جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشته، بخش‌هایی از فصل اول کتابِ استیون شومیکر، «مرگ یک پیامبر: پایان زندگی محمد و آغاز اسلام»، (دانشگاه پنسیلوانیا، ۲۰۱۱) به‌صورت خلاصه آمده است. شومیکر در این کتاب ادعا می‌کند سال وفات پیامبر را باید دو سال دیرتر از آنچه در منابع اسلامی آمده است در نظر گرفت و یکی از منابع مهم او در این ادعا متن کتاب «آموزه‌های یعقوب» است. در نوشتۀ حاضر به این نکته پرداخته شده است.

استیوِن شومیکر (متولد ۱۹۶۸) پژوهشگر امریکایی و استاد مطالعات ادیان در دانشگاه اُرِگن است که در تحقیقاتش به‌طور ویژه بر تاریخ مسیحیت در اوایل حکومت بیزانس و روابط اسلام اولیه و مسیحیت در خاورنزدیک تمرکز دارد. تا کنون سه کتاب دیگر از او در حوزۀ مطالعات اسلام منتشر شده‌اند: «مرگ پیامبر: پایان زندگی محمد و آغاز اسلام» (۲۰۱۱)، «پیامبری ظهور کرده: برآمدن اسلام از منظر متون مسیحی و یهودی» (۲۰۲۱) و «تکوینِ قرآن: پژوهشی تاریخی-انتقادی» (۲۰۲۲). شومیکر در کتاب «آخرالزمانِ حکومتی: فرجام‌شناسیِ حکومتی در دوران باستان متأخر و اسلام آغازین» (۲۰۱۸) با تحلیل برخی متون یهودی، مسیحی، زردشتی و اسلامی تلاش می‌کند دیدگاه‌های آخرالزمانیِ دوران باستان متأخر را در خاورنزدیک ترسیم کند. چهار مدعای اصلی در این کتاب مطرح می‌شود: نخست آنکه خاورنزدیک از چندین قرن قبل از ظهور اسلام محیطی بوده است سرشار از اعتقادات آخرالزمانی و انتظار برای پایان‌یافتن دنیا؛ دوم اینکه این دیدگاه‌های آخرالزمانی همگی همراه با آرزواندیشی‌های حکومتی و به‌نوعی مرتبط با سرنوشت حکومت بیزانس بوده است؛ سوم آنکه اسلام اولیه نیز در همین زمینهٔ آخرالزمانی شکل گرفته و نیرومحرکهٔ جنبش پیامبر اسلام نیز دیدگاه‌های آخرالزمانی بوده است؛ و درنهایت اینکه اورشلیم یا سرزمین مقدس پایتخت آخرالزمان است و در سنت ادیان ابراهیمی نقشی کلیدی دارد. از این منظر، فتوحات اولیهٔ یاران پیامبر به هدف بازپس‌گیری سرزمین‌ مقدس از حکومت روم بوده است. در منظر محمد و یاران او، این بازپس‌گیری مقدمه‌ای برای آخرالزمان در آینده‌ای نزدیک بوده است. کتاب شومیکر ۲۶۰ صفحه دارد، شامل پنج فصل به‌علاوهٔ مقدمه، مؤخره، پانوشت‌ها، فهرست مراجع و نمایه. شومیکر در مقدمه این کتاب را از لحاظ روش‌‍‌شناختی در راستای کتاب قبلی خود «مرگ پیامبر» می‌داند. او معتقد است اسلامِ اولیه تافتهٔ جدابافته‌ای از محیط مذهبی باستان متأخر در خاورنزدیک نیست و در نتیجه همان روش‌های تاریخی-انتقادی‌ای را که برای بررسی دیگر ادیان این منطقه استفاده شده‌اند باید برای تحلیل اسلام اولیه نیز به کار گرفت.

این مقاله مروری است بر سفرنامه هیه‌چو، راهبی کره‌ای که در قرن هشتم میلادی/ دوم هجری، برای زیارت اماکن مقدس بودایی به هند سفر کرد. اما سفرش به هند محدود نشد و او از هند به سمت غرب و شمال تا افغانستان و پاکستان و نیز منطقه ماوراءالنهر و آسیای مرکزی سفر کرد. به ­علاوه او در این سفر تا فارس و شام نیز رفت و سپس در اواخر سال 727 م/ 109ھ به مناطق شرقی چین بازگشت و به‌کار ترجمه متون بودایی سرگرم شد. سفرنامه هیه‌چو کمتر شناخته­ شده است و با این‌که حجم کمی داشته و فقط قسمت‌هایی هم از آن به‌دست ما رسیده، واجد اطلاعات مفیدی است. این سفرنامه مخصوصا از این نظر اهمیت دارد که هیه‌چو شاهد معاصر فتوحات اعراب و گسترش اسلام در آن دوران بوده ­است. در این نوشته، بخش‌هایی از این کتاب که از نظر تاریخی در مطالعات ایران و اسلام اهمیت دارد بررسی می‌گردد.