جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب با تکیه بر آثار هگل، چارچوبی برای درک مدرنیته در جهان اسلام پیشنهاد می‌کند و گفتمان متفکران برجسته مسلمان و رهبران سیاسی را تحلیل می‌کند. کتاب فصل به فصل به تحلیل متنی دقیق آثار محمد اقبال، ابوالعلاء مودودی، سید قطب، فاطمه مرنیسی، مهدی حائری یزدی، محمد مجتهد شبستری، محمد خاتمی، سید حسین نصر و محمد ارکون می پردازد و در مورد معاصر نتیجه گیری می کند. اندیشه اسلامی با اشاره به برخی از شاخص ترین نشانه های مدرنیته.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، مقایسۀ اندیشۀ هایدگر و نصر در باب علم مدرن بود. در راستای نیل به این هدف، نخست دیدگاه هایدگر در باب علم مدرن، واکاوی و به این امر اشاره شد که وی ماهیت فنّاوری در جهان مدرن را نه امری تکنیکال، بلکه امری متافیزیکی و مبتنی بر سوبژکتیویسم می‎داند. همچنین او در مصاف با سوبژکتیویسم مترتّب بر علم مدرن، به تفکر هستی‌شناسانۀ مبتنی بر از میان برداشتن شکاف میان سوژه و ابژه روی ‌آورده است. سپس در واکاوی دیدگاه نصر در باب علم مدرن، بر این امر تأکید شد که نزد وی، تنها راه مصون ماندن از هجوم امواج فنّاوری و علوم مدرن، گسست کامل از علم مدرن و بازگشت به سنّت و علم قدسی است. در پایان پژوهش نیز به شباهتها و تفاوتهای میان هایدگر و نصر در باب علم مدرن اشاره شد. روش: روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی- مقایسه‌ای بود. یافته‌ها: اگر چه هایدگر نیز همچون نصر، عقلانیت فنّاورانه مترتّب بر عالم مدرن را به مهمیز نقد ‌کشید؛ اما او همانند نصر قصد وانهادن کامل علم مدرن و بازگشت به دوران قدیم را نداشت و روش‌شناسی او در مواجهه با علم مدرن، گسستی-پیوستی بود. نتیجه‌گیری: از نظر هایدگر، تنها راه مواجهۀ صحیح با فنّاوری و علم مدرن این است که ضمن استفادۀ صحیح و بهینه از دستاوردهای علمی و فنّاورانه می‌توان اسیر و خادم فنّاوری هم نشد. اما نصر بر خلاف هایدگر، رویکردی کاملاً گسستی و سلبی در قبال علم و فنّاوری مدرن دارد. واقع امر این است که به دلیل عدم مخالفت دین مبین اسلام با برگرفتن علم و فنّاوری مدرن، رویکرد گسستی-پیوستی در مواجهه با علم و فنّاوری مدرن، راهکاری منطقی‌تر و کارامدتر در راستای مواجهه با علم مدرن به شمار می‌آید.

کتاب «The Study Quran» (قرآن‏شناخت) مشتمل بر ترجمه و تشریح آیات قرآن‏کریم از جدیدترین تفاسیری است که در جهان غرب، با قلم «سیدحسین نصر» به زبان انگلیسی منتشر شده و مورد استقبال توده‏ها و نخبگان جامعه‏ی غربی قرار گرفته است. متن اصلی قرآن‏شناخت در ایران با عنوان «تفسیر معاصرانه‏ی قرآن‏کریم» از سوی دکتر «رحمتی» ترجمه شده است. روش کلّی نگارندگان این تفسیر و تعلیقات آن (که به قلم مترجم است) بارها به ورطه‏ی مطالعات انتقادی کشیده شده و پژوهشگران، نقاط ضعفی از مجلّدات فارسی موجود را تبیین نموده‏اند هرچند این اثر مهم، از نقاط قوّتی نیز برخوردار است. رویارویی نگارندگان تفسیر معاصرانه با تفسیر آیات حاوی باورهای شیعی در متن امّا، گونه‏ای است تازه که بررسی ابعاد آن، شایسته‏ی تحقیق می‏نماید؛ از جمله‏ی آن آیات، آیاتی پیرامون «امامت» در سوره‏ی «مائده» است که شامل آیات 3 (آیه‏ی اکمال)، 55 (آیه‏ی ولایت) و 67 (آیه‏ی تبلیغ) این سوره می‏باشد. از این رو، پژوهش حاضر با روشی توصیفی-تحلیلی به واکاوی مفاد تفسیری قرآن‏شناخت، ذیل آیات فوق پرداخته و با رویکردی انتقادی برخی از آن مفاد آن را، ازجمله تمایل آشکار به آرای اهل سنّت و عدم پاسخ در ردّ ادّعاهای آنان، مورد مناقشه قرار داده است.

