جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم صورت زندگی بنیادی‌ترین مفهوم در منظومه مفاهیم ویتگنشتاین متأخر است، بااین‌حال ویتگنشتاین خود چنانکه اقتضاء رویکرد اوست تعریف روشنی از آن به دست نداده و چه‌بسا عمداً آن را به‌صورت پر ابهام به‌کاربرده است. این جُستار، ضمن اشاره اختصاری به برخی از تفسیرهای موجود در این باب، تلاش نموده است صورت زندگی را در پیوند با دیگر مفاهیم فلسفه متأخر ویتگنشتاین بررسی نموده و به مشخصه‌های بپردازد که به این مفهوم نقش محوری در اندیشه ویتگنشتاین می‌بخشد. با گذر از نظریه‌های تبیینی در باب پدیدارهای زبانی و بذل‌توجه به کاربرد عملی زبان، صورت زندگی همچون امر داده‌شده و خود بدیهی و حقیقت نهایی توضیح‌ناپذیر ظاهر می‌شود که بنیاد رویه‌های کاربرد زبان، بنیان توافق و مرجع نهایی صدق و کذب است. امری که هیچ‌چیز خارج از آن وجود ندارد و منبع همه آشکارگی‌ها است.

‫هم? انديشمندان بزرگ در طول تاريخ با رويکردها و روشهاي مختلف، به تحقيق و تأمل در باره حقيقت انسان پرداختهاند. تحقيق حاضر در سه فصل، اين مسئله را از ديدگاه دو فيلسوف بزرگ، ارسطو و ابن سينا بررسي کرده است. ارسطو با تکيه بر مباني فلسفي خود، تحليلي طبيعي از انسان ارائه ميدهد. وي موجوديت انسان را همانند جانداران ديگر، در قالب دو مفهوم ماده و صورت تحليل ميکند. در نظر وي انسان موجودي ترکيب يافته از نفس به مثابه صورت و بدن مادي است. صورت در هر جانداري، کارکرد و غايت مخصوص به خود را دارد. صورت انساني علاوه بر داشتن کارکردهاي نفس جانداران فروتر، واجد کارکرد خاص انساني، يعني انديشه و تعقل، نيز ميباشد. صورت(نفس) انساني، زندگي عقلاني انسان را که توأم با فضيلت و سعادت است، رقم ميزند. البته انسان نميتواند فضيلت و سعادت خود را در تنهايي و به دور از اجتماع به دست بياورد؛ زيرا انسان طبيعتاً موجودي مدني است؛ بدين معني که غايت انسان، زندگي در اجتماع است و فعاليت در اجتماع، بخشي از کارکرد انسان است. ابن سينا از موجوديت انسان تبييني ديني به دست ميدهد. در نظر ابن سينا با اينکه انسان ترکيبي از نفس و بدن است، ذات انسان را نفس او تشکيل ميدهد. نفس انسان موجود مجرد است که بعد از فناي بدن باقي ميماند و سعادت و شقاوت انسان در آخرت تحقق مييابد. زندگي جمعي جزو ذاتيات انسان نيست که در صورت نبود آن انسان از انسانيت بازماند؛ اما نيازهاي متنوع و گوناگون انساني، موجوديت و شکلگيري حيات جمعي را ضروري ميسازد؛ چون برآورده شدن نيازهاي مادي و معنوي انسان به صورت درست و عادلانه نيازمند مدينه عادلهاي است که بر بنياد قانون الهي تکوين يافته باشد. آموزه ارسطو در باب جاودانگي نفس انساني داراي ابهام است؛ بلکه ميتوان گفت که مايه لازم براي بقا و جاودانگي فردي را فراهم نميآورد؛ زيرا از ديد وي، تمام قواي نفس از جمله عقل منفعل، با نابودي تن از بين ميرود و تنها عقل فعال است که بعد از مرگ باقي ميماند.