جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رسالة في اثبات الواجب و لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و نفي الشريك. (دانش پژوه) رسالة في بيان لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و بيان نفي الشريك عن الواجب بالذات و بيان اثبات التوحيد له. (محمد تقي دانش پژوه) از شمساي گيلاني همان رساله شماره 10/1701 اين كتابخانه است كه قبلا در اين فهرست از آن ياد شده. از ميان رسائل توحيديه شمساء گيلاني تنها همين رساله است كه در ذريعه و فهرست دانشگاه ياد شده است. نگارنده در ذريعه و ديگر مراجع و فهارس، تا كنون از ديگر رسائل او جز « حدوث عالم » و « تحقيقات » ذكري نديدم فهرست دانشگاه 3: 136 پايان اين نسخه با آنچه از پايان نسخه دانشگاه دانشگاه در فهرست آن كتابخانه نقل شده متفاوت است. در پايان نسخه ما 15/1701 تاريخ 1076 ديده ميشود و دور نيست تاريخ تاليف رساله باشد. (عبد السحين حائري) اين رساله (اثبات وحدة الواجب) بتازي و از شمسا ميباشد و در آن بروش مشائيان خاوري يگانگي خداوند آشكار گرديد و گاهي شعر پارسي و تازي نيز در آن آمده است. (محمد تقي دانش پژوه) اين رساله کلامي در اثبات توحيد و يگانگي پروردگار نوشته شده، و مؤلف در آن با بيان برهان تمانع به تقرير و توضيح آن مي پردازد. آغاز كتاب: هو الله سبحانه و تعالي عما يشركون. قد استدل علي توحيد الواجب جل شأنه بانه لو تعدد كان الاثنان منه اعني معروض الاثنينية بدون العارض انجام كتاب: نعم المعلوم بالعلم التفصيلي جزء للمعلوم بالعلم الاجمالي فافهم و تبصره و من الخطاء فاحذر [فيلم دانشگاه 1/647؛ کتابخانه جامع گوهرشاد 1/316؛ الهيات تهران ص 375]

رسالة في اثبات الواجب و لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و نفي الشريك. (دانش پژوه) رسالة في بيان لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و بيان نفي الشريك عن الواجب بالذات و بيان اثبات التوحيد له. (محمد تقي دانش پژوه) از شمساي گيلاني همان رساله شماره 10/1701 اين كتابخانه است كه قبلا در اين فهرست از آن ياد شده. از ميان رسائل توحيديه شمساء گيلاني تنها همين رساله است كه در ذريعه و فهرست دانشگاه ياد شده است. نگارنده در ذريعه و ديگر مراجع و فهارس، تا كنون از ديگر رسائل او جز « حدوث عالم » و « تحقيقات » ذكري نديدم فهرست دانشگاه 3: 136 پايان اين نسخه با آنچه از پايان نسخه دانشگاه دانشگاه در فهرست آن كتابخانه نقل شده متفاوت است. در پايان نسخه ما 15/1701 تاريخ 1076 ديده ميشود و دور نيست تاريخ تاليف رساله باشد. (عبد السحين حائري) اين رساله (اثبات وحدة الواجب) بتازي و از شمسا ميباشد و در آن بروش مشائيان خاوري يگانگي خداوند آشكار گرديد و گاهي شعر پارسي و تازي نيز در آن آمده است. (محمد تقي دانش پژوه) اين رساله کلامي در اثبات توحيد و يگانگي پروردگار نوشته شده، و مؤلف در آن با بيان برهان تمانع به تقرير و توضيح آن مي پردازد. آغاز كتاب: بسمله الحمدلله الواحد الاحد الصمد و الصلوة و السلام علي سيد المرسلين المسمي باحمد و