جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این رساله «ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب الهیات اسلام و مسیحیت نوشته ی سوئیتمان» تا حدی خود گویای مضمون آن است. در این کتاب به بررسی تطبیقی عقاید کلامی موجود بین اسلام و مسیحیت پرداخته شده که عقایدی نظیر لگوس، کلام خدا، نبوت، متن مقدس، جهان بینی اسلام درباره ی انسان و غیره مورد توجه قرار گرفته است. نویسنده کوشیده است تا آنجا که امکان دارد اشتراکاتی لفظی یا معنوی بین دو دین بیابد و آن ها را به هم مرتبط کند. هر چند در بعضی از موارد به گونه ای موفق از عهده ی آن بر می آید، ولی گاهی مغرضانه یا غیر آن می کوشد شبهاتی را مطرح کند و یا اینکه به طور غیر مستقیم بگوید اسلام بیشتر مفاهیم کلامی خود را مدیون به مسیحیت است. در قسمت تحقیق این رساله سعی بر آن شده که معنای لگوس و کلام خدا مورد بررسی قرار گیرد و به وجوه اشتراک یا افتراق آن توجه شود. در آخر مشخص شد که بر خلاف آنچه که نویسنده ی این کتاب (سوئیتمان) و ولفسن و یا دیگر مستشرقان تصور می کنند لگوس معادل دقیقی برای کلام خدا نیست و هر کدام در جایگاه خود معنای خاص خود را دارند.

فلسفه به عنوان راه حیات در قرن 6 ق.م به وسیلة یونانیان کشف شد و سپس به مدد ایشان تکامل یافت و به تفسیرهای بسیار متوازن و هماهنگی دربارة انسان و جهان دست یافت. مسلمین همچنانکه بحث در مبدأ وجود و تحقیق در احوال اعیان موجودات را با توجه به آثار عقلانی یونانی شروع کردند. نام این علم و این مبحث یعنی فلسفه را هم از یونانیان گرفتند، لیکن در عین حال آن را به نام حکمت هم خوانده اند، با این تفاوت که حکمت معنی عام تری از فلسفه دارد و مفهوم علم را به نحو اعم نیز شامل است. فیلسوف در تمدن اسلامی، کسی را می گفتند که با حکمت یونانی. خاصه. منطبقیّات و طبیعیّات و الهیات و خلقیات سروکار و مخصوصاً با روش ارسطو و آثار او آشنایی داشته باشد. اگر از دور به فلسفه بنگریم. می بینیم که فلسفه همة روشهای شناخت جهان و دریافت مقام انسان را دربرمی گیرد. انتقال فلسفة یونانی به مسلمین در قرن نهم، اولین مورد اشاعة فلسفة یونانی در خارج از یونان نبود ولی با موارد پیشین فرق داشت. زیرا در قرن پس از یوستی نیانوس همراه با ظهور اسلام، فلسفة یونانی برای مقابله با انتقادات و حملات مسیحیان و مانویان ناگزیر از تغییراتی شده بود. توجه به نفوذ فلسفة یونانی در دنیای یهود و مسیحیان به چگونگی انتقال آن به مسلمین کمک می کند. مسلمین عرب زبان عده ای از آثار یونانی یا سریانی را که در مدارس یونان تدریس می شدند مطالعه و ترجمه کردند. از این رو، تعدادی از متون یونانی که در اعصار عظمت بیزانس مطلوب نیفتادند، صرفاً به وسیلة مسلمین حفظ شدند، اما آثاری که مورد اعتنای مدارس نو افلاطونی نبودند و رواج نگرفتند در ترجمه های عربی نیز راه نیافتند. نویسندگان یونانی که اعراب می شناختند، ارسطو و مفسران او بودند ما با ترجمه های مسلمین از این آثار به خوبی آشناییم و باید تصدیق کنیم که آنها استدلالات یونیان را به درستی دریافته اند و سطح تفکر آنها با سطح تفکر حوزه های اخیر فلسفی یونان برابر بوده است.

رساله حاضر ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب الهیات مسیحی و اسلام اثر سویتمن می باشد که برخی از آموزه های مشابه موجود در نظام الهیاتی دو دین اسلام و مسیحیت را به گونه ای تطبیقی به بحث گذارده است. این کتاب عهده دار طرح مباحثی همچون معرفت وجود خدا، وحدانیت خدا، صفات خدا، تشبیه و تنزیه، رحمت و لطف خدا و واسطه ها و ... می باشد که نویسنده کوشیده است با استناد به کتاب مقدس هر دو دین و نیز با استناد به آرای برخی متکلمان و فیلسوفان مطرح به شرح و تبیین این آموزه ها بپردازد. هرچند نویسنده سعی نموده است با نگاهی پدیدارشناسانه به طرح مباحث و روشن کردن نقاط اشتراک و افتراق در دو نظام الهیاتی بپردازد، اما در برخی آموزه ها، شاید بگونه ای نادرست، متکلمین اسلامی را تحت تأثیر اندیشمندان مسیحی می داند. اسلام و مسیحیت هرکدام دارای نظام الهیاتی خاصی هستند. اما نظر به اینکه این دو دین، هم خانواده بوده و از ادیان سامی محسوب می شوند، بنابراین در برخی مسائل اشتراکات فراوانی بین آنها مشاهده می شود هرچند در بسیاری از مسائل اساسی باهم اختلاف دارند. بسیاری از مسائلی که در این دو دین مطرح است عموما یکسان اند و البته گاه پاسخ ها هم متفاوت است. همچنین مکاتب مختلف کلامی در هر دو سنت براساس مبانی نظری خود به این مسائل پرداخته اند که ما در داخل یک سنت دینی هم شاهد تنوع دیدگاهها و نظرات در مسائل مطرح شده فوق هستیم، که کتاب حاضر بخوبی از عهده طرح این مباحث برآمده است. در برخی از مسائل بین دو سنت اختلاف کامل به چشم می خورد. مسیح شناسی، تثلیث در الوهیت، انسان شناسی، نجات شناسی و وحی و کتاب، مسائلی هستند که دو دین درباره آنها اختلاف بنیادین دارند. با این حال نویسنده کتاب کوشیده است حتی در برخی از مسائل فوق هم نظیر کتاب مقدس و وحی به بیان اشتراکات و افتراقات در دو نظام الهیاتی بپردازد.