جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫نوشتار حاضر، با هدف تعيين حدود و ثُغور آزادي انسان از منظر کلامي، نسبتِ بين شريعت اسلامي و آزادي بشر و پاسخگويي به شبهه ها و انتقادهايي که به بهانه ارزشمند بودن معقول و ذاتي آزادي انسان مطرح مي‌شود، تدوين گرديده است. نويسنده اصالت و ارزش اصلي را به دين اسلام داده، آزادي‌هاي آدمي را در چارچوب آن بررسي مي‌کند. بدين منظور در چهار فصل به تبيين مطالب مزبور پرداخته، پس از بيان مفاهيم و کلّيات، نسبتِ بين دين و آزادي را شرح مي‌دهد. وي در فصل اوّل مفاهيم لغوي و اصطلاحي دين و آزادي، انواع آزادي‌هاي تکويني، تشريعي، اخلاقي، فردي و اجتماعي، مفهوم کلام، کلام جديد و نسبتِ بين آزادي با کلام سنّتي و کلام جديد و ماهيت انسان در اسلام و امتيازهاي او را بيان مي‌کند. فصل دوم به رابطه دين و آزادي اختصاص دارد. در فصل سوم نيز آزادي در پرتو علم کلام، مباني مکتب‌هاي جبرگرا و دليل هاي گرايش به جبر، مکتب اختيار و ادلّه مفوّضه به تفصيل بيان مي‌شود. در فصل چهارم حدود آزادي‌هاي تشريعي، مانند آزادي در مقابل انسان‌هاي ديگر، آزادي در بيان و عقيده، آزادي در حقّ انتخاب حاکم و انتقاد از او (آزادي مخالفان حکومت) بيان مي‌گردد. نويسنده پس از بيان مطالب مذکور نتيجه مي‌گيرد: انسان در اصل قبول دين و قوانين فردي و اجتماعي آن آزاد است، ولي پس از پذيرش بايد چارچوب آزادي تعيين شده توسّط دين را رعايت کرده، پا را از حدود خويش فراتر نگذارد. وي بين دين اسلام و آزادي‌هاي آدمي هيچ منافاتي نمي‌بيند و محدود کردن آزادي را براي تقرّب وي به خداوند لازم مي‌داند. نگارنده در زمنيه آزادي‌هاي تکويني انسان نيز نتيجه مي‌گيرد بشر داراي وجودي محدود است، ولي در صدور افعال اختياري کاملاً آزاد آفريده شده درباره آزادي‌هاي تشريعي نيز وي ضمن بررسي آزادي‌هاي فردي، به برخي از شبهه هاي موجود در اين زمينه پاسخ مي‌دهد.