جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع اسلام منهای معنویت، مربوط به سبک رفتاری دیندارانی است که با تمام توان تمام مناسک دینی را اجرا می‌کنند اما در ارتباط با خدا و معنویات بی‌اعتنا هستند. به عبارتی عبادات آنها صرفاً انجام برخی حرکات و سکنات و برخی اذکار است بدون اینکه ارتباط قلبی با خدا برقرار شود. معنویت دینی برآیندو حاصل شکلی از زیستن است که بر پایه ی رابطه ی قلبی و پیوند حبّی با خدا شکل گرفته و حالات و اعمال و زندگی فردمعنوی را بر پایه ی تعالیم وحیانی تبلور می بخشد. خداوند متعال در سوره حجرات آیه19خطاب به اعرابی که ادعا داشتند که ایمان آورده اند و به بهانه ی آن بر خدا و رسولش منت می گذاشتند،می فرماید:شما ایمان نیاوردید بلکه شما تنها اسلام آوردید. بنابراین، تفاوت اسلام و ایمان در این است که در اسلام،شکل ظاهری دارد و هرکس شهادتین را بر زبان جاری کنددر مسلک مسلمانان وارد می شود.ولی ایمان یک امر واقعی و باطنی و قلبی است و جایگاه آن دل است نه زبان و ظاهر. ایمانی که بر پایه ی عقل و منطق استوار و از استحکام و اتقان بر خوردار و در قلب و دل جای گرفته باشد،ایمان آگاهانه است.اساس این نوع ایمان،محاسبه و بررسی و تجزیه و تحلیل عمیق است و دارای ارزش بوده و مورد تاکید بزرگان دین می باشد.و این که در عالی ترین منابع اسلامی (قرآن و احادیث) همواره ما را به فکر، تدبّر، نظر و مشاهده عینی همراه با بررسی و تجزیه و تحلیل منطقی در خلقت دعوت کرده اند برای دست یابی به چنین ایمان آگاهانه و ارزشمندی است که متّکی به آگاهی و اطمینان باشد وگرنه فاقد ارزش و اعتبار است. ایمان ناآگاهانه ایمانی است که پایه و اساس درستی ندارد و فاقد استحکام و منطق است که تعالیم دینی ما از چنین ایمانی نکوهش می کنند.مانند ایمانی که در نتیجه ی تقلید و تبعیّت و بدون هیچ دلیل و برهان منطقی حاصل می شودکه ایمان بت پرستان ناشی از همین تقلید کور کورانه از پدران و نیاکان آنها می باشد.و همچنین از این ایمان ناآگاهانه ایمان سطحی است که فقط با زبان و گفتار است و ایمان در قلب آنان نفوذ نکرده است. بنابراین ایمان تنها با اقرار زبانی وانجام برخی از عبادات که ممکن است ناشی از یکسری عادات یا تقلید کورکورانه از گذشتگان باشد، صحیح نیست بلکه ادمی باید خدا را با قلب بشناسد و به او باور داشته باشد تا آن ایمان واقعی همراه با معنویت را داشته باشد. طولانی بودن رکوع و سجود و سایر عبادات ملاک معنویت و مومن بودن افراد نیست، زیرا هر نمازی ارزش ندارد و هر نماز گذاری بهشتی نیست. عده بسیاری هستند که نماز می خوانند اما نمازشان همراه با ریا، خود نمایی و سهو و غفلت از خداست که این گونه عباداتی که روح معنویت در آنها وجود ندارد ارزشی ندارد بلکه ارزش نماز و سایر عبادات به ذکر قلبی، نیت و خالص شدن برای خدا است. قرآن کریم که در باره ی هیچ مسئله ای به اندازه ی توحید سخن نگفته است، در معرفی مومنان واقعی یکی از نشانه های آنان را توحید خالص معرفی کرده است که نور توحید سراسر قلب آنها و زندگی فرعی و اجتماعیشان را روشن ساخته و تیرگی و ظلمت شرک از آسمان فکر و روح آنان به کلّی رخت بر بسته است. لذا انسان باید ابتدا عقاید خود از جمله توحید را محکم کند و بعد از آن به انجام مناسک و عبادات بپردازد، تا عباداتش آن معنویت و روح را داشته باشد و ثمره‌ی آن رضوان الهی باشد. در غیر این صورت تکلفی بیش برای انسان نیست. ایمان و معنویت آثار و فواید بسیاری در زندگی فردی و اجتماعی اشخاص دارد و برعکس آن زندگی بدون معنویت پیامدهای بسیاری هم از نظر روانی و هم اخلاقی و اجتماعی بر افراد دارد. در نتیجه از آنجایی که در جامعه و حتی جامعه دینداران مشکلات روانی، اخلاقی و اجتماعی بسیار دیده می شود، لازم است که به بررسی خوانش و پیامدهای اسلام منهای معنویت از منظر آیات و روایات پرداخته شود و نوع مواجهه دین با این مسئله مورد ارزیابی قرار گیرد تا بتوان با تبیین نوع رویکرد دین و حتی راهکارهای ارائه شده در دین گامی در راستای اصلاح این آسیب برداشت.