جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر قرآن کریم از دانش‌های مهم‌ و اصیل‌ اسلامی است. برای دست‌یابی به تفسیری صحیح از آیات قرآن باید مبانی، قواعد و روش‌های تفسیری مورد تأیید معصومان‌ ع شناسایی شده و به کار گرفته شود. این موارد را می‌توان از منابعی مانند قرآن، حدیث، عقل و آرای بزرگان دین به دست آورد. علی‌رغم این که کتب و پژوهش‌های متعددی در این زمینه نگاشته شده است، ولی قواعد و مبانی تفسیری غالباً مستنبط از دلائل عقلی، زبان‌شناختی و تجربی است و در کمتر نوشته‌ای مبانی و قواعد، مستنبط از احادیث است. در این پژوهش، با محور قرار دادن روایات معتبر کتاب کافی قواعد، مبانی و روش‌های تفسیری مورد تأیید معصومان ع، از روایات استنباط و تبیینِ نو می‌گردد. با روش تحلیل روایات، مبانی تفسیری مانند امکان و جواز تفسیر قرآن، مشروط بودن فهم صحیح قرآن به بهره‌گیری از روایات، منحصر بودن فهم تمام معانی ظاهری و باطنی قرآن به معصومان ع و وحدت مضمون آیات قرآن و سخنان معصومان ع از احادیث استنباط می‌گردد. همچنین طبق روایات، روش‌های تفسیر قرآن با قرآن، تفسیر قرآن با حدیث و تفسیر قرآن به‌ وسیله‌ عقل، مورد تأیید ائمه است. همچنین قواعد تفسیری مانند به کارگیری ادبیات عرب در تفسیر، لزوم توجه به سیاق آیات، لزوم توجه به فضای نزول آیات، منحصر نکردن معنای آیه در مورد نزول، لزوم توجه به آیات دیگر در تفسیر قرآن، لزوم بهره‌گیری از روایات در تفسیر، بهره‌گیری از عقل در موضع مناسب، پرهیز از بهره‌گیری از منابع و روش غیرمعتبر در تفسیر قرآن و ممنوعیت تفسیر به‌ رأی از روایات معتبر کتاب کافی استخراج می‌گردد. طبق نظر برگزیده در روش جامع تفسیری مورد تأیید ائمه ع، مفسر باید تمام این مبانی را رعایت کند و از هر سه روش تفسیری بهره ببرد و تمام قواعد تفسیری مذکور را به کار گیرد تا به تفسیری صحیح و کامل از قرآن کریم دست یابد.