آله الطاهرين المعصومين المتصفين بالکمال الامجد اما بعد فيقول فقير خلق الله محمد الشهير بشمسا گيلاني ... هذه رسالة في بيان لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و بيان نفي الشريک عن الواجب بالذات و اثبات التوحيد له تعالي علي ما وقع الاشارة اليه في قوله تعل في اوائل سورة الانبياء و هو قوله تعالي لو کان فيهما الهة الا الله لفسدتا، و اعلم ... انجام كتاب: الذي ذکرناه يلزم فوت الاشارة الي المطلب الاول الذي هو عمدة الطالب عند علماء الدين و الحکماء الالهيين و اهل الکشف و اليقين. تمت. [كتابخانه ملك 5/327؛ مجلس 9/441 ش 5/1823؛ دانشگاه 3/137 ش 2/926؛ مك گيل 65؛ دانشگاه تهران 16/141؛ فيلم دانشگاه 1/647؛ کتابخانه جامع گوهرشاد 1/316؛ الهيات تهران ص 375؛ اهدائي رهبر 4-1؛ ]

نسخه ديباچه ندارد بهمين جهت مؤلف شناخته نشد. گمان برده شده است مؤلف ملا شمسا محمد گيلاني است. (مهدي ولايي) وي از شاگردان ملا صدراي شيرازي و از معاصران آقا حسين خوانساري بوده است. در ذزيعه و فهرست دانشگاه از اين رساله ياد شده است. وي علم حق را جز حصولي و حضوري و آنرا عليم جداگانه داند. مولف در اين رساله هيچ عنواني بكار نبرده بلكه از آغاز تا انجام رساله با يك روش در تحقيق علم واجب سخن گفته است. در پايان رساله روايتي در بطلان حدوث علم تعالي واجب از ثقة الاسلام كليني نقل كرده است. رساله اي است در اثبات علم الهي به صورت مستدل و فلسفي؛ در اين رساله علم حضوري و حصولي را نسبت به خداوند نفي مي كند و قسم سومي را اثبات مي نمايد. (سيد محمود مرعشي) تاريخ ختم تاليف به نقل از كتاب الذريعه (318/15): وي در اين رساله براي علم سه قسم ياد كرده حصولي و حضوري و قسمي ديگر (كه نامي براي آن ياد نكرده) و علم باري تعالي را از قبيل سوم و بمعني «ما يترتب عليه الانكشاف» دانسته و حقيقت را نيز همين ميداند. وي ميگويد علماء فلاسفه اين قسم سوم را نشناخته اند زيرا آنكه را شنيده و با آن آشنا بوده اند همان حصولي و يا حضوري و لذا قسم سوم از ذهن آنان دور افتاده و تمام اشكالات و مباحث معضله مسئله علم واجب از همين عدم تصور قسم ثالث براي علم ناشي شده. از جمله خطاهاي ناشي از اين نكته را اثبات علم تفصيلي و علم اجمال براي باري ميداند و گويد علم اجمالي علم ناقص است و اثبات آن براي واجب نارواست. شمساء در پايان رساله گويد «تحقيقي كه در باب علم كردم در حقيقت شرح حديثي است كه در كافي از صادق (ع) روايت است كه - كان الله و لا شيء غيره و لم يزل عالما بما يكون فعلمه به قبل كونه كعلمه به بعد كونه» نكارنده گمان دارد كه شمسا اصل سخن خود را از استاد خود مير داماد گرفته. زيرا مير در رساله مختصري كه در اين باب نوشته (و جزء رساله هاي همين دفتر خواهيم شناخت) براي علم معني ياد كند كه يكي از آنها «مبدأ انكشاف علوم» است و علم را بهمين معني از صفات باري و عين ذات او ميداند. ميرداماد در توضيح سخن خود چنين گويد: «فالاثر المترتب علي منشأ الانكشاف فينا مرتب في الواجب تعالي علي نفس ذاته فيكون ذاته بهذا الاعتبار علما و عالماً و علمه بهذا