جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گابریل سعید رینولدز ایدۀ «جزای فوری شهدا پس از مرگ» را با تکیه بر برداشت خویش از ظواهر آیات و روایات و نیز آرای تفسیری طبری، به‌معنای عدم‌تجربۀ برزخ و وصول بلافاصلۀ آنان به بهشت جاودان انگاشته و آن را متأثر از آموزه‌های پدران کلیسا، به‌ویژه پدران سریانی و ناظر به برخی آیات در کتاب مقدس برشمرده است. در این پژوهش پس از نقد این فرضیه باتوجه‌به شواهد قرآنی و روایی با روش توصیفی و تحلیلی، دیدگاه رینولدز و مستندات وی بررسی و این نتایج حاصل شده است که رینولدز در برداشت خود از تفسیر طبری اشتباه کرده است؛ به‌علاوه ادعای اینکه این ایده افزون‌بر آموزه‌های پدران سریانی از آموزه‌های پدران کلیسا در غرب نیز اثر پذیرفته است، با دقت در آرای «ترتولیان» که از پدران کلیسای لاتین و بنیان‌گذار الهیات غربی به شمار می‌آید، سوءبرداشتی از آرای وی تلقی شده است. خوانش محققان نخستین از دیدگاه‌های ترتولیان روشن می‌سازد که شهدا نیز همانند سایر ارواح تا روز رستاخیز در مکان ارواح متوفا باقی می‌مانند. همچنین سیاق آیات مورد استناد رینولدز از کتاب مقدس و بازخوانی برخی اصطلاحات آن گویای این است که بر طبق آموزه‌های بایبل نیز شهدا دورۀ برزخ را طی می‌کنند.

گابریل رینولدز در کتاب خود با عنوان «قرآن و زیرمتن عهدینی آن» ضمن مطرح‌کردن ادعای خطای مفسران اسلامی در فهم برخی لغات قرآن و نیازمندی فهم صحیح به متون مقدس، به مطالعه موردی سیزده مثال از قرآن می‌پردازد که یکی از آنها واژۀ «رجیم» است. وی معتقد است اصطلاح رجیم اهمیت بسیار بیشتری نسبت به درک سنتی از آن به‌عنوان «شایسته سنگ‌زدن» دارد. رینولدز با تکیه بر متون مقدس و ایجاد ارتباط میان داستان اخراج شیطان و جهان‌شناسی قرآن چنین نتیجه می‌گیرد که واژۀ رجیم به‌معنای کسی است که از ورود به آسمان منع شده و آسمان در نقش یک قلعه محافظتی است و ستاره‌ها در پایین‌ترین آسمان قرار می‌گیرند تا نه‌تنها به‌عنوان تزئین، بلکه به‌عنوان محافظ نیز عمل کنند. توصیف ستارگان به «رجوم»، به این معنا نیست که آنها موشک‌هایی هستند که باید به‌سوی شیاطین پرتاب شوند؛ بلکه به این معناست که آنها بخشی از قلعه آسمانی‌اند که از آسمان محافظت می‌کنند؛ بنابراین رینولدز کتاب مقدس را مبنای فهم صحیح آیات قرآن می‌داند که غفلت از آن سبب فهم نادرست مفسران اسلامی شده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بیان دیدگاه رینولدز پرداخته، از جنبه‌های مختلف این دیدگاه را ارزیابی و نقد کرده است. نتایج نشان می‌دهد با استفاده از سایر معانی ریشه رجم در عربی و بدون نیاز به کتب مقدس، و تنها با استفاده از منابع اسلامی می‌توان به معنای یادشده از واژۀ رجیم دست یافت و نظر مفسران را اصلاح کرد.

قرآن ­پژوهان غیرباورمند، از دیرباز کیفیت تدوین و رسمی­ سازی قرآن را مورد مطالعه قرارداده ­اند. گابریل سعید ­رینولدز، استادیار مطالعات اسلامی و الهیات دانشگاه نوتردام آمریکا، در فرضیه اخیر خود با تعمیم روش‌های تحقیق مدرن در عهد جدید بر قرآن، و تمرکز بر دوتایی­ ها یا عبارات تکرارشونده قرآن، مصحف فعلی را محصول ویراستاریِ متأخر متن مکتوبی می‌داند که از دو مکتوب پیشینی مکی و مدنی فراهم آمده ‌است. نوشتار حاضر که پی­آمد بررسی یک مقاله طولانی، دو سخنرانی و بحث و گفتگو و مجموعه مکاتباتی علمی با این محقق است، پس از شرح فرضیه و روش کار او، ضمن آشکار کردن خطاهای روشی رینولدز و عدول وی از معیارهای علمی خودش، اعتبار علمی ایده وی را مخدوش کرده، سپس پیش‌فرض‌ها، مبانی و محتوای این دیدگاه را با طرح قیاس‌ناپذیری قرآن با عهد جدید و در نتیجه عقیم بودن تعمیم روش‌های تحقیقی عهد جدید بر قرآن، اصیل و تعمدی بودن تکرار در اسلوب بیانی قرآن، خواندنی و شفاهی بودن قرآن و انتقال آن بر بستر نقل سینه به سینه و از طریق قرائات اجازه­دار، آشکار کردن آسیب­هایی که غفلت از دیدگاه­های قرآن­ شناسان مسلمان در علمیت طرح ایجاد کرده و نیز بیان نادرستی شواهد به خاطر سوء فهم‌های تفسیری، به شکل آکادمیک زیر سؤال برده، ضرورت جدی بازبینی آن را آشکار می ­کند.