هدف اصلی پژوهش پیش‌رو تبیین، تحلیل و نقد نسبت و پیوند واقعی میان هنر اسلامی و معنویت و خداشناسی بر اساس رویکرد دکتر نصر است. روش پژوهش در این نوشتار، تحلیلی- اسنادی است و در جمع‌آوری داده‌ها از شیوۀ کتابخانه‌ای استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد از نگاه نصر، هنر اسلامی افزون بر این که معنویت‌بخش است، می‌تواند به عنوان تجلی غایت الهی نیز به شمار آید؛ زیرا سبب می‌شود انسان دربارۀ زیبایی‌های هنر تفکر نموده و با کمک آنها همواره خدا را یاد کند. مهم‌ترین نقد بر دیدگاه نصر، به نوع نگاه ایشان نسبت به ماهیت هنر و همچنین نقش آن در کارکردهای معنوی و خداشناسانه وارد است. وی با تقسیم هنر به دینی، قدسی و سنتی، ملاک و معیار قدسی بودن هنر را جوامع و نه انسان، دانسته است و هنر قدسی را نیز هنری می‌‌داند که از یک جامعۀ سنتی سرچشمه گرفته است. دیگر اشکال نظریۀ وی در باب هنر، تطبیق اندیشه‌های خود با آثار هنری در تمدن اسلامی است که در ادامۀ پژوهش به آنها اشاره می‌شود.

ترجمه ماشینی: این مقاله به تبیین و تشریح چگونگی تحلیل مفهوم اکو-صوفیسم: هماهنگی خدا، طبیعت و انسان از دیدگاه سید حسین نصر می پردازد. مفهوم اکو-صوفیسم نصر زمانی آغاز شد که او دید که انسان ها دچار یک بحران معنوی شده اند که بر محیط اطراف تأثیر می گذارد. به طوری که فقدان ارزش های معنوی در انسان بحران زیست محیطی ایجاد می کند. از این رو، نصر در قالب صدور مفهوم اکو صوفی گری، آموزه ای درباره اخلاق مداری و مراقبت صحیح انسان از طبیعت ارائه می دهد. به طوری که در قالب جنبش اکوسوفیسم بین خدا، طبیعت و انسان هارمونی ایجاد کند. انسان برای ایجاد صلح و هماهنگی با طبیعت ابتدا باید تسلیم و اطاعت از دستورات خداوند باشد. در این بحث نویسنده از روش کتابخانه ای با استفاده از منابع مختلف مرتبط در قالب کتاب، مجلات و مقاله استفاده می کند. از این رو، در این مقاله سعی شده است تا چگونگی پیشروی مفهوم اکو-صوفیسم توسط سید حسین نصر و چگونگی هماهنگی خدا، طبیعت و انسان توضیح داده شود.

در دنیای معاصر با توجه به پیشرفت علوم و تغییر سبک زندگی انسانها، عده‌ای معتقد شدند که انسان از اصول انسانی خویش که در گرو دین قرار دارد افول کرده و به انحطاط گرویده است لذا در صدد بازسازی اندیشه دینی متناسب با روزگار معاصر برآمدند. شهید مطهری و دکتر سید حسین نصر دو اندیشمندی هستند که برای بازسازی اندیشه دینی دیدگاه‌هائی حائز اهمیت دارند که در این رساله بدان پرداخته شود. درمنظومه فکری استاد شهید مطهری تعبیر احیای تفکر دینی، یادشده است وآن را دستوری قرآنی خوانده و درساحات اعتقادی، اخلاقی،و در اعمال و رفتار تعمیم داده که بازسازی مفاهیم دینی کاربست کلیدی در نظریه احیای تفکر دینی ایشان دارد.وی براین باور است که حقیقت اسلام به صورت مسخ‌شده و بی‌خاصیت در ضمیر ما نهادینه شده و نیاز به انقلاب فکری- فرهنگی و نوعی رستاخیزمعرفتی در قالب "احیاء" دارد. ایشان بین بازسازی دین و بازسازی اندیشه دینی تفاوت مبنائی قائل است و درمسیر احیای تفکر دینی با جریانهائی مثل:1- تحجرگرائی 2- تجددگرائی 3- الحاداندیشی 4- انحراف و تحریف ظاهری و باطنی، تفسیرمادی کتاب و سنت بخصوص ماتریالیسم منافق، مواجه بوده و با آنها به مبارزه عقلانی و درعین حال شجاعانه برخاسته و بر دو عنصر: 1- توانائی، جامعیت و کمال 2- خلوص و ناب بودن دین و تفکر دینی تأکید ورزیده است. دکترسید حسین نصر نیز نسبت به دین و اهمیت تجدیدتفکر دین، از حساسیت خاصی برخوردار بوده و از زاویه سنت‌گرایی بدان نگریسته است. ناگفته نماند که منشا دغدغه نصر نیز مانند سایر اندیشمندان دینی که درصدد بازسازی اندیشه دینی بر آمده‌اند، هجوم اندیشه غربی و به‌طور خاص مدرنیته بوده است. دکتر نصر بر اساس سنت‌گرایی و حکمت جاوید، بر این باور است که همه ادیان از یک اصل و مبدأ ریشه گرفته و دارای جنبه‌ای از حقانیت هستند، هر چند ممکن است به‌خاطر حضور بعضی از شرایط جنبه حقانیت دینی مانند اسلام بیشتر باشد. نصر، فجایع دنیای مدرن را نتیجه روی‌آوردِ انسان‌ها به منطق محاسبه و عقل ابزاری دانسته و بر این باورند که سنت اصیل اسلامی، می‌تواند منشأ اصول و معیارهای جامعه‌ای متفاوت از جامعه کنونی باشد. بنابراین مسئله محوری رساله حاضر معطوف به بازسازی اندیشه دینی است که درمجموع با عنایت به دیدگاه هرکدام از مطهری و نصر نظریه احیای اندیشهو تفکر دینی دربرابر نظریه بازسازیتفکر دین براساس مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی،انسان‌شناختی و دین‌شناختی خاصی است که البته در جزئیات مبانی بین دو متفکر اسلامی یعنی استاد شهید مطهری و دکتر نصر در اکثر موارد تفاوت‌های بنائی و گاهی مبنائی وجود دارد. در مجموع نتیجه تحقیق حاضر بر این است که دو متفکر مذکور در بازسازی اندیشه دینی در مواردی مانند فلسفه صدرائی و حکمت متعالیه، نیاز انسان معاصر به معنویت و ... دارای اشتراک دیدگاه هستند ولی در مواردی چونان کثرت‌گرائی دینی، حاکمیت سیاسی، مدرنیته، عمل‌گرائی و باطن‌گرائی و ... دیدگاه‌های متفاوتی دارند. روشی که در این رساله پیروی شده، روش تحلیلی- تطبیقی است که بعضا با نقل و نقدِ اجمالی تحقق یافته است.

پیدایش منازعه ای بی پایان بین طرفداران علم و دین پس از دوران رنسانس ، سبب شکل گیری نحله های مختلف در موافقت یا مخالفت با امکان علم دینی گردید. پدیده ای که هر چند جرقه های اولیه ی آن در مسیحیت زده شد اما متفکران مسلمان پرچمدار توسعه ی آن شدند. استاد جوادی آملی و دکتر سید حسین نصر را باید از طرفداران امکان علم دینی دانست که علی رغم اشتراکات فراوان، هر کدام طریقی متفاوت را برای دستیابی به آن برگزیده اند. علامه جوادی با تمسک به مبانی فلسفه ی الهی و برجسته سازی نقش عقل در معرفت دینی، علوم جدید را در تعارض با دین تلقی نمی نماید و رویکرد وحدت علم و دین از طریق شمولیت بخشی و توسیع دائره حقیقت دین را راهکار دستیابی به علم دینی می داند. اما در دیدگاه دکتر نصر علوم مدرن در تعارض با مبانی جهان بینی دینی است و احیای سنت و عناصر اساسی آن چون حکمت خالده که میراث تمدن کهن دینی است تنها راه احیای علم دینی است. بنابراین دکتر نصر مسیر احیاء علم دینی را در مقابل طریق انحلال استاد جوادی آملی بر می گزیند. شیوه پژوهش در این نوشتار اسنادی- تحلیلی و بهره وری از منابع کتابخانه ای بوده و بر اساس یافته های پژوهشی به نظر می رسد عناصر بکار گرفته شده در مبانی حکمت متعالیه توسط استاد جوادی آملی نویدی بر یافتن راهکاری قابل بررسی در بازنگری درمبانی شاخه های مختلف علوم انسانی و بومی و اسلامی سازی آنها است.