المعني لايكون عين معلوماته الممكنه المعلوله بل عين احد معلوماته و هو ذاته». درباره علم اجمالي حق ميگويد علم اجمالي حق علم كامل و كمالي بالفعل است و آنچنانكه توهم شده بالقوه نيست. شمسا رساله اي ديگر بر همين اساس كه در اين رساله تأسيس كرده نوشته و آنرا با سخنان ائمه (ع) سازگار ساخته همچنانكه در اين رساله باجمال آورده و ما بدان اشارت كرديم. رساله مزبور در دانشگاه با شماره 15/926 موجود است اما در ذريعه نيامده رساله حاضر نيز در مركزي دانشگاه با شماره 2/304 وجود دارد. در ذيل نسخه دانشگاه اضافه ايست از شمسا كه وي در آن بنام خود و نام رساله تصريح كرده و مؤسسه در 1048 در مكه از تأليف آن فراغت يافتم. شمسا در يكي از نسخه ها (ش: 3/1701) نيز از اين رساله با نام رساله برهانيه ياد كرده. رساله ويژه اي است در علم حضرت باري تعالي و اينكه علم او - جل شانه - از نوع حضوري و حصولي كه خاص مردمان است، نيست؛ بلكه نوعي ديگر است كه عين ذات اوست و جواب اشكالاتي كه دربادي نظر، بر علم ازلي از حيث زمان وارد مي شود. از مؤلف حكيم، آثار گران قدر ديگري به نامهاي العقل به شماره و اثبات الواجب و رساله جامع و مفصل او به نام مسالك اليقين باشد كه بر نهج تفصيل، گسترش داده شده است. والله تعالي اعلم. ياد آوري مي شود مؤلف، اين رساله را در سال 1048ق به اتمام رسانده است. در الذريعة با عنوان العلم الإلهي نيز آمده است. (سيد محمود مرعشي) در حكمت. (احمد منزوي) در ذيل نسخه دانشگاه و نسخه شماره 3/1701 كتابخانه مجلس شوراي اسلامي نام اين رساله، برهانية ياد شده است. مؤلف در اين رساله با برهان اثبات مي كند كه علم خداوند نه حصولي است و نه حصولي است و نه حضوري، قسمي ديگر است. در اول رساله نيز بدين اشارت دارد. [ در اواسط رساله مي گويد: فظهر مما ذكرنا مشروحاً ان علم الواجب جل شانه بالاشياء لايصح ان يكون علماً حصوليا و لا علماً حضوريا بل لابد ان يكون علما ثالثا علي ما بيناه مفصلا و لما لم يكن هذا القسم من العلم مانوسا ... وقعت اوهام غير المحققين منهم. ] در ذيل نسخه دانشگاه نوشته ايست از مؤلف و در آنجاست كه اين رساله را در مكه به سال 1048 تأليف كرده است. (عبدالحسين حائري) دانشمند شمساي گيلاني در اين گفتار از دانائي خدا سخن رانده و آنرا هنگاميكه در مكه بسر ميبرده است بسال 1048 نگاشته است. (محمد تقي دانش پژوه) در الذريعة با 3 عنوان: «النورية الشمسية الجليلة في علم الواحب»، «رسالة في العلم الالهي» و «رسالة في علم الواجب تعالي» تكرار شده است. (سيد محمود مرعشي) رساله اي است در تحقيق علم واجب. مؤلف در اين رساله با استدلال ثابت مي کند که علم باري تعالي نه حضوري است و نه حصولي، بلکه عين ذات حق تعالي است. وي اين رساله را در مجاورت مکه به سال 1048 ق. تاليف کرده است. آغاز كتاب: العليم الحكيم، الحمدلله خالق الكل و هادي السبل و الصلوة و السلام علي افضل الرسل و الكل في الكل و آله المعصومين. من الخطا و الزلل في العلم و العمل اما بعد فيقول افقر خلق الله الغني محمد الشهير بشمساء الجيلاني رساله مفرد‌ة في اثبات ان علم