، خلع و مبارات، احکام مربوط به زنان در اموری مانند: ظهار، ایلاء، لعان، شهادات، ارث زنان، قصاص، دیات، حدود، حد زنا و سرقت آنان، ارتداد زنان، احکام کفن و دفن آنان و برخی دیگر از امور متفرقه آن‌ها پرداخته و ادله فقهی آن‌ها را بیان نموده است.

توضیح کتاب: در این اثر که تصحیح شده یکی از نسخ خطی مربوط به سده دوازدهم هجری است، مهمترین دیدگاه‌های صوفیه، محدثان، متکلمان و فلاسفه در زمینه عقاید اسلامی منعکس شده است. نگارنده سعی دارد به دفاع از باورهای دینی شیعه امامیه پرداخته و دیدگاه‌های اعتقادی اهل‌سنت را مورد نقد قرار داده و عقاید شیعه را از افکار حکما، صوفیه و متکلمان اشعری و معتزلی تفکیک نماید. وی در مرحله ایجابی نیز تلاش دارد به شکلی روشمند و با توجه به آموزه‌های کتاب و سنت، عقاید و باورهای شیعی را اثبات نموده و چنین القاء نماید که طریقه اعتقادی شیعه امامیه بر حق استوار بوده و سایر طرق وسوسه‌های شیطانی می‌باشد. بحث و بررسی مباحث مربوط به قضا و قدر الهی، جبر و اختیار، نسبت بین افعال خداوند و افعال بندگان، حسن و قبح ذاتی، نبوت پیامبر اسلام(ص) و امامت امامان اثناعشر از مهمترین مندرجات این نوشتار است.