جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تدوین و نگارش سیره‌، سال‌ها پس از رحلت پیامبر(ص) و صحابه در دوره اموی آغاز و در دوره عباسی تکامل یافت. نگاه پسینی به ‌همراه پیش‌آگاهی و فاصله تاریخی وقوع حوادث تا نگارش آن، سبب شد تا راویان با اطلاع از اوضاع روزگار خویش‌ و اخبار گذشته، فرصت مناسبی برای داستان‌پردازی بیابند. از جمله روش‌هایی که راویان به آن مبادرت ورزیده‌اند وارد کردن اخبار کاهنان در سیره نبوی است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است ‌که سیره‌نویسان با چه اهدافی اخبار کاهنان را محور تدوین بخشی از سیره پیامبر(ص) قرار داده و بدان­ها پرداخته­اند؟ بررسی داده‌های منابع اصلی نشان می‌دهد که ورود گزارش کاهنان در داستان­ها، نوعی اعتباربخشی به اصالت داستان­ها بوده‌است. یعنی داستانی ساختگی با اتصال به نیروهای ماورایی و منابع غیبی، اصیل جلوه داده می‌شد؛ امری که پذیرش آن در محیطی که از عقل‌گرایی فاصله گرفته بود، به ‌سهولت صورت می‌گرفته‌است.

سنت رسول اکرم?، به‌عنوان آخرین ذخیره انبیاء الهی، همواره نزد مسلمانان کامل‌ترین الگوی انسانی است. این موضوع، هم براساس تأکید و سفارش خداوند در قرآن مبنی بر الگوی حسنه از بُعد نظری، و هم بنا به بروز عملی آن در سیر? پیامبر? و سفارش معصومان بوده است.اما این سنت در دوران خلفا دچار تغییراتی شد و به دنبال این تغییرات، مشکلات عدیده‌ای نیز با خود در بستر جامعه ایجاد کرد که موجب تغییر ساختار جامع? اسلامی و نارضایتی عموم مسلمانان و اکثریت اصحاب پیامبر? در جامعه شد، تا این‌که تود? مردم به سرکردگی اصحاب پیامبر? بر علیه خلیف? سوم قیام کردند و او را به قتل رساندند.اکنون آن‌چه مهم به نظر می‌رسد این است که پس از رحلت پیامبر? چه تغییرات و انحرافاتی در ابعاد حکومتی، اقتصادی، قضایی و فرهنگی جامع? اسلامی رخ داده است؟مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد، پس از رحلت پیامبر تغییرات و انحرافاتی در سنت نبوی در ابعاد حکومتی، اقتصادی، قضایی و فرهنگی پدید آمد و موجب نابسامانی‌هایی نیز در اوضاع جامعه شد.امیرالمومنین علی? به‌عنوان یگانه وصی برحق پیامبر و اصلی‌ترین پاسدار سنت نبوی، از دوران خلفا شاهد این تغییرات و تحریفات بود و آن‌ها را با تمام وجود لمس ‌می‌کرد ایشان با تصمیمی آرمانی و عزمی جدی بنای بازگشت به سنت نبوی را سرلوح? تمامی شئونات حکومتی خویش قرار داد تا سنت فراموش‌شده را دوباره احیا کند و به جامعه بازگرداند.امام در تبیین افکار خویش در ابتدای حکومت، به افراد جامعه اسلامی فرمود: همانا موضع من نسبت به رسول خدا? پس از رحلت او، همچون موضع من به روزگار زندگی اوست. من شما را به راه و روش پیامبرتان خواهم بُرد و به آنچه فرمان داده شده‌ام در مورد شما عمل خواهم کرد.امام با جدیت و دقت نظر تلاش کرد، جامع? زمان خویش را منطبق بر آرمان‌های نبوی پی‌ریزی و احیا کند. و این امر را در تمامی زمینه‌های اجتماعی و ابعاد حکومتی در حد امکان و توان خویش تبیین و اجرا کند.بنابراین، امام? با رویکردی جامعه‌گرا نسبت به سنت پیامبر?، تمامی اعمال، رفتار و گفتار خویش را منطبق با آن قرار داد و به تهییج و تشویق افکار و افراد جامعه به بازگشت به سنت نبوی پرداخت. بدین‌گونه نسل جدید و نوپای‌ تازه‌مسلمان و موالی را با پیامبر? و سیر? ایشان آشنا کرد و فرهنگ نبوی را دوباره در جامعه گستراند.ایشان با تغییرات و دگرگونی‌های زیادی در جامعه روبه‌رو بودند، اما این موارد امام را از تصمیمش باز نداشت؛ هرچند عده‌ای از احزاب و گروه‌های سیاسی به شیو?‌ امام در برقراری سنت نبوی در جامعه معترض بودند و در برابر امام موضع خصمانه گرفتند و جنگ‌های طاقت‌فرسایی را به ایشان تحمیل کردند امام هرگز در مقابل این افراد، زیاده‌خواهی‌ها و کج‌رفتاری‌هایشان پای پس نکشید و تا آخرین حد توان در برابر آنها ایستاد و هم? آنها را به عقب راند.امام با تمام توان کوشید با اقدامی انقلابی و عزمی راسخ، تغییرات و بدعت‌های به‌وجودآمده را کنار زند و شیوه و سنت پیامبر? را به جامعه بازگرداند.تحقیق حاضر یک تحقیق تاریخی مقایسه‌ای می‌باشد که به شیو? کتابخانه‌ای و با استفاده از کتاب‌ها و منابع دسته اول شیعه و اهل سنت، جمع‌آوری گردیده است.از ویژگی‌های این تحقیق، بررسی مقایسه‌ای آن می‌باشد، که مطالعه‌ای جامع دربار? موضوعات مختلف حکومتی در ابعاد اجتماعی می‌باشد، که در طی پنج دوره حکومت متوالی از زمان حکومت حضرت رسول? تا زمان حکومت امیرالمومنین? را در برمی‌گیرد.