الواجب. . بالاشياء قبل وجودها ... اعلم ان العالم بالغير قسمان احدهما العالم الذي يكون علمه زائد اعلي ذاته ... انجام كتاب: و لهذا حكم البرهان علي ان الاول من الصفات السلبيه بالنسبة الي حاجة غيره جل شأنه و الثاني من الصفات الثبوتيه الكماليه الثابته في مرتبة ذاته مع قطع النظر عن كل ماعدا ذاته تمت الرسالة بعون الملك الوهاب. [مرعشي 29/251 و 29/379 و 31/674 و 31/687؛ ريحانة الأدب 5/383؛ فهرست كتابخانه مجلس شوراي ملي، ج 1/9، ص236-237؛ طبقات أعلام الشيعة (قرن 11ق)، ص226؛ الذريعة 15/318 و 15/325 و 325؛ معجم المؤلفين 11/164؛ الهيات تهران ص 376؛ فهرست دانشگاه 3/307-308؛ مجلس شورا 9/236 و 10/956 و 9/580 و 23/185 و 20/121 و 20/281؛ دانشگاه 3/136 و 308: 3؛ نشريه 7/222 و 13/357 و 9/249؛ ميراث شهاب س9ش/2 37]

اين گفتار از گيلاني است كه انديشه فلسفي خويش را در آن با سخنان معصومان سازگار نمود. (محمد تقي دانش پژوه) [دانشگاه تهران 3/307 و 3/308]

گفتگوئي است با غياث الدين منصور دشتكي شيرازي پيرامون حشر جسد عنصري انسان در قيامت كه ملا شمسا معتقد است جسدي تازه آفريده مي شود زيرا برگشتن همان جسد با تمام مشخصات سابق امكان ندارد و اصل تكاليف به نفس انساني متوجه مي باشد كه تسلط بر بدن عنصري دارد. (سيد احمد اشكوري) ناظر به گفتاري است از غياث الدين منصور در رساله اثبات حشر الاجساد يوم المعاد. (محمد باقر حجتي) آغاز كتاب: قال غياث المدققين في رسالة اثبات حشر الأجساد يوم المعاد بهذه العبارة، تذكر أن القائلين بالمعاد الجسماني يقولون بأن البدن المحشور ليس هو الأول. انجام كتاب: و لا شك لأحد في أنه يجب حمل كلام الشارع علي المتفاهم العرفي ما لم يصرفه عنه صارف عقلي أو شرعي و ليس فليس. [مرعشي 22/278]

در اين كتاب كه در اثبات واجب بروش فلاسفه گفتگو كرده، بحث در مؤثر حقيقي و رد و ايراد با اشاعره را در اين موضوع مطرح مي كند و در قسمتهاي آخر كتاب به بعضي از روايات استشهاد مي نمايد. (سيد احمد اشكوري) ساخته 1050 در شيراز (پايان رساله). (محمد باقر حجتي) ملا شمساء در اين رساله از شبهه ن تعدد واجب تعالي» منقول از ابن كمونه سخن گفته و پاسخهايي چند براي آن ياد كرده. (عبد الحسين حائري) آغاز كتاب: لو كان في عالم الوجود واجبان بالذات العياذ بالله تعالي لوجب أن يكون حقيقة الوجود الذاتي مشتركاً بينهما اشتراكاً ذاتياً و لا يجوز أن يكون وجوب الوجود مشتركاً عرضياً كما هو مذكور في شبهة ابن كمونة انجام كتاب: و اعلم أن المفاسد التي تكون واردة علي القول بكون وجوب الوجود معلولاً علي ما ذكرنا مفصلاً يرد جميعاً علي القول بكون وجود الواجب بالذات مطولاً كما يظهر بالعامل غايراً فعليك باستخراجها تفصيلاً علي محاذات ما ذكرنا مفصلاً في الوجوب ذذا كان معلوماً، تمت [التراث العربي 1/46؛ الذريعة 1/105 و 1/373؛ فهرست سپهسالار 3/36؛ مرعشي 21/234و 31/686؛ ريحانة الادب 5/383؛ الهيات تهران ص 373؛ مجلس شورا 9/239]

رساله‌ای کوتاه در اثبات وجود باری تعالی که با استدلال‌های گوناگون فلسفی وجود صانع را به اثبات می‌رساند.

رسالة في اثبات الواجب و لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و نفي الشريك. (دانش پژوه) رسالة في بيان لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و بيان نفي الشريك عن الواجب بالذات و بيان اثبات التوحيد له. (محمد تقي دانش پژوه) از شمساي گيلاني همان رساله شماره 10/1701 اين كتابخانه است كه قبلا در اين فهرست از آن ياد شده. از ميان رسائل توحيديه شمساء گيلاني تنها همين رساله است كه در ذريعه و فهرست دانشگاه ياد شده است. نگارنده در ذريعه و ديگر مراجع و فهارس، تا كنون از ديگر رسائل او جز «حدوث عالم» و «تحقيقات» ذكري نديدم فهرست دانشگاه 3: 136 پايان اين نسخه با آنچه از پايان نسخه دانشگاه دانشگاه در فهرست آن كتابخانه نقل شده متفاوت است. در پايان نسخه ما 15/1701 تاريخ 1076 ديده ميشود و دور نيست تاريخ تاليف رساله باشد. (عبد السحين حائري) اين رساله (اثبات وحدة الواجب) بتازي و از شمسا ميباشد و در آن بروش مشائيان خاوري يگانگي خداوند آشكار گرديد و گاهي شعر پارسي و تازي نيز در آن آمده است. (محمد تقي دانش پژوه) اين رساله کلامي در اثبات توحيد و يگانگي پروردگار نوشته شده، و مؤلف در آن با بيان برهان تمانع به تقرير و توضيح آن مي پردازد. آغاز كتاب: بسمله الحمدلله الواحد الاحد الصمد و الصلوة و السلام علي سيد المرسلين المسمي باحمد و آله الطاهرين المعصومين المتصفين بالکمال الامجد اما بعد فيقول فقير خلق الله محمد الشهير بشمسا گيلاني ... هذه رسالة في بيان لزوم الفساد علي تقدير تعدد الواجب بالذات و بيان نفي الشريک عن الواجب بالذات و اثبات التوحيد له تعالي علي ما وقع الاشارة اليه في قوله تعل في اوائل سورة الانبياء و هو قوله تعالي لو کان فيهما الهة الا الله لفسدتا، و اعلم ... انجام كتاب: الذي ذکرناه يلزم فوت الاشارة الي المطلب الاول الذي هو عمدة الطالب عند علماء الدين و الحکماء الالهيين و اهل الکشف و اليقين. تمت. [فيلم دانشگاه 1/647؛ کتابخانه جامع گوهرشاد 1/316؛ الهيات تهران ص 375]

حاشيه اي از ملاشمسا گيلاني بر حاشيه شمس الدين محمد بن احمد خفري (- 958 هـ.ق). بر شرح جديد تجريد تحت عنوان « قوله». حاشيه مختصري است با عناوين «قوله-قوله»بر بخش الهيات شرح جديد علي بن محمد قوشچي(-879ق)بر تجريد الاعتقاد نصير الدين طوسي و محشي در اين حاشيه ممتع و مورد اعتنا به حواشي و مطالب خفري توجه دارد. آغاز كتاب: الحمدلله ذي المجد و البهاء و الصلاة و السلام علي سيد البشر و الانبياء و عترته الاطهار الاصفياء...اما بعد فيقول افقر خلق الله الغني محمد المدعو بشمسا الجيلاني ... هذه معلقات اتفقت مني بفضل الله سبحانه علي مبحث الهيات التجريد انجام كتاب: قوله وساير الاوصاف اي بشرط سلب ساير الاوصاف يعني ليس له تعالي صفه کما لية زايدة علي ذاته تعالي ... وهذا اشارة الي نفي الکثرة بعد الذات الحمدلله رب العالمين [الذريعة 6/66و 116؛رقم 340؛ آستان قدس 1/101 ؛ الفبائي آستان قدس /190 ؛ نمازي خوي /256 ؛ دانشگاه 3/235 ؛ فهرست آستان قدس 4/83؛ مرعشي 31/434؛ رياض العلماء از انتشارات اين كتابخانه بزرگ 7/153؛ فهرست قديم آستان قدس 1/37؛ كتابخانه وزيري 5/1572؛ كتابخانه ملي 12/392 ؛ مجلس شورا 2/44 و 2/60 و 10/1914 و 16/263؛ الهيات تهران ص 524-525 ؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1314 و 1610 ؛ دانشگاه تهران 6/2263 و 6/2264 و 17/287؛ فهرست مروي 111 ؛ دائرة المعارف اسلامي 1/138 و 1/139 ؛ ذريعه 6/66 ؛ اعلام 2/1091 : شمس گيلاني ؛ طبقات 11/266 شمسا گيلاني ؛ مرعشي 18/283 «حاشيه شرح تجريد» ؛ نشريه 4/401 و 5/211 و 7/142 و 11/939؛ اهدائي به آستان قدس ص 104؛ نسخه پژوهي 3/129 ؛ فهرست الفبائي آستان قدس ص 190 ؛ شيخ علي حيدر 2/84 ؛ مكتبة اميرالمؤمنين 2/353 ؛ شورا 2/148/24 و 1/11/33 و 1/153/33 ؛ رايانه آستان قدس]