جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قونوی با نگاهی وحدت‌ وجودی، در رسالة «مرآةالعارفین»، انسان کامل را به‌مثابة آینه‌ای برای حق و حق را نیز به منزلة آینه‌ای برای انسان کامل معرفی مي‌كند. بوناونتوره نیز با دیدگاهی وحدت شهودی، در رسالة «سیر نفس به‌سوی خدا»، طرحی برای نائل.شدن به مقام انسان روحانی از طریق صلح و نقش قوای طبیعی انسان در ظهور تأمل روحانی خداوند ترسیم می‌کند. پرسش‌ این است که مبانی انسان‌شناسی عرفانی قونوی و بوناونتوره بر پایة رساله‌های یادشده چیست؟ مصادیق انسان کامل و انسان روحانی در همان رساله‌ها چه کسانی‌اند؟ نتیجة این پژوهش توصیفی‌تحلیلی این است که از دیدگاه قونوی، عصارة انسانی، همان انسان کامل است و او حلقة واسط میان ظهور وجود واحد و بطون وجود واحد است و از همین حیث، آینة هر دو به‌شمار می‌آید؛ و نیز انسان روحانی در اندیشة بوناونتوره کسی است که در مراتب سلوک عرفانی خود، خداوند را از طریق طبیعت، نفس خویش و لطف حق، به تأمل بنشیند و به صلح روحانی دست یابد. مصادیق انسان کامل قونوی حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم و امام علی علیه السلام و مصادیق انسان روحانی بوناونتوره، حضرت مسیح علیه السلام، پولس رسول و فرانسیس قدیس هستند.

انسان‌شناسی دانشی است که از آغاز خلقت انسان، مأموریت خود را پیدا نموده است و برای زیست بهتر مادی و معنوی انسان، می‌کوشد تا به بررسی بینش‌ها، گرایش‌ها، حرکت‌ها و رفتارهای او ‌بپردازد. یکی از گرایش‌های این دانش، انسان‌شناسی عرفانی است که نسبت آن با عرفان و ارتباط آن با دین و خداشناسی (الاهیات)، لااقل در ادیان ابراهیمی، روشن است. از سوی دیگر، روش پدیدارشناسی به‌عنوان یکی از روش‌های مطالعاتی معتبر در حوزه دین، ناظر به نمود (فنومن) پدیدارها است و به‌ هیچ روی به بود (نومن) آن‌ها نمی‌پردازد و از این حیث، به واقعیت‌های موجود، نظر دارد. این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی، با مراجعه به منابع معتبر، کوشش نموده تا با ارائه مُدلی تازه به این پرسش پاسخ دهد که: چگونه می‌توان برای دستگاه انسان‌شناسی عرفانی اسلامی، مدل مطالعاتی پدیدارشناسانه طراحی کرد و اجزاء و عناصر این مطالعه کدام است؟ یافته ها نشان داد که برای این مکتب فکری می‌توان اجزایی مانند موضوع، مبادی، مآخذ، مسائل، مبانی، منابع و مصادیق درنظر گرفت و برای هریک از آن‌ها، عناصری را برشمرد و در نهایت می توان با عنایت به اجزاء یادشده، تصویری نزدیک به واقعیت، از انسان‌شناسی عرفانی اسلامی با روش پدیدارشناسی ارائه نمود..

اثبات این مسئله كه قرآن کریم موجود در دست مسلمانان، همان است كه خدای متعال بر پیامبر اکرم(ص) نازل فرموده، مستلزم اثبات مصونیت پیامبر(ص) در مراحل سه‌گانه تلقّی، ضبط و ابلاغ و مصونیت متن از خطا و تحریف در مقام كتابت توسط كاتبان و حفظ آن در طول قرون و اعصار تا عصر حاضر است. در صورت مصون ماندن وحی در سه مرحله اول، می‌توان ادعا کرد که مصونیت لفظی و معنوی قرآن کریم در مقام كتابت توسط كاتبان (مرحله چهارم) و حفظ آن در طول قرون و اعصار تا عصر حاضر (مرحله پنجم) در مسیر هموارتری قرارگرفته است. برای اثبات این فرآیند، باید به میزان کافی از دلایل عقلی، نقلی و شواهد تاریخی سود جست. در این راستا پرسش اصلی پژوهش این است که: جدای از سلسله دلایل عقلی و شواهد تاریخی، ادله نقلی؛ به‌ویژه دلایل قرآنی نزاهت متن و معنای قرآن از خطا و تحریف کدام است؟ نگارندگان در نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، با اتکا به آراء مفسرانی مانند فخر رازی، علامه طباطبایی، و جوادی آملی و تنی چند از مفسران دیگر؛ که با روی‌آوردی کلامی به تفسیر قرآن پرداخته‌اند، به پرسش مذکور پاسخ داده‌اند. نتیجه آن‌که در هشت موضع از قرآن کریم؛ یعنی آیه 9 حجر، 41 و 42 فصلت، 115 انعام، 15یونس، 82 نساء، 32 توبه، 7 تا 10 صافات و 26 تا 28 جن؛ به‌طور مستقیم به مسئله نزاهت قرآن از تحریف اشاره شده است.

همــه مســلمانان اعــم از شــیعه و ســنی معتقدنــد کــه قــرآن موجــود، همــان قرآنــی اســت کــه بــر پیامبــر اعظــم (ص)، بــه عنــوان کامــل تریــن و آخریــن کتــاب آســمانی نــازل شــد و توســط آن حضــرت در اختیــار بشــر قــرار گرفــت تــا راه ســعادت دنیــا و آخــرت را بپیمایــد. بــا توجــه بــه اهمیــت و جایــگاه قــرآن بــه عنــوان قانــون اساســی اســلام و ارتبــاط وثیــق اعجــاز قــرآن و اعتبــار روایــات بــه مصونیــت ایــن کتــاب آســمانی از تحریــف، توجــه و تبییــن دلایــل نزاهــت قــرآن از هــر گونــه تغییــر و تحریــف یــك ضــرورت اســت. ســوال تحقیــق ایــن اســت چگونــه مــی تــوان بــا اســتناد بــه دلایــل عقلــی و نقلــی مصونیت قــرآن از تحریــف را بــه اثبات رســاند؟ در نوشــتار حاضــر بــا روش توصیفــی- تحلیلــی ، بــه تبییــن دلایــل عقلــی و نقلــی پرداختــه شــده اســت. در دلایــل عقلــی بــر دو برهــان ضــرورت اتمــام حجــت و منــوط بــودن ضــرورت اعجــاز قــرآن بــه مصونیــت آن از تحریــف اســتفاده شــده، و در دلایــل نقلــی بــر ادلــه ای همچــون: آیــات قــرآن، ســنت و شــواهد تاریخــی اســتناد شــده اســت و مصونیــت ایــن کتــاب آســمانی و هدایــت گــر بشــر بــه اســتوارترین راه، از هــر گونــه تغییــر مخــل بــه معنــا، بــه اثبــات رســیده اســت