جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب "مبانی علم حساب"، "پژوهشی منطقی - ریاضیاتی درباره ی مفهوم عدد" به قلم "گوتلوب فرگه" است. "فرگه" در این کتاب بین گزاره های عددی خاص مانند 1+1=2 و جملات کلی مانند a+b = b+a تمایز قائل می شود. بنابراین، لازم است در "مبانی علم حساب"، تعریفی از مفهوم خود عدد خواسته شود. "فرگه" امکان تعیین تعداد در چیزهای خارجی را بررسی می کند. او نشان می دهد که چگونه اعداد در زبان طبیعی مانند صفت عمل می کنند. "این میز دارای 5 کشو است" از نظر شکل شبیه به "این میز دارای کشوهای سبز است" می باشد. سبز بودن کشوها یک واقعیت عینی است که در دنیای خارج پایه گذاری شده است. اما این مورد در مورد 5 مورد صادق نیست. "فرگه" معتقد است که هر کشو به رنگ سبز است، اما هر کشو 5 نیست. او از ما می خواهد که به خاطر داشته باشیم که از این رو نتیجه نمی گیرد که اعداد ممکن است ذهنی باشند. در واقع، اعداد حداقل از این نظر شبیه رنگ ها هستند که هر دو کاملا عینی هستند. "فرگه" به ما می گوید که می توان جملات عددی را که در آن کلمات عددی به صورت صفتی ظاهر می شوند (به عنوان مثال: چهار اسب وجود دارد) به جملاتی تبدیل کنیم که عبارت های عددی به صورت مفرد هستند(تعداد اسب چهار تاست). "فرگه" چنین ترجمه هایی را توصیه می کند، زیرا اعداد را به عنوان شیء در نظر می گیرد. این منطقی نیست که بپرسیم آیا اشیاء زیر عدد 4 قرار می گیرند. پس از اینکه "فرگه" دلایلی برای تصور اینکه اعداد اشیا هستند ارائه می دهد، نتیجه می گیرد که جملات اعداد، ادعاهایی در مورد مفاهیم هستند.

جلد ۵۴ مجموعه آثار هایدگر با نام پارمنیدس درسگفتاری است که این فیلسوف در نیمسال تحصیلی ۱۹۴۲ - ۱۹۴۳در دانشگاه فرایبورگ ایراد کرده است. هایدگر پاره‌ای از شعر پارمنیدس را نقل و سپس آن را ترجمه و به عبارتی تفسیر می‌کند. بارزترین مشخصۀ این ترجمه، به کاربردن کلمۀ «ناپوشیدگی» است. الهه‌ای که ناپوشیدگی خوانده می‌شود، مقدم پارمنیدس را خوشامد می‌گوید. هایدگر مخالف تفسیرهایی است که الهه را از نظام فلسفی پارمنیدس حذف می‌کنند، آن را فقط برای زیبایی کلام می‌دانند و علت استفاده از آن را صرفاً عدم تفکیک فلسفه از اسطوره عنوان می‌کنند.

هوسرل در کارهای اولیه‌اش، نقدهایی را بر تاریخ‌گرایی و روان‌شناسی در منطق بر اساس تحلیل‌های غرض‌ورزی ارائه کرد. در کار بالغ خود، او به دنبال توسعه یک علم بنیادی سیستماتیک بر اساس به اصطلاح کاهش پدیدارشناختی بود. هوسرل با این استدلال که آگاهی استعلایی محدودیت‌های همه دانش ممکن را تعیین می‌کند، پدیدارشناسی را به عنوان یک فلسفه متعالی-ایده‌آلیستی بازتعریف کرد. اندیشه هوسرل عمیقا بر فلسفه قرن بیستم تأثیر گذاشت و او همچنان یک چهره برجسته در فلسفه معاصر و فراتر از آن است.

شاید نخستین چیزی که هر پژوهش‌گر فلسفه دربارۀ ویتگنشتاین می‌آموزد این واقعیت باشد که او در طول دوران تفکر خود دو رهیافت مختلف راجع به زبان ارائه کرده است، که بر همین اساس در این‌که او را فیلسوف زبان (به معنای فیلسوفی که دغدغۀ اصلی او تحلیل و ایضاح زبان است) بخوانند تردید روا نمی‌دارند. اما مسأله‌ای اساسی که در این میان مغفول مانده آن ضرورت بنیادی است که ویتگنشتاین را ناچار می‌کند به پرسشِ زبان بپردازد. مقصود اصلی ما شرح «چرایی پرسش ویتگنشتاین از زبان» بر مبنای یک تجربۀ هستی‌شناختی است. در این مقاله روشن خواهد شد که بنیاد پرسشِ ویتگنشتاین از زبان و همچنین سرچشمۀ راه فکری خاص او تجربۀ بنیادی حیرت از وجود و دیدن موجودات به مثابۀ معجزه است. ویتگنشتاین در این تجربه با مرزهای زبان مواجه شده و تجربه‌ای از زبانمندی انسان کسب می‌کند به گونه‌ای که می‌تواند بگوید: وجود زبان، زبان وجود است. منابع اصلی ما برای شرح این تجربه «یادداشت‌ها»، «تراکتاتوس» و «خطابه‌ای دربارۀ اخلاق» خواهد بود.

«این­همانی» یکی از مهم­ترین و در عین حال بحث­برانگیزترین مسائل مطرح شده در آثار فرگه است. در این مقاله به بررسی دیدگاه او در باب این موضوع و شرح و نقد تفسیرهای مختلف از آن خواهیم پرداخت. پرسش اصلی ما این است که این­همانی بین چه عناصری برقرار می­شود. ابتدا دیدگاه فرگه را نسبت به این­همانی در «مفهوم­نگاشت» توضیح می­دهیم. از آنجا ­که تأملات نهایی فرگه راجع به این­همانی در دیگر اثر شناخته­شده­اش یعنی «معنا و دلالت» مطرح ­می­شوند، در بخش بعدی مفهوم این­همانی را در این مقاله شرح می­دهیم. در نوشته­ی کنونی هدف نقد نظر فرگه نیست، بلکه پیش از آن مقصود ما فهم نظر فرگه است، زیرا تنها در این صورت می­توان مسائل مهمی همچون ماهیت عدد در «مبانی علم حساب» و تناقض­نماهای مطرح شده از سوی راسل در نسبت با اصل موضوعه­ی پنجم فرگه در «قوانین علم حساب» را دریافت.