جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در قرآن کريم اگرچه به انواع مختلفي از توحيد اشاره شده، اما بر توحيد ذات، خالقيت، ربوبيت و عبادت تأکيد بيشتري صورت گرفته است. بررسي روايات نيز ما را به دلايل عقلي فراواني که بر انواع توحيد اقامه شده، رهنمون مي‌گردد. از ميان اين موارد، پژوهش حاضر مسأله توحيد ذاتي را مورد بررسي قرار مي‌دهد. راه‌هاي خداشناسي در قرآن و روايات شامل فطرت، استدلال عقلي و شهود قلبي مي‌باشد. دلايل عقلي براي اثبات توحيد از منظر اهل بيت( را در شش دليل مي‌توان خلاصه کرد؛ دليل اول، برهان صديقين است که در واقع شناخت خدا به‌وسيله خدا است، و هدف شناخت و طريق آن يکي مي‌گردد. دليل دوم، برهان تمانع است که بر اساس آن، وجود بيش از يک خالق، موجب تعدد نظام و در نتيجه موجب فساد در زمين و آسمان مي‌شود. سوم، برهان عدم تناهي و صرف‌الوجود است، که بر مبناي اين دليل دو وجود نامحدود قابل تصور نيست، و چون ذات خدا هم محدود نيست، پس ذات پروردگار واحد است. بر اساس دليل چهارم، اگر غير از خداي واحد، خداي ديگري وجود داشت، لازم بود که آثاري از او مشاهده شود، و پيامبراني را مبعوث نمايد، و چون اين امر منتفي است پس خداي ديگري وجود ندارد. دليل پنجم آن است که وجود دو خدا از سه حال خارج نيست؛ هر دو قوي باشند؛ هر دو ضعيف باشند؛ و يا يکي قوي و ديگري ضعيف باشد، که بر هر کدام اشکالاتي وارد است. بر اساس دليل ششم، در صورت متعدد بودن خدا، ترکيب لازم مي‌آيد و ترکيب با خداوند سازگاري ندارد چون لازمه ترکيب، تعدد احتياج است. حاصل اين پژوهش آن است که در مکتب اهل بيت( علاوه بر اين‌که توحيد يک مسأله فطري است، يک مسأله عقلي و استدلالي نيز هست، و آنان دلايل عقلي زيادي هم بر توحيد واحدي و هم بر توحيد احدي خداوند اقامه کرده‌اند.