جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان در طول تاریخ برای کسب معرفت و شناخت، همواره از دو منبع بهره می برده است. یکی «وحی و حجت ظاهری الهی» است که خداوند به واسطه ی پیامبران و از طریق کتب آسمانی، انسان را با حقایق پیدا و پنهان جهان آشنا کرده است. و منبع دیگر، «عقل و حجت باطنی» است که آدمی از راه دقت در پدیده های طبیعی و تلاش فکری و تجربی به کسب معرفت و دانش نائل آمده است. نسبت میان این دو منبع معرفت و بررسی رابطه ی معرفت دینی و تجربی که از آن به عنوان رابطه ی «علم و دین» نام برده می شود از مهمترین دغدغه های اندیشمندان و متفکران در هر حوزه ی معرفتی و فکری بوده است. اینک قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع وحی الهی و آخرین کتاب آسمانی و کلام خداوندی، در سخنان بسیاری، آدمی را به تفکّر و تعقّل و تدبّر در آفرینش آسمانها و زمین و نبات و گیاه و حیوان و انسان، و بطور کلی «آفاق و أنفس» دعوت می کند. و ناگزیر باید این دعوت با عمل خداوندی تطبیق کند؛ و این چنین است که «قرآن و علم» با هم تلاقی می کنند. در ضمن این مطلب بدان معنا نیست که قرآن کتاب علوم طبیعی است که هر مکتشف و مخترعی بتواند از آن چیزی کشف کند یا کشفخود را بدان مستند سازد؛ آنچنان که کتاب اقتصاد، تاریخ و فلسفه نیست. اگر ما می گوییم مسائل علوم طبیعی در قرآن، به این معنا نیست که قرآن را کتاب ریاضی و فیزیک و شیمی و نجوم و... می دانیم؛ بلکه برآنیم برخی از اصطلاحات و تعابیر مربوط به مسائل طبیعی که در قرآن آمده است را بازگو کنیم و تفسیر دانشمندان درباره آن را بیان و بررسی نماییم و با کمک یافته های علوم طبیعی، تفسیر روشن تری را از این آیات ارائه دهیم و مطابقت آموزه های قرآن را با یافته های علوم بیان کنیم. به علاوه قرآن کریم در راه یابی به آفریدگار هستی چهره های گوناگونی را معرفی می کند؛ و برای خداشناسی هیچ گاه فکر بشر را در راه های پر پیچ و خم استدلال های دقیق، محصور نمی سازد. بلکه شاهکارهای حکمت و آثار قدرت را در مظاهر آفرینش، یادآور می شود و نیروی فکر را گاهی به آسمانها می کشد و در ماوراء جوّ پرواز می دهد، و زمانی در میدان پهناور زمین به جولان در می آورد. تا در نتیجه ی فکر و دقت، به آفریننده ی این دستگاه با عظمت، معرفت حاصل گردد. حال یکی از این چهره های خداشناسی که با موضوع این پژوهش نیز مرتبط است، «کشف و تفسیر آیات تکوینی، و راه یابی عقلانی و تجربی از رهگذر طبیعت است.» طبیعتی که مظهر فعل و صفت آفریدگار توانای هستی است و چیزی جز علم، ما را به اسرارش رهنمون نمی سازد. در این نوشتار سعی شده است که از طریق یکی از هزاران آیه ی کتاب تکوین آفرینش، یعنی «آب»، پیوند و ارتباطی با آیات کتاب تشریع برقرار سازد و با طرح مباحث مختلفی پیرامون این عنصر حیات بخش، بیان کند که این دو کتاب (طبیعت و شریعت) از یک منبع و سرچشمه ی واحد، هدایت می شوند. بنابراین مسئله ی ما در این پژوهش، طرح پرسشی اصلی، و نیز پرسش هایی فرعی در همین زمینه است که در قسمت پرسش های تحقیق خواهد آمد.