جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صاحبان علم و اندیشه در بررسی اعجاز قرآن کریم از دیرباز تاکنون به بخش بیان و اسلوب آن توجه ویژه‌ای داشته‌اند. در این زمینه پژوهش‌های ارزشمندی انجام گرفته است که از این طریق ربانی بودن مصدر این متن بی‌نظیر نیز نمودی بارز دارد. عدول به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین شیوه‌های بیانی قرآن کریم به معنای تغییر در سیاق و اسلوب کلام است، که خود گونه‌های مختلفی دارد و اندیشمندان علم بلاغت به دسته‌بندی آن پرداخته‌اند. از جمله عدول از حقیقت به مجاز، عدول از تعابیر نزدیک و آسان به تعابیر دور و پیچیده، عدول از یک صیغه به صیغۀ دیگر در فعل‌ها و اسم‌ها که اغراضی را نیز برای آن بیان کرده‌اند. زبان‌شناسان نیز به اغراض فرعی تکنیک‌های زبانی تأکید دارند. رومن یاکوبسن زبان‌شناس بنام روسی از اغراض فرعی به‌عنوان نقش‌های زبانی یاد می‌کند. وی برای زبان شش نقش ترغیبی، عاطفی، ادبی، همدلی، فرازبانی و ارجاعی در نظر گرفته است. پژوهش حاضر سعی دارد با تکیه بر نظریۀ نقش‌گرایی یاکوبسن، اغراض عدول بین اسم و فعل در قرآن کریم را بررسی و تحلیل کند و از این دریچه به اعجاز بیانی قرآن بنگرد. این بررسی نشان می‌دهد که عدول در هریک از آیات، مخاطب را دچار کاوش ذهنی و تعقل و تدبر می‌کند؛ تعقل و تدبری که از اهداف اساسی خداوند متعال در قرآن کریم است. نتایج نشان می‌دهد که دلالت اسم بر ثبوت و فعل بر تجدد و حدوث، بیشترین نمود را در این آیات داشته و در برخی آیات علاوه‌بر دلالت معنایی، رعایت فاصلۀ آیات نیز مدنظر بوده است. نقش‌های شش‌گانۀ زبان گاهی با هم همپوشانی دارند و در برخی موارد، عدول صورت‌گرفته بیش از یک نقش را نمود بخشیده است که همۀ این موارد بیانگر اعجاز بیانی قرآن کریم و ثابت‌کنندۀ مصدر ربانی این کتاب آسمانی است.