جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: یکی از مسئله‎های مورد دغدغۀ معلمّان و مربیان این است که چگونه می‎توانند در موقعیت‎های عملی، از آموخته‎های نظری خود (که معمولاً کلّی و ناوابسته به موقعیت هستند) استفاده کرده و بتوانند به درستی تشخیص دهند که به‌صورت خاص، چه باید کنند؟ در میان اندیشنمدان تعلیم و تربیت مدرن، برخی به پیش‎بینیِ یک قلمروی معرفتیِ واسطه میان نظریه‎های کلی و عمل تربیتی یا پیشنهاد مجموعه‎ای از دستورالعمل‎ها برای پیمودن این فاصله پرداخته‎اند و برخی نیز، بعضی از ویژگی‎های شخصیتی معلم را به‌عنوان عامل پل زدن میان نظریه و عمل معرفی نموده‎اند و برخی رویکردها نیز از اساس، توجه اندکی به این چالش داشته‎اند. پژوهش حاضر می‎کوشد با بررسی و تحلیل دیدگاه‎های فیلسوفان مسلمان درباره‎ی پاره‎ای حقایق انسانی مرتبط همانند انواع و مراتب علوم، فعل ارادی انسان و مقدمات آن، عقل عملی و ملکات عملی، به استخراج مهم‎ترین شایستگی‎های مورد نیاز مربی برای گذار از نظریه به عمل تربیتی بپردازد. روش تحقیق: روش استفاده شده در پژوهش، روش تحلیل محتوای کیفی است. یافته‌ها: براساس یافته‎ها، مربی علاوه بر مجموعه‎ای از شناخت‎های کلّی، نیازمند شایستگی‎هایی همانند تجربه‎ی عملی، تروّی (به‌معنای کلّی توانایی تأمل و اندیشه‎ورزی در یک موقعیت عملیِ جزئی)، برخورداری از ملکات اخلاقی و حرفه‎ای مرتبط و همچنین تقواست. آنچه شکاف میان نظر تربیتی (که همیشه از جنس دانش حصولی و غالباً کلّی است) و عمل تربیتی (به‌معنای تشخیص مصداقی در موقعیت عمل) را پر می‎کند، شخصیتی برخوردار از این مجموعه شایستگی‎هاست که توانایی شناساییِ شایسته‎ترین اقدام را داراست.

نوشتار حاضر به دنبال بررسی الگوی تدریسِ مارتین هیدگر، به‌عنوان یکی از مؤثرترین فیلسوفان اگزیستانسِ قرن بیستم است. هیدگر، فرآیند تدریس را منادی به «مجالِ یادگیری‌دادن» تعریف می‌کند و آموختنِ چگونگی این مجال‌دهی توسط آموزگار را امری ضروری و در عین حال دشوار می‌داند. از این روی در این نوشتار با تمرکز بر تعریف فوق، پس از بیانِ بایسته‌های امرِ تدریس و ایضاحِ مفهوم یادگیری در اندیشه هیدگر، به تحلیل و واکاوی چگونگی مجال‌دادن و بررسی ابعاد و مراحل آن با توجه به الگوی تدریس هیدگر خواهیم پرداخت. با مطالعه و بررسی آثار مختلف هیدگر به‌ویژه بررسی پدیداری الگوی تدریس وی در این نوشتار مشاهده خواهیم کرد که: اولاً، او در نظام فکری و تعلیمی خود تلاش نموده تا تعریف جدیدی از امر تدریس و یادگیری ارائه دهد که از سنت فکری زمانة او کاملاً جدا و بیگانه و در عین حال هماهنگ با اندیشه خودِ اوست. ثانیاً، او تدریس را دارای ابعاد و مراحلِ پدیداریِ مختلفی می‌داند که غفلت از آن‌ها موجب عقیم گشتن فرآیند تعلیم خواهد شد. از میان این ابعاد و مراحل مختلف، در این پژوهش مباحث ذیل مورد توجه قرار گرفته است: فرآیند تعاملی یادگیری، موضوع مورد اهتمام، مواجهه وجودی، ایجاد اشتیاق، گوش‌سپاری، خروج از قلمرو مأنوس، پرسشگری و جهش.

شناخت چگونگی قوام‌یافتن تدریجی علم تربیتی مدرن در طول تاریخ فرهنگی و اجتماعی جهان مدرن، نقش مهمی در فهم بنیادین ماهیت این علم، ذهنیت‌ها، مضامین و کلان‌ایده‌های حاکم بر آن و میراثی که اکنون از آن به جا مانده،‌ دارد. پژوهش حاضر به هدف بررسی این چگونگی، در پژوهشی تاریخی-تحلیلی و با بهره‌گیری از برخی منابع تاریخی دست اول و دست دوم درباره‌ی تاریخ علوم تربیتی و آموزش و پرورش مدرن در مناطق و کشورها و ادوار تاریخی مختلف، به واکاوی مهم‌ترین بسترهای شکل‌گیری و تحوّل و توسعه‌ی علم تربیتی مدرن پرداخته است. بر اساس یافته‌های پژوهش،‌ شش زمینه‌ی فرهنگی و اجتماعی شامل «ضرورت یافتن تربیت نسل جدید برای جامعه‌ی جدید و عدم صلاحیت نهادهای سنتی برای ایفای این نقش»، «آموزشی‌سازی مسائل اجتماعی»، «کشف دوره‌ی کودکی و اهمیت یافتن مطالعه‌ی آن»، «روانشناسی‌گرایی»،‌ «پیدایش و تحول مدارس و مراکز تربیت معلم» و «پیدایش حرفه‌ی معلمی و حرفه‌ای سازی مشاغل مرتبط با آموزش و پرورش» به عنوان مهم‌ترین ذهنیت‌ها یا پدیده‌های اثرگذار در ساخت معنا و ماهیت علم تربیتی مدرن شناسایی گشته و به تفصیل، گزارش و تحلیل شده‌‌اند.