جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بیان مسئله: برخی معتقدند تأثیرپذیری مولوی از عطار تا آنجاست که مثنوی ازنظر شکل و قالب و اشتمال بر حکایات، کاملاً متأثر از آثار عطار است؛ به همین سبب این پژوهش به‌دنبال معرفی جذبه و کشش و نشان‌دادن وجوه اشتراک این دو عارف در این موضوع است. کشش در اندیشۀ عارفان موهبت خاصی است که خداوند برای انسان رقم می‌زند. در اندیشة عرفانی، عارفان آدمیان را برای رسیدن به کمال روحانی به جهدی مستمر دعوت می‌کنند؛ اما از نظرِ آنان جهدِ خالی از عنایت، بی‌ثمر است. بسیاری از صوفیان نامدار و تأثیرگذار، اصالت و اهمیّت را به مجاهده و تلاش سالک داده‌اند و جذبه و عنایت را فرع دانسته‌اند. برخی دیگر از عارفان بزرگ نظیر مولانا و عطار، کشش را اصل دانسته‌اند و معتقدند چنانچه جذبه و کشش نباشد، تلاش سالک راه به جایی نمی‌برد. روش: این پژوهش به‌روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده است. یافته‌ها و نتایج: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد مولوی و عطار برای تکمیل دین و شریعت عارف و برای رسیدن به معبود، بیشتر به جذبه تمایل دارند و دارای وجوه اشتراک بسیاری در این زمینه هستند؛ از نظر آنها، مجاهدت‌های سالک تنها تا جایی لازم است که نور جذبه بر سالک بتابد و سالک به مقصود برسد.

مولوی بی­شک مشهورترین شاعر قرن هفتم است که بخش عظیمی از گنجینة ارزشمند معارف الهی و احادیث را در ادبیات فارسی به خود اختصاص داده­است. او در آثار خود در برخی موارد برداشت­هایی متفاوت از احادیث می­کند که بیانگر تسلّط فراوان شاعر به علوم اسلامی و روایات است. تأویل های وی در آثار منثور مشخصاً مجالس سبعه و فیه­مافیه نشان­دهندة احاطة شاعر به معارف الهی به­ویژه علوم مرتبط با حدیث است. موضوع برداشت­های دیگرگونة مولوی، بیشتر پند و اندرز، عبرت، تمسّک و توکّل به خداوند، عدم پیروی از هوای نفس و مذمت دنیاست. درک دقیق این نوع از احادیث در نثر مولوی گاهی لازمه­اش فهم معانی غیرحقیقی کلام او است. این برداشت­های متفاوت گاهی به جای افراد و اشیا و اموری مانند آن­ها در کلام خود را نشان می­دهند. درک سخن مولوی در بسیاری از امور بدون آگاهی داشتن از این تأویلها غیرممکن به نظر می­رسد. هدف پژوهندگان در این تحقیق نشان­دادن این موارد است که مولوی بسته به شرایط گوناگون، گاهی تأویل­ متفاوتی از یک حدیث . در این تحقیق سعی شده­است تا با اشاره به سخنانی که در بردارندة یکی از برداشت­های دیگرگونه است، خواننده در فهم سخن مولوی یاری داده­شود.