جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده توجیه معقولیت باورهای دینی یکی از مباحث مهم معرفت‌شناسی دینی به شمار می‌رود. برخی معرفت‌شناسان کلاسیک و دلیل‌گرایان، عقلانی بودن باورها را تنها در سایه‌ دلیل گزاره‌ای موجه می‌دانند که به ارزیابی سخت و افراطی برای دفاع از معقولیت باورهای دینی منجر می‌شود. در مقابل، فیلسوفان معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، اغلب، برای معقول نمودن باورهای دینی، به جای تکیه بر دلیل گزاره‌ای، از شایستگی‌های باوری نظیر قابلیت اعتماد و تضمین بهره می‌برند که عملکرد آنان در دفاع از معقولیت این باورها را با انتقادات کمتر و موفقیت بیشتر مواجه کرده است. در میان فیلسوفان معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، دیدگاه "نیکلاس ولترستورف" (1932م) خوانش معتدل‌تری دارد. هدف این پژوهش بررسی معقولیت باورهای دینی از دیدگاه اوست که با استفاده از توصیف و تحلیل مفاهیم، استدلال‌ها و عبارت‌هایش که در این زمینه به صورت مکتوب ارائه کرده صورت پذیرفته است. با بررسی آراء وی، مناقشات معقولیت و آراء دلیل‌گرایان بهتر مورد بررسی قرار می‌گیرد. او با استفاده از مفهوم "حق" به عنوان نوعی شایستگی باوری، به تشریح شرایط عقلانی بودن باورها پرداخته و به قاعده‌مند کردن معیاری برای دفاع از معقولیت باورهای دینی اقدام کرده است. ولترستورف معقول بودن این باورها را صرفا به قرار گرفتن آنها در میان باورهای مبنایی منوط نکرده است. اگرچه او به این واسطه و با ارائه‌ نظر‌ خود فراتر از "پلنتینگا" عمل کرده و معیارش فراتر از معیار صرفا عینی دلیل‌گرایان و اعتمادگرایان محسوب می‌شود اما این نظر ناتمام بوده و انتقاداتی به آن وارد است. مطابق با این معیار می‌توان موارد ناروای باوری را شناسایی کرد و از ساختار معرفتی خارج ساخت اما با توجه به آن نمی‌توان به انتخاب باور عقلانی دست زد. همچنین معیار وی از آنچنان عینیتی که مد نظر فلاسفه است برخوردار نیست. این معیار فاصله زیادی با نسبی‏گرایی نداشته و نمی‌تواند برای سنجش و مقایسه باورهای اشخاص یا ادیان با یکدیگر به کار رود. واژگان کلیدی: معقولیت باورهای دینی، مبناگرایی، دلیل‌گرایی، معرفت‌شناسی اصلاح‌شده، ولترستورف،حق.