جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار حاضر با هدف بررسی رابطهٔ قانون و اخلاق در اندیشهٔ هارت و دورکین نگارش یافت. نتایج تحقیق حاکی از این بود که از نظر هارت قانون و اخلاق به دو صورت می‌توانند رابطه داشته باشند. یکی به صورت عرضی که شامل پذیرش اصول اخلاقی در قاعدهٔ رسمیت‌بخش و رعایت محتوای حداقلی قوانین از منظر اخلاقی بود؛ لذا قانون و اخلاق از نظر محتوایی رابطهٔ ذاتی ندارند، بلکه می‌تواند در دو شکل مذکور رابطه داشته باشد. دیگری رابطهٔ ذاتی که همان رعایت عدالت صوری قانون بود که به معنای برخورد مشابه با موارد مشابه بود. چنین نگرشی چون تنها جنبهٔ شکلی دارد با اصول پوزیتیویسم ناسازگاری ندارد. از سوی دیگر از نظر دورکین قاضی در پرونده‌های دشوار ناگزیر است از طریق اصول و ارزش‌ها که مبنا و ساحت بنیادی نظام حقوقی هستند، موضوع را حل ‌کند. در چنین مواردی قاضی با توسل به اصول و ارزش اخلاقی متناسب، پرونده را بررسی و رأی نهایی صادر می‌کند. ضمن اینکه در پرونده‌های دشوار نقش قاضی تنها تطبیق قوانین نیست؛ بلکه وظیفهٔ او تفسیر قوانین است. قاضی باید تلاش کند اصول و ارزش‌ها را به گونه‌ای فهم و ادراک کند که انسجام و تمامیت نظام حقوقی یعنی هماهنگی قواعد و قوانین به عنوان رو بنا و اصول و ارزش‌ها به‌عنوان زیربنا رعایت شده باشد. بر این اساس، هم هارت و هم دورکین به نقش اخلاق در قانون اذعان داشتند؛ با این حال میان آن دو در چگونگی تحلیل و نگرش به این موضوع تفاوت وجود